Алматының нүктелі құрылысы: құрылысшылардың қулықтары мен МСҚБ

жаңа бас жоспар анық емес — ол жалпыға қол жетімсіз

Бақылаусыз процестің соңы жақсы болмайды

Бірінші мәселені кездесу модераторы Ерлан Смайлов атап өтіп, құрылыс процесінде ашықтық жоқ екенін айтты. Рұқсаттар қалай берілетіні, жобалар қалай әзірленетіні және т.б. түсініксіз. Бұл қоғамда үлкен наразылық тудырады.

— Қаладағы барлық маңызды архитектуралық шешімдер қалалықтармен келісе отырып қабылдануы тиіс. Таңертең оянса үйінің жанынан қазаншұңқыр қазылып жатқанын білу — дұрыс емес. Немесе тарихи орталықта олар бетон қорап жабыстырып қояды. Соңғы жылдары Алматыда құрылыс кезінде көптеген түсініспеушіліктер туындады. Алматылықтардың өз күш-жігерімен бізге қажет емес құрылыс барысын өзгерте алуының жақсы мысалдары да бар, – деді ол.

Сәулетші, Алматы қоғамдық кеңесінің сарапшысы Айдын Ақбай да шешім қабылдаудың ашық еместігін атап өтті. Тіпті егжей-тегжейлі жоспарлау жобасы (ЕЖЖ) жабық режимде әзірленген. Алайда ол сарапшылармен кездесулер өткізіліп, бірқатар ұсыныстар бергенін айтты. Бірақ оларды әзірлеу кезінде қолданды ма, жоқ па әлі белгісіз.

— Ашықтық болмаған жағдайда күмән мен шағымдар пайда болады. Біріншіден, құжаттарды ашық талқылау керек. Іс жүзінде жобада бәрі дұрыс болуы мүмкін, бірақ жабық режимге болуына байланысты бәрі қарсы шығады”, – деді ол.

Заңгер Ақбөпе Әбілқасымова бұған өз ойын қосты

тікелей құрылыс кезінде де, қолданысқа беру және қабылдау кезінде де бақылау жеткіліксіз

Бұл немқұрайдылыққа әкеледі.

– Заңдарда нормативтер бар, бірақ олардың орындалуын ешкім бақыламайды.

Бұрын қабылдау комиссиясына өрт сөндірушілер, сәулетшілер, МСҚБ, СЭС қатысатын

Енді тапсырыс беруші, мердігер, техникалық қадағалау және авторлық қадағалау ғана қатысады. Алматыдағы құрылысты мәслихат бақылауға алуы тиіс. Оның үстіне, біздің аудан сейсмикалық қауіпті аудан, – деп мәлімдеді ол.

Сондай-ақ, Әбілқасымова барлық салынған объектілерге сапа мен қауіпсіздік тұрғысынан мониторинг жүргізуді ұсынды. Шамасы, бұл мәселемен де мәслихат айналысуы керек, өйткені құрылыстың бас жоспарын қабылдайтын солар.

20 жыл өтті — нәтижесінде неге жеттік?

Алматы қаласының қоғамдық кеңесінің мүшесі Марат Шибұтов негізгі проблемалар бұрыннан барын атап өтті. Атап айтқанда, Алматының бас жоспары (1 қаңтардан бастап күшін жоғалтты) баяғыдан-ақ шындыққа сәйкес келмеді, ал қаланың дамуы оған сүйене отырып жалғасты. Мысалы,

Алматыда ең көбі 1,5 млн адам тұрады делінеді, ал мегаполис бұл көрсеткішті бірнеше жыл бұрын еңсерген

Қазір мұнда тек ресми мәліметтер бойынша екі миллионға жуық. Бірақ іс жүзінде одан да көп. Қосылған аумақтар және т.б. ескерілмеген. Бұл инфрақұрылымға, демографияға және басқа да маңызды көрсеткіштерге жүктеме дұрыс жасалмағанын білдіреді. Қазір жаңа жоспар дайындалуда, бірақ алдыңғы жоспар әлі талданбаған. Ең бастысы, жүзеге асыруға жарай ма, ол да тексерілмеген.

