Шығыста жүйткіген автобустар

Әлеуметтік желі арқылы қоғамдық пікірді бұрмалау, жалған жаңалық жасау, боттар, «журналистік зерттеу» деген бүркемеленген атаумен арандату – бұл «Semey Bus» көлік компаниясының тең құрылтайшысы, кәсіпкер Серікжан Айкелевтің жергілікті билік органына қолданған әдіс-тәсілі.

Бизнесменнің облыс әкімдігімен бірлескен қоғамдық көлік қызметін көрсететін кәсіпорны оған табыс әкелмеген сыңайлы. Мемлекеттен қосымша субсидия алмағасын «келісім-шартта көрсетілген сома бізге сәйкес келмейді деп шештік» деп Айкелев және оның сыбайлас кәсіпкерлері өздерін саяси оппозиция деп жариялады.

Тек олар қолданған әдіс-тәсілдер көбінеки ҚДТ ұйымының әрекетіне ұқсас еді.

Бұған қоса, ол аймақ басшысын сыбайлас жемқорлық пен непотизм үшін айыптаудан қымсынбады, ал негізінде Айкелевтің өзі және оның туыстары бірнеше жыл бойы мемлекеттен қомақты сомаға тапсырыстар алып келген.

Талайға дейін облыс әкімі Даниал Ахметов қалыптасқан жағдайға түсініктеме бермеді, дауға нүкте қоятын сот шешімін күтті, бірақ жақында баспасөз мәслихатында республикалық баспасөз өкілдеріне өзінің көзқарасын білдірді:

— Президент басты фактор — еститін мемлекет екенін айтқан кезде, адамдар жауапкершілікті ұмытып кетеді. Көрдіңіз бе, бөлінушілік болды. Барлығы естігісі келеді, бірақ жауапты болғысы келмейді. Біздің жағдайда бизнесмендер жағдайды пайдаланып, қысым көрсетуге тырысады. Сонымен қатар, мұнда ешқандай экономикалық есеп жоқ. Бұл жерде «халық үніне құлақ асатын мемлекет» қағидасы арқылы қысым көрсетуге талпыныс бар, — деді облыс басшысы.

«Semey Bus» ЖШС оқиғасына да баға берді:

— Семейде барлық 170 автобус 4 миллиард 200 миллион тұрады. Біз өз жарнамызды 630 миллион төледік, шамамен 3,5 миллиард теңге қалды. Талап етілген субсидия — екі жыл бойы жылына 3,7 миллиард теңге. Сонда мұның бәрін мемлекет беруі керек пе?! Бизнес экономикалық тиімділігі төмен болса да, шектеусіз субсидия алғысы келеді. Ал сол компанияның бюджетке төлемеген қарызы, әлеуметтік төлемдер бойынша берешегін қайда қоясыз? Сонда мен: «Ақша қайда?!» деп сұраймын. ШҚО-да шығынға батқан жолаушылар тасымалы жоқ. Сіз бен біз төлейміз ғой! — деді Даниал Ахметов.

Бұл оқиғаның басты ерекшелігі (қысқасы, сот үкімі шыққанға дейін мұны өзгертілген деп санауға болмайды) әкімнің ойынша, прецеденттік сипатқа ие. Яғни, мұны итерацияның таза технологиялық жағы, кез-келген аймақта қайталануы мүмкін оның тетіктері дегендей жаман мағынада айтылған деуге болады.

— Барлығы, соның ішінде билік, бұл жағдай туралы ойлануы керек. Мұнда заңға сәйкес, оң шараларды тездетіп қабылдау керек. Әділдік орнайтынына сенімдімін, — деді Даниал Ахметов.

Ол соттағы жанжал аяқталғасын өзге аймақ басшылары мен мемлекеттік қызметкерлерге мұндай жағдайда қандай әрекет ету керектігі туралы кеңес беретін нұсқаулық жасап шығаруға уәде берді. Шамасы, бұл қазірдің өзінде бестселлер болуға лайық. Көпшілік те ресми құжат пен қызықты саяси публицистиканың функциясын біріктіретін осы мәтінді толықтырады деп үміттенеміз.