Алматылықтардың жаңа әкімнен не күтеді?

Болжам және шындық

Дасаевтан оңтүстік астананың жаңа әкімі рөлінде не күтуге болады деген сұраққа саясаттанушы Расул Жұмалы қоғам мен қала тұрғындарының сұранысы айдан анық деп жауап берді.

Халық бірінші кезекте жаңа тағайындалушының ашық болуын және мегаполистегі проблемаларды шешуде алдыңғы әкімнің қателіктерін қайталамауын күтеді. Бұл инфрақұрылым (жол айрықтары мен көлік қатынасы), экология және нақты құрылыс мәселелері.

– Жаңа әкім алдында тұрған міндеттерді орындайтынына көпшілік күмәнмен қарайды. Тағайындалған адамның кандидатурасына шағымдар айтылып жатыр. Бірақ Досаев жас болса да, мемлекеттік қызметкер ретінде тәжірибесі мол. Министр ретінде де, бизнесте де жұмыс істеді.

Негізінен ол экономика, қаржы, банк жүйесі бойынша маманданған. Алматының қаржы орталығы екенін ескерсек, бұл жерде еліміздің ірі банктері шоғырланған. Дегенмен, қала әкімі ретінде бұл көмектесе ала ма, жоқ па, белгісіз. Оның қала басқару мәселелерінде тәжірибесі аз, ал қазіргі жағдайда ең дұрысы экономикалық менеджер болу.

Жеке өзіме Досаевтың тағайындалуы ғана емес, біздің елдегі басқа тағайындаулардың көпшілігі түсініксіз. Меніңше, мемлекеттік органдар бұл мәселе бойынша түсініктеме беруі керек. Жалпы тағайындау қалай жүзеге асады?

Неге негізделеді? Өкінішке қарай, әдетте, бізге ешкім ештеңе түсіндірмейді, жаңалықты жариялайды. Бітті.

Батыс елдерінде мұндай шешімдер міндетті түрде түсіндірмелермен бірге жүреді. Бізде бұл кеңес дәуірінің сарқыншағынан болар, – дейді Жұмалы.

Сағынтаевтың қателіктері

Саясаттанушы Досаевтың жақсы басшы бола алатынын жоққа шығармайды. Дегенмен, ол байқағандай, шенеунік қазақ тілін нашар меңгерген, бұл да минус, өйткені ол кей жағдайда қала тұрғындарымен сөйлесуге мүмкіндігі болуы керек.

– Сағынтаевты адамдарға жиі шықпағаны, байланысқа шықпағаны үшін айыптады,

ол пандемия кезінде, бағаның өсу кезеңінде жағдайды түсіндірмеді. Қаңтардағы оқиғалар соңғы нүкте болды. Ол бірнеше күн үнсіз жатты, өзін теріс жағынан көрсетті. Ал адамдарға тек жоғарғы басшылық емес, қалалық басшылықтың да үндеуі маңызды.

Әрине, барлығына ұнау мүмкін емес, әсіресе Алматы сияқты үлкен мегаполисте. Мұнда әртүрлі бизнес субъектілері, қызығушылығы әртүрлі топтар бар. Қала тұрғындарының өздері де әркелкі: адамдардың қоныстануы мен олардың әл-ауқаты бойынша қаланы үш-төрт белдеуге бөлуге болады. Қаланың жоғарғы және төменгі аудандарын алайық. Тіпті қоғамның өзі де әркелкі – қызығушылықтары да әртүрлі. Осы тұрғыдан Сағынтаевтың қателіктері көп болды деп айтуға болмайды – көптеген оң тұстары да болды. Атап айтқанда, тұрғын үй құрылысының қарқынын күшейтті.

Бір жағынан, көптеген адам оны тұрғын үй кешендерін дым көп салып жатыр деп айыптады, бірақ екінші жағынан, бірқатар аудандар жақсарды

Әрине, байырғы тұрғындар қаланың шеттен келген жаңа тұрғындармен толғанын қаламайды. Бірақ олар да біздің азаматтарымыз, олардың мүдделерін де ескеру қажет, — дейді саясаттанушы.

