Украинадағы соғыстың үш сценарийі: Қазақстанға салдары — сарапшы

Ең үлкен белгісіздік

— Бүгінде Батыс пен Украинаның ұстанымын түсінуге болады, бірақ Ресейде не болары және әрекеті қандай болары түсініксіз. Оның ұстанымы да түсініксіз, бұл бүгінде ең белгісіз мәселе болып қалып отыр.

Бұл тармақты өз талдауымда “Ұқсастық саясаты және Ресейдің сыртқы саясаты” деп атадым. Қазір Ресей соғыс жүргізіп жатыр, басып алу әрекетіне көшкен, бұған ұқсастық саясаты қатты әсер етіп жатыр.

Болжанып отырған бір сценарийді мен “Сарсаң әлем” деп атадым. Бұл 10-15 жыл бойында Шығыс Украинада жалғасып келе жатқан қақтығыс. Сәйкесінше, санкциялар осы деңгейде сақталады, тіпті артып кетуі ғажап емес

Ресейлік мұнай мен газ импортынан бас тарту да әбден мүмкін жағдай.

Бұл сценарийлердің бірі. Бірақ бұдан да жағымсыз нұсқа болуы мүмкін: Ресей Украинаның шығысында орнығып, бұл территорияны аннексиялап алуы мүмкін.

Мұның бәрі егер биліктің осы режимді сақтап, “орыс” жерлерін біріктіру идеясы жатқан “Орыс әлемі” концепциясын дамытатын болса орнауы мүмкін. Бұл империалистік концепция, оның доктринасы — империяның шекарасы жоқ

Мұндай сценарий болса, президент ауысады, билікке сондай күш құрылымдарының өкілі келеді. Батыс әлемінің реакциясы бұл жағдайда қосымша санкцияға жүгінуге тура келеді.

Қ.Молдашевтің сценарлық талдауы: үш нұсқа

Қазақстанға қайталама санкциялардың әсері тиюі мүмкін, отандық көптеген компания Ресеймен қызметтес болса, көресіні сонда көреді. Таңдауға да тура келуі мүмкін — АҚШ пен Еуропадан бас тартып, Ресеймен әріптестікке көшу, бұл біздің барлық компанияға оң әсерін береді деп ойламаймын, — дейді ол.

Кенет…

Молдашевтің талдауында “Кенет” деп аталатын жағымды сценарий де бар — Ресей өзгерсе және ішкі және сыртқы саясаты толық түрленсе. Мысалы, Ресей Шығыс Еуропа мен Қырымнан әскерін әкетсе, қандай да бір территориялық талабынан бас тартса, “Орыс әлемі” концепциясынан бас тартып, жаңғыруға көшсе.

— Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін Германияда осындай жағдай болды, бұл кезде мектеп бағдарламасына ұлтшылдық еніп, бұл саясатты сөгу тұрғысында оқытыла бастаған

Санкцияларға келсе, мұндай сценарий бола қалса (Ресей Шығыс Украинадан әскерін әкетсе) санкциялар ішінара алып тасталады. Ал егер Ресей Қырымды қайтарса, санкциялар толық алып тасталуы да ғажап емес, бірақ қос мәні бар тауарларға кейбір шектеуді сақтап қалуы мүмкін, — дейді ол.

ОА елдеріне әсері

Қайрат Молдашевтің айтуынша, сценарийлердің әрқайсы Еуразиялық экономикалық одаққа және ОА елдеріне жеке-жеке әсер етеді.

— “Кенет” жағымды сценарийі жағдайында Орталық Азиядағы өңірлік ынтымақтастық нығаяды деп күтуге болады. Бізде бұл қозғалыс 90-жылдардан бері болды. Бірақ Ресей әрқашан барлық Орталық Азия одақтарының, бірлестіктері мен ұйымдарының мүшелерінің бірі болуға тырысты.

Бұл жағдайда, егер Ресейде режим өзгеріп, “Орыс әлемі” тұжырымдамасы жойылса, оның басшылығы прагматикалық жолға көшеді. Ресей Орталық Азияға көтерілуге тырыспайды

Ресей мен Қазақстан саудадағы бәсекелестер-біз іс жүзінде бірдей тауарларды экспорттаймыз. Сондықтан Ресей Федерациясының өзі үшін экономикалық одақтар мүлдем пайдалы емес. Сондықтан ОА елдерінің өңірлік бірлестіктері пайда болуы мүмкін, ал ЕАЭО функциялары азаяды.

— “Сарсаң әлем” сценарийі бойынша ЕАЭО бойынша уағдаластықтар сақталады. Себебі Ресейдің басқыншылық сыртқы саясатында және өсіп келе жатқан бірегейлік саясатында Қазақстан үшін “өткір қозғалыстар” жасау абайсызда болып тұрады.

Бұл жағдайда ЕАЭО ресми түрде қағаз жүзінде қалады деп күтуге болады, бірақ көптеген ерекшеліктер мен алып тастаулар болады. Ынтымақтастық айтарлықтай төмендейді

Ал ОА елдерімен ынтымақтастық практикалық деңгейде өсетін болады, өйткені Қазақстан экспорт пен импортты әртараптандыруды жүргізуі керек. Алайда, бұл сценарийде аймақтық бірлестіктер құрылғанға жету екіталай.

Жағымсыз сценарийге келетін болсақ, оны іске асыру кезінде Орталық Азия мен Қазақстан тарапынан ЕАЭО шеңберіндегі кейбір уағдаластықтарды қайта қарау бойынша батыл қозғалыстар болуы мүмкін. Егер батыс елдерінің санкциялары өссе, кейбір келісімдер бойынша бизнес жүргізу мүмкін болмайды. Бұл жағдайда “күрт қозғалыстар” Орталық Азия елдерінің тәуелсіздігін сақтау және осы мемлекеттердің экономикасы қандай да бір жолмен өсуі үшін қажет”, — деп қорытындылады сарапшы.