— Сол жоспарды мәслихат 2001 жылы қабылдады, 2002 жылы үкіметпен бекітілді. 20 жыл өтті, нәтижесінде не? – деп Шибутов сұрақ қойды.

Мысал ретінде ол жақында нүктелік құрылыс басталған белгілі бір жер учаскесін келтірді. Біз заңдылығын тексерейік дедік, ГАСК-те рұқсат “жалпы бар” деп жауап берді. Бұл жер Храпунов кезінде меншікке сатып алынғаны белгілі болды. Содан бері тұрған, бірақ пайдаланылмаған жер алынып тасталуы керек еді.

Келесі мысал мемлекеттік органдардың осы саладағы жұмысына қатысты болды. Жер иесінің кадастрында және актісінде мәліметтердің сәйкессіздігі табылды. Қоғамдық кеңес бірнеше органдарға сауал жолдады. Біріншіден, бәрі бірдей жауап бермеді. Сонымен қатар, тіпті жауап бергендер де іс жүзінде саботаж жасады.

— Олар E-gov арқылы жауабы бар хаттар жіберілгенін жазды. Бірақ шындығында ол жауаптар келген жоқ. Мұндай қызметкерлерге тәртіптік шаралар қолдану қажет, – деді Шибутов.

Сарапшы әрбір қала тұрғынының жылжымайтын мүлік құны Бас жоспарға байланысты екенін атап өтті. Бұл тек Алматыға ғана қатысты емес.

— Егер үйдің жанына метро станциясы, мектеп және саябақ салынса, бұл пәтер құнын бірден 5-10 мың долларға артады. Ал егер үйдің жанына айналма жол салу жоспарланатын болып, үйді бұзуға тура келсе баға бірден төмендейді. Сондықтан бұл мәселенің барлығы талқылануы керек! – деді Шибутов.

Құрылыс компаниялары білгенін істеп жатыр

Ақбай сәулетшілердің мәртебесі бағаланбай жатқаны туралы айтты.

Бұл өткен ғасырдың екінші жартысынан — Хрущев кезінен жалғасып келеді

— Ол кезде адамдарды тез арада тұрғын үймен қамтамасыз ету қажет болатын. Әр түрлі жобаларға уақыт болмады, олар жаппай панельдік құрылысқа және сәулеттік артықшылықтармен күресуге көшті. Үйлер біркелкі салына бастады, ал сәулетшілер жобалаушы деген мәртебеге дейін түсті. Бұл түбегейлі дұрыс емес.

Егер сәулетшінің мәртебесі төмен болса, ол құрылысшыларды басқара алмайды, тапсырыс берушіге жауап бере алмайды

Сәулетшінің олармен дауласуға мүмкіндігі болған кезде, ол толыққанды қатысушы болады, — деді Ақбай.

Әлемде қалыптасқан тәжірибе бойынша бюджеттің шамамен 15%-ын объектіні жобалаушы алады. Бұл соманың шамамен 70%-ын сәулетші алады. Осының арқасында ол әр объектіде жел немесе шу жүктемесі туралы қосымша зерттеулер жүргізе алады, өйткені ол тәуелсіз ойыншы және сапаға қызығушылық танытады. Бізде ресми сандар бар — 3-5%.

— Сәулетші мәртебесі — бұл оның жауапкершілігін арттыру. Ол талап ете алады және бақылайды. Батыста дәл осы жүйемен салынады. Ал қазір бізде қуатты құрылыс компаниялары кез-келген жобаны қалай болса солай жасайды, – деді ол.

Сонымен қатар, Ақбай мемлекеттік сәулет байқауларын өткізу қажет деп санайды, өйткені бәсекелестік ортада сәулет әлдеқайда жақсы дами бастайды.

Бұрын ескерткен едік

Сәулет және қала құрылысы қызметі туралы Заңда халыққа “қоғамдық тыңдау және БАҚ арқылы” жаңа құрылыс нысандары туралы хабарлау нормасы бар. Шибұтов тек қоғамдық тыңдауды қалдыру керек деп санайды.

— БАҚ арқылы хабарлау — бұл нүктелі құрылыс салу үшін жасалған айла-амал

Олар газетке кішкентай хабарландыру беріп, бірден құрылысты бастайды. Содан кейін біз хабарлап, ескерткенбіз дей салады, — деді Шибұтов.