Депутаттар сыбайлас жемқорлық пен ұлтаралық қақтығыстарға жол ашты – саясаттанушы

Сонымен, Сенат мәжілістен кейін заң жобасының нормасын мақұлдады, оған сәйкес енді ресми емес, әкімшілік-аумақтық бірліктердің “тарихи қалыптасқан” атауларын (айыппұл салу қаупімен) көрсету қажет. Сондай-ақ барлық көрнекі ақпаратты, оның ішінде жарнаманы, хабарландыруларды, мәзірді қазақ тіліне және тек “қажет болған жағдайда” орыс немесе басқа тілдерге міндетті түрде аудару қажет.

Өңірлерді ономастика қызметкерлері белсенді түрде аралап жүр, олар белгілі бір “тарихи қайраткерлердің өзекті тізбесіндегі” адамдардың құрметіне көше атауын өзгертуді талап етуде.

Айыппұлдар – түк емес

Мемлекет өзін-өзі сайлап алған “тілдік патрульдерді” “үңгірдегі ұлтшылдығы” үшін ғана емес, мемлекеттік монополияны айыппұлдар мен рейдтерге итермелегені үшін сынға алған сияқты.

Президент ҚХА кеңесінде ономастикада тек қазақтардың ғана емес, басқа ұлттардың да көрсетілу құқығы туралы айтты. Бірақ, көріп отырғанымыздай, басқа тәсіл қабылданды.

Тілдік

шенеуніктер белгілерді, мәзірлер мен нұсқаулықтарды жазу бойынша нұсқаулықтар мен сөздіктерді баяғыда-ақ әзірлей алар еді, бірақ оның орнына айыппұл салу туралы шешім қабылдады

Ал “біздің батыстық өркениетке қосылу факторымыз” болып табылатын әйгілі латиницаны не істейміз?

Соңғы жылдары қабылданған екі әліпбидің (2017-2018 жж.) де және 2022 жылы қабылданатын нұсқаның да ешқайсысы ағылшын тілімен де, латын әліпбиіне көшкен басқа түркі тілдерімен де біріктірілмеген.

Президент жарлығы бойынша латиницаға көшу 2025 жылға қарай жүзеге асырылуы тиіс екенін тағы да атап өткім келеді, дегенмен әліпбилерді шын жүректен қабылдап үлгердік. Бұл елдегі тіл білімінің толықтай әлсіздігін тағы бір рет көрсетеді.

Мыңдаған жаңа сөздер ойлап табылуда, қазақ тілін қоспалардан “тазарту” үшін күрес жүргізілуде (дегенмен бұл тілдік дамудың табиғи процесі). Өткен ғасырдың 20-30 жылдарындағы тәжірибе болса да, жақсы әліпби әзірлеу мүмкін болмады, ал қазақша латын әліпбиін әзірлеу тапсырмасы осыдан 15 жыл бұрын берілген болатын.

Егер тіл саясаты қазақ тілін құрдымға кетірсе, онда “Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне көрнекі ақпарат және діни қызмет мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы” заң жобасында жазылған жаңа талаптар сыбайлас жемқорлық, ұлтаралық және ұлтішілік қақтығыстарға негіз болады.