Мешіттердің орнына мектептер салынуы керек – саясаттанушы Қазақстанды исламдандыру туралы

Науқан Мұхаммед бен Рашид әл-Мактумның Араб қайырымдылық мекемесінің (MBRCH) демеушілігімен, БАӘ Сыртқы істер министрлігінің қатысуымен өткізілді,

Қазақстанмен қатар Қырғызстан және Тәжікстан тұрғындары да сырттан осындай гуманитарлық көмек алды.

Вакуумды қалай толтыруға болады?

Саясаттанушы Данияр Әшімбаевтың пікірінше, гуманитарлық көмек көрсете отырып, мұндай ұйымдар исламның жаңа жақтаушыларын іздейді. Қайырымдылық мекемесінің негізін қалаушы Мұхаммед бен Рашид Әл Мактум исламның сунниттік ағымын ұстанады және таратады. Алайда, саясаттанушы атап өткендей,

Қазақстандағы исламданудың күшеюі мәдениет пен білімнің өсуіне ықпал етпейді

 – Біздің мемлекеттік идеологиямыз бұлыңғыр. Және ол моральдық-этикалық құндылықтар жүйесіне айналмайды. Өйткені, басқаларға

таратқысы келетін құндылықтар туралы көптеген жоғары шенеуніктердің өздері де түсінбейді

Дін толтыратын идеологиялық вакуум пайда болады. Қазақстандағы исламдану бір ағымды ұстанбайды. Бір жағынан, халық санақтары мен сауалнамалары кезінде ел халқының едәуір бөлігі өзін ағымдардың бәріне қатысы бар деп санайды және олардың құндылық жиынтығын білмейді. Көптеген діни әдет-ғұрыптар мен нормалар рухани емес, күнделікті дәстүрлердің бір бөлігіне айналды. Бұл жерлеу, үйлену рәсімдері және т.б. Екінші жағынан, көріп отырғанымыздай

әр түрлі топтардың, соның ішінде экстремистік топтардың саны өте көп. Көптеген діни ағымдар ішінара саясаттандырылады

Егер есіңізде болса, сопылар мен құраншылар арасында, олар саясатқа араласуға тырысқан кезде жанжал болды. Содан кейін рәсімдеу жүргізілді, енді олар саясатқа араласуда, бірақ енді жария түрде емес”, — дейді ол.

Данияр Әшімбаев

Саясаттанушының байқаулары бойынша, Қазақстанда әділдік мәселесіне үлкен сұраныс бар. Бірақ сонымен бірге әділдікті бәрі өз мүдделеріне сүйене отырып түсіндіреді. Қалыпты жағдайда әділ үкім шығаруды реттейтін сот жүйесі бүгінде сенімге ие емес. Осыған байланысты

әділдік экстремистік алыпсатарлықтың құралына айналуда

 Бірінші кезекте діни ағымның.

Нысаны мен мазмұны

– Исламдандыру құбылыс ретінде жаппай сипатқа ие деп айта алмаймын. Қазақстанда Халифат құру қиын – халықтың басым бөлігі діни күреске араласуға және ашық шиеленіске баруға дайын емес. Көптеген адамдар Исламды уағыздай бастағанда, ішкі жағына емес, сыртқы жағына баса назар аударады.

Сақал қою немесе орамал тағу көптеген адамдар үшін руханияттың ең жоғары көрінісі болып саналады

Сонымен бірге мемлекеттің зайырлы негіздері күмән туғыза бастайды. Бізде ұлттық, діни және азаматтық ерекшеліктеріміз араласып кеткен. Бұл әсіресе сауаттылық деңгейі бүгінде өте төмен жастарға тән. Көріп отырғанымыздай, түбінде сыни ойлау мен толеранттылық мүлде жоқ. Сондықтан оларға субмәдениеттің бір түріне айналатын діни ағымдардан аулақ болу қиынырақ”, — дейді саясаттанушы.

Діндарлық пен білімнің арақатынасы

Оның бақылауына сәйкес, мемлекет зайырлы құндылықтарды насихаттау тұрғысынан ұтылуда. Жастардың нақты мемлекеттік саясаты жоқ. Білім мен парасаттылық құндылықтары қажет.

— “Рухани Жаңғыру”бағдарламасын алайық. Ондағы дискурс өткен уақытқа, бұрынырақта өтіп кеткен кезеңге бағытталған. Бүкіл кеңестік кезең тарихтан шығарылған.

Олар сананы жаңғырту туралы айтады, бірақ білім, мәдениет, құқықтық мәдениет және еңбек этикасы қазақстандықтардың тұрмыс-тіршілігінен қалып бара жатқандығы ұмытылған. Ал білімге табынуды діни ережелер жиынтығымен ауыстыру, алға басуға кепілдік бермейді.

Әсіресе, бізде уағыздалып жатқан нұсқада. Мешіттер саны өсуде, бірақ әлі де мектептер жетіспейді. Мәселе тек инфрақұрылымның жетіспеушілігінде ғана емес, сонымен қатар кадрлардың жетіспеушілігінде. Соңғы онжылдықта педагогикалық мамандықтарға тек төмен балл жинағандар ғана түсті. Бұл білім сапасына теріс әсер етті.

Экстремизмнің көздері

 Ресми рухани билік экстремистерді қайта тәрбиелеумен әрең күресуде. Сонымен бірге, Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы мен бейінді мемлекеттік органдардың қызметінде исламның қандай да бір дәстүрлі түріне баса назар аударылып отырғанын көріп отырмыз. Бұл қазіргі жағдайда заманауи Қазақстан азаматының моральдық-этикалық кодексіне пародия болып көрінеді. Мен бұл мүлдем қажет емес деп ойламаймын – көптеген адамдарға дін көмектеседі. Бірақ

біздің мемлекетіміз бен қоғамымыздың даму бағыты алға емес, артқа қарай бұрылуда

Танымал Tik-tok және Instagram әлеуметтік желілерінде діни әдебиеттер мен тиісті мазмұндағы мәтіндер көбеюде. Оның ауқымын ескере отырып, оның заңнамаға сәйкестігін бақылау күннен күнге қиындап барады. Тыйым салынған бес жобаның орнына елу жаңа жоба келеді. Өнеркәсіптік ауқымда аталып отырған қарсы насихатты көріп тұрған жоқпыз, – деп қорытындылады Данияр Әшімбаев