Ауыл жастарының болашағы жоқ, сондықтан олар көшеге шығады — депутаттар

Сенаторлар тобы премьер-министр Әлихан Смайыловтың атына депутаттық сауалында тағы да ауыл проблемасына назар аударды.

35 мың теңге — ауыл тұрғындарының нақты табысы

Сенаторлар ауыл тұрғындары ең нашар әлеуметтік жағдайда екенін атап өтті. Олардың көпшілігі іс жүзінде жан бағудың амалымен жүр. Сонымен қатар, адамдар өз проблемаларын билікке жеткізе алмайды, өйткені олар ірі қалалардан алыс тұрады.

Ал елдегі жалпы халықтың 41%-дан астамы ауыл тұрғындары

Сонымен бірге, ресми статистика, депутаттардың пікірінше, ауыл өмірінің шындығын шындыққа сәйкес келмейтін әдемі сандармен жасырады.

– Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, ауылдағы жұмыссыздар саны 181 мың немесе 4,7%. Бірақ іс жүзінде басты мәселе — бұл жұмыссыздық”, — деп жазады депутаттар.

Авторлар барлық өңірлерде ауыл тұрғындары арасында жүргізілген әлеуметтік сауалнамаға сілтеме жасады. Абсолютті көпшілік негізгі проблема ретінде жұмыссыздықты атаған.

Сонымен қатар,

осы сауалнама нәтижелеріне сәйкес, ауыл тұрғындарының нақты табысы бір адамға айына 35 мың теңгені құрайды

Білімсіздік, жұмыссыздық

Сондай-ақ депутаттар ауыл халқының азайып бара жатқанына назар аударды. Және

бұл ауыл тұрғындарының жаппай қалаларға көшуінен ғана емес, сонымен қатар соңғы жеті жылда ауылдық жерлерде туу көрсеткіші күрт төмендегендіктен

2019-2020 жылдары ауылдардан қалаға 880 мыңнан астам адам көшіп келген. Сол әлеуметтік сауалнама нәтижелері көрсеткендей, еңбекке қабілетті ауыл халқының 41%-ы қала тұрғындары болғысы келеді.

– Урбанизацияның әлемдік үрдіс екені түсінікті, бірақ ол басқарылуы тиіс. Жақын маңдағы ауылдардан халықтың жаппай көші-қоны бір сәтте басталса, қалаларымыз қандай жағдайда болады? Ауыл шаруашылығында еңбек ететін ешкім қалмаса, елді азық-түлікпен кім қамтамасыз етеді? Шекаралас аудандар қалай қорғалады? – деп депутаттар сұрақ қойды.

Үкімет (оның ішінде парламент депутаттары да) бірнеше рет назар аударған ауыл тұрғындарының басты проблемаларының бірі —

ауыл жастарының көпшілігі үшін жоғары білім қол жетімсіз

– Жақында бейбіт митингтерге шыққан жастардың көпшілігі ауылдан келгендер – лайықты білім мен жұмысқа қол жеткізе алмайтындар. Біз мемлекеттік білім беру гранттары мен стипендияларын беру тетігін өзгертуді — оларды ҰБТ нәтижелері негізінде ғана емес, мемлекеттің қолдауынсыз оқи алмайтындарға әлеуметтік қолдау ретінде де бөлуді ұсындық.

Өкінішке орай, депутаттардың бұл өтініші қарастырылмай қалды, — деп атап өтілген сауалда.

Ұсыныстардың бірде-бір тармағы орындалған жоқ

Сондай-ақ, депутаттар Білім және ғылым министрлігіне нақты қандай ұсыныстар жолдағандарын нақтылады

аграрлық мамандықтарға түсушілер үшін ауылдық квотаны 30%-дан кем дегенде 50%-ға дейін ұлғайту

Бұл ауыл түлектеріне жоғары оқу орындарына түсу мүмкіндігін арттырып қана қоймай, оларды диплом алғаннан кейін ауылда жұмысқа орналастыру мүмкіндігін де арттырады.

– 2021 жылдың қараша айында соңғы үш жылда аграрлық мамандықтарға игерілмеген білім беру гранттарының саны 3 778 құрады деген жауап келіп түсті.

Алайда, талдау көрсеткендей, бұл сандар қате,

– депутаттар Сенатқа осындай жауаптарды ұсынған орындаушыларды анықтап, жазалауды сұрады.

Қол қоюшылар ауылдық аумақтарды реттеу — бұл экономикалық қана емес, сонымен қатар елдің қауіпсіздігі үшін саяси және стратегиялық маңызды мәселе екенін атап өтті.

Бұған дейін Үкіметке ауылдық аумақтарды дамыту жөнінде нақты ұсыныстар берілген болатын. Бірақ сенаторлардың айтуынша, бұл ұсыныстардың негізгі тармақтарының ешқайсысы орындалған жоқ.

Біріншіден, ауылдық аумақтарды дамыту бағдарламасына (“Ауыл — Ел бесігі” жобасы) жеке ұлттық жоба мәртебесі берілмеген.

— Егер бізде осы стратегиялық маңызды мәселе бойынша дербес бағдарламалық құжат болмаса, ауылдардың дамуына басымдық беру туралы қандай сөз қозғауға болады, – делінген сұрауда.

Екіншіден, ауылдық аумақтарды дамыту мәселелерін Ұлттық экономика министрлігінің қарамағынан ауыл шаруашылығы министрлігіне беру ұсынылды.

— Ауылда болып жатқан жағдайдың мәнін түсінбеушілік Ұлттық экономика министрлігінің АЕМ-нің даму әлеуетін айқындау кезінде экономиканы және халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз етуді емес, демографияны бірінші орынға қойуына алып келді, – деп мәлімдейді депутаттар.

Үшіншіден, ауылдық жерлер мен ауыл шаруашылығындағы басты проблемалардың бірі кадрлар тапшылығы болып табылады.

– Шынын айту керек,

“Дипломмен ауылға!” бағдарламасы тиісті дәрежеде жұмыс істемейді, ал онда көзделген мемлекеттік қолдау шаралары қайта қарауды талап етеді,

— деп есептейді сенаторлар.

Сонымен қатар, қол қоюшылар ауылдың дамуына ірі ауылшаруашылық компаниялары үлес қосуы мүмкін деп санайды. Қазір олар бар, бірақ олардың ішінде ауыл тұрғындары айтқандай, “ауылға бармай-ақ, тек егін егуге және егін жинауға келеді”.