Таңдау құқығы

Расул Жұмаланың айтуынша, бүгінде халық әкімдерді, соның ішінде қала әкімдерін өздері таңдағысы келеді.

– Бұл дұрыс көзқарас, халық демократияға дайын және өзінің әкімін таңдауға құқылы. Бірақ, екінші жағынан, Қазақстан – біртұтас мемлекет және елдің тұтастығының мүдделері бірінші орынға шығады. Сондықтан сайланған облыс немесе қала әкімінің стратегиялық мүдделері мен қала тұрғындарының мүдделерін ескере отырып, өз бетінше әрекет етуге қаншалықты қабілетті екенін түсіну маңызды. Өйткені, аймақтық, қалалық және республикалық мүдделер арасындағы сәйкессіздіктер зиян келтіруі мүмкін. Осындай жағымсыз мысалдар көршілес Қырғызстанда да орын алды.

Шартты мысал келтірейін: халық үлкен қолдауға ие болған адамды әкім етіп сайлады, бірақ ол кенеттен республикалық бюджетке донор қала ретінде ақша бермейтінін мәлімдейді. Мұнда орталық пен қала арасында қақтығыс туындайды

Тағы бір мысал: Алматыда қандай да бір маңызды нысан салынуда делік, ал әкім экологиялық немесе қандай да бір пайымдауларды басшылыққа ала отырып, қарсы шығады, бұл да мүдделер қақтығысын тудырады. Айтпақшы, федералды орталық пен аймақтық билік арасындағы сәйкессіздіктер 90-шы жылдары Ресей қалаларында болған. Сондықтан, бүкіл ел бойынша әкімдердің сайлана алуын жасай отырып, осы нюанстар мен басқа елдердің жағымсыз тәжірибесін ескеру қажет, — дейді саясаттанушы.

Басты проблемалар

Саясаттанушы Максим Казначеев те оңтүстік астананың жаңа әкімінен қандай да бір серпіліс күтпейді. Оның пікірінше, Досаев мемлекеттік және муниципалды құрылымдардың жұмысын тұрақтандыра алса – жақсы.

– Қалалықтарда бүгінде кез келген әкімге қойылатын талаптар өте қарапайым: нұрлы ақыл және қаланы Чайна-Таунға айналдыруды тоқтату. Бұл құрылыс мәселелеріне де, түрлі базарлардың жұмысына да қатысты.

Қала үлкен ауылға айналды, бұл алматылықтарды қатты алаңдатады

Бұрынғы позицияларда Досаев ештеңемен ерекшеленбеген. Сондықтан мен оның Алматы әкімінің позициясында өзін байсалды көрсете алатынын және туындаған мәселелерді шеше алатынын күтпеймін. Президент Тоқаевтың әзірше сенімді менеджері жоқ шығар. Ол қаланы басқа ешкімге сеніп тапсыра алмай тұр.

Сағынтаевқа келетін болсақ, ол әкім лауазымында оған дейінгі барлық әкім сияқты қателіктер жіберген. Қаланың дамуында ол халықтың мүддесін емес, олигархиялық топтардың мүдделерін қорғады. Бұған айқын мысал – қаланың құрылыс жүргізуі

Халыққа бұл мүлдем қажет емес, бұл құрылыс компанияларының иелеріне қажет. Неліктен олар мұны қалалық әкімдіктер мен мәслихаттар арқылы сата алды — бұл Сағынтаевқа қатысты мәселе, — деп атап өтті саясаттанушы.

Қорытындылай келе, Казначеев жаңадан тағайындалған әкім Ерболат Досаевқа оңтүстік астана тұрғындарының сенімінен шығуға көмектесетін үш қадамды белгілеп берді.

• Ол үшін бірінші кезекте, қаланың барлық құрылыс объектілерінің құрылысын тоқтату. Олардың құрылыс нормаларын қаншалықты орындағанын егжей-тегжейлі тексеру қажет.
• Екіншісі – қала экологиясына байланысты мәселелерді шешу. Атап айтқанда, ЖЭО, жеке сектор мен қалалық автокөлікті газға ауыстыру бағытындағы қадамдар.
• Үшіншісі – қала айналасында қалыптасқан және оның қалыпты өміріне қауіп төндіретін гетто мәселелерін шешу.