Түркіменстанда азық-түлік қымбаттап, халық аш отыр, ал билік мерекеге дайындалуда — БАҚ-қа шолу

Марий велаяттың Байрамалы этрапындағы Гекдепе гангешлик мемлекеттік дүкенінде тұрғындарға 1 литр мақта майы сатылады. Бірақ

майдың үлесін алу үшін жүктемеге резеңке тәпішке сатып алу керек

Екеуінің бағасы 25 манат болады.. ал бір литр майдың бағасы 15 манат.

— Біз оларға «жаз аяқталды, бізге жеңіл аяқкиімнің қажеті жоқ, ол үшін ақша төлегіміз келмейді» деп түсіндіруге тырыстық. Бірақ мемлекеттік дүкеннің сатушысы

«егер май қажет болса, жаздық жеңіл аяқ киім сатып алу керек» деп қыспалады

Кезекте тұрған басқа адамдар сияқты мен де наразы болдым, бірақ басқа амал қалмады, тәпішкелерді да сатып алуға тура келді, — деп бөлісті жергілікті тұрғындардың бірі.

Айтпақшы, тәпішкенің барлығы 38-өлшемді.

Таңертең Мары қаласында мемлекеттік дүкендердің алдында кезек жиналады.

— Бүгін екі бөлке нан мен алты жұмыртқа сатып алуға болады. Мемлекеттік дүкенде бір жұмыртқа 60 теңге, ал жеке дүкенде — 1 манат 50 теңге тұрады. Үйдің жұмыртқасы өте қымбат, 2 манат 50 теңгеден сатылады, — деді қала тұрғындарының бірі.

Сондай-ақ, портал Ашхабадтың «Текин базарындағы» мемлекеттік дүкенде тауық етімен бірге  жүктемеге күріш сатылғанын хабарлады. Өсімдік майы тапшы, көп жерден таба алмайсың.

Мемлекеттік дүкендерде адамдар азық-түлік алу үшін күресіп жатқанда, базарлар мен жеке дүкендердегі азық-түлік бағасы күн санап қымбаттап келеді.

Тұрмыстық тауарларды тамаққа айырбастауда

Лебапта қара нарықтағы доллар бағасы бір апта ішінде 23-тен 25,6 манатқа дейін өсті. Ал азық-түлік пен тұрмыстық тауарлардың коммерциялық бағасы шамамен 10-15%-ға өсті. Мары велаятында қолма-қол ақшаның жетіспеушілігінен

көптеген адамдар тұрмыстық заттарды азық-түлікке айырбастауға мәжбүр

Лебап велаятында азық-түлік, шай, гигиена құралдары және тұрмыстық химия орташа есеппен 10-12%-ға қымбаттады. Үй тауарларының, жабдықтардың, автомобиль бөлшектерінің және құрылыс материалдарының бағасы да тұрақты түрде өсуде.

Азық-түлік пен тұрмыстық тауарлардың коммерциялық бағасы көтерілгенімен, Фарап, Чарджоу және Данев аудандарының мемлекеттік дүкендерінде азық-түлік, оның ішінде ұн мен май халыққа белгіленген бағамен  берілмейді.

Көбісі бидай сатып алып, нанды өздері пісіреді.

Мары велаятының тұрғындары тамаққа тұрмыстық заттарды айырбастауда. Жүк вагондары Байрамалы ауданының көшелерімен жүріп, халыққа картоп, пияз және күріш ұсынады. Оның орнына адамдар көрпе, жастық, шелек, ыдыс-аяқ пен кілемдерді ұсынуда.

Журналистердің айтуынша, тек жұмыссыздар ғана емес, