Нұр-Сұлтан
Қазір
-1
Ертең
-10
USD
450
+0.72
EUR
490
+1.14
RUB
4.89
+0.01

Балқытылған қорғасын немесе дала медицинасы — ұлттық дәстүрлер туралы шындық

471

Ұшықтау деген салт болды. Өте ежелгі. Тәңірлік дәуірден бастау алады. Оны әр түрлі бақсылар, сиқыршылар мен емшілер қолданған. Сырқат (немесе қорқақ) адам күн батқан кезде үйден шығарылады – Тәңір құдайы өлім аузындағы адамға осы кезде жақандайды деп сенген – және жерге жатқызылады.

Осы кезде Жер анасы, балалар мен босанған әйелдердің қамқоршысы – Құдай Ұмай ана науқасты қолдауға, ерік-жігерімен шабыттандыруға және оның барлық ауруын өзіне алуға дайын болады. Бұл әдіс әдетте көмектесетін. Себебі біздің ата-бабаларымыз туған жерге ана ретінде қарады және онымен көрінбейтін күш арқылы байланысты болды.

Су — панацея іспетті

Ұшықтаудың басқа да тәсілі болатын. Бірақ ол туралы сәл кейінірек. Айтпақшы, Жермен байланысты тағы бір әдемі рәсімді есіме түсірдім. Ол туған жерге аунату деп аталады. Әдетте бұл салтты адам (әдетте ер адам) туған жеріне ұзақ уақыттан кейін оралғанда жасалады.

Мағынасы — адам оны қай жер туып, өсіргенін ұмытпайды. Жер оны қолдап, оған күш бере алады. Басты тақырыбымызға оралайық. Ұшықтау — бұл отпен емдеу. Немесе сумен. Емші адамға түскен ауруды қорқытатын. Қорғасынмен де қорқытатын. Салт қорықтық деп аталады.

Қорғасын отқа балқытылып, дәл желке тұсында бір ыдысқа құйылды. Жағымсыз дыбыс шығатын. Адам қорғасын желкесіне құйылып кетеді ме деп қорқатын. Осылайша бұрынғы қорқынышынан арылатын.

Тағы да ішірткі салты болды. Бірақ кейінірек пайда болған. Сөздің өзі “емші сусыны” дегенді білдіреді. Емші сусынға сыбырлап дұға оқып, науқасқа береді. Осы әдіспен көз тию мен дуалауды емдейтін.

Су туралы сөзді жалғастырсақ. Халқымыз үлкен атасы шебересінің алақанынан су ішсе жұмаққа барады деп сенген. Сондай-ақ

бұл рәсім табиғатпен біріктірілген ұрпақтардың ажырамас байланысын көрсететін.

Өмір де су сияқты ғой. Ағып жатыр.

Ырым-тыйым арқылы тәрбиелеу

Балаларға әрқашан ырым-тыйым туралы айтылатын. Олардың мағынасын түсіндіретін. Әсіресе әжелер жиі айтатын. Әрине, бұл әңгімелердің бәрі үлкен тәрбиелік мәнге ие.

Мысалы, балалар әрқашан ересектермен амандасуы керек болатын. Құрмет пен сыйластығын көрсету. Үлкендердің алдында жолды кесіп өтуге тыйым салынды. Мұны тек әдепті ұлдар мен қыздар жасайды деп сендіретін. Сондай-ақ үлкендердің әңгімесіне араласуға болмайтын. Оларды бөлуге болмайтын. Жаман сөз айтпа дейтін, әсіресе қыздарға.

Бейшара немесе мүгедек адамға күлуге болмайды. Біреудің қайғысына қуануға болмайтын. Үйді тазаламай, ыдысты жумай, тамақ қалдықтарын үстелде қалдыруға болмайтын: шайтандар түнде той жасайды, үйде қайғы болады деп сенген.

Тандыр нанды төңкеріп қоюға болмайтын. Аяқ киім де төңкеріліп жатуына жол бермеген. Шкафтар мен сандықтардың есіктері үйде ашық қалмауын қадағылаған. Бәрі бір себеппен — ішіне жын кіріп кетуі мүмкін.

Нақты мағынасы басқаша болатын: үйді таза ұстау керек, ал үй иесі тәртіпті ұстануы керек.

Балаларды қорғаңыздар

Айтпақшы, қонақтардың аяқ киімін тазалап беру әдептілік белгісі саналды. Бұған үй иесінің балалары жауап беретін.

Келісесіз ғой: ішіп-жейсің, демаласың, шығуға беттейсің, пальтоңді киесің — қарасаң — етігің жарқырап тұр. Қалай риза болмайсың? Әрине, сіз баланы сүйіп, оған сыйлық бергіңіз келіп, көптеген мақтау сөздер айтқыңыз келеді. Бірақ…

Бірақ бұл қауіпті: көзіңіз тиіп кетуі мүмкін. Сондықтан, балаларды ренжітпеу және қорқытпау үшін көптеген жолдары болды.

Серіктестер жаңалықтары
© «365 Info», 2014–2024 info@365info.kz, +7 (727) 350-61-36
050013, ҚР, Алматы қ., «Керемет» ықшамауданы, 7 үй, 39 корпус, 472 кеңсе
Қате байқасаңыз, оны белгілеп Ctrl+Enter басыңыз