Неліктен 1930 жылдардағы ашаршылықты геноцид деп санауға болмайды? – саясаттанушының пікірі

«Кеше «Бостандыққа апарар тар жол: Ашаршылық салдарына тарихи көзқарас» атты дөңгелек үстел өтті, онда Сенат төрағасы Мәулен Әшімбаев бұл тек қазақ халқы ғана жүріп өткен жол емес, бұрынғы Одақтағы барлық ел үшін қорқынышты гуманитарлық қасірет» деген өте маңызды пікір айтты. Осы себепті біз «Ашаршылық» проблемасына, ең алдымен, саяси рең бермей, ғылыми тұрғыдан келуіміз керек».

Айта кету керек, бұл қазіргі жағдайда өте сирек кездесетін көзқарас. 1930 жылдардағы ашаршылық мәселесі бүгінгі таңда тарихи және географиялық мазмұннан алынып тасталды және ұлттық популистік және батыс-либералды лагерь өкілдері арқылы саясаттандырылды.

Аштық болды, оны ешкім жоққа шығармайды, бірақ оны геноцид актісі деп санау менің ойымша, мүлдем дұрыс емес.

Ұжымдастыру кезінде асыра сілтеулер орын алды, бірақ осыған ұқсас саясат бүкіл ел бойынша жүргізілгенін және ашаршылық жекелеген республикаларда оқшауландырылғанын атап өтіңіз. Сонымен қатар, тағдырлас көршілерімізде мұндай проблема болған жоқ.

Ұжымдастыруды жүргізу кезінде асыра сілтеулер сияқты жоспарлау қателіктері орын алғанын мойындау керек. БКП(Б) ОК мен КСРО ХКК басшылығы оларды мойындап, түзеткені белгілі. Біздегі аса танымал емес монографиялардың бірінде РКФСР ХКК ҚАКСР-ға мал басын қалпына келтіру үшін 1 млн руб. жібергені, бірақ республика оларды басқа қажеттіліктерге жұмсады деп жазылған.

Сонда Қазақстандағы ауыр зардаптарға әкелген не? Қырғызстан, Башқұртстан, Өзбекстан, Түрікменстанда емес, дәл осы жерде болуының себебі неде? Сенат Төрағасы кеше «Ашаршылық туралы ащы шындықты тек ғалымдар ғана ашып, оны халқымызға жеткізе алады» деп атап өтті.

Зерттелген мұрағаттық құжаттар негізінде жергілікті басшылық қызметтегілердің біліксіздігі мен білімсіздігінен туындаған қателіктері негізгі себеп болып табылады.

Әрине, Голощекинге оның ұлтын ескеріп, бәрін соған жаба салу саси тұрғыда тиімді.

Ал ұжымдастыруды жүргізген республика басшыларының барлығы дерлік қуғын-сүргінге ұшырағаны олардан елдегі ашаршылық үшін саяси және моральдық жауапкершілікті алып тастамайды.

Негізінде, біз қазақстандық шенеуніктер мен саясаткерлердің келесі онжылдықтардағы мінез-құлқы айтарлықтай өзгермегенін түсінеміз. Олар капитализмді социализм сияқты құрып жатыр. Бірақ саясаттандырылған миф емес, тарихи шындық кімге керек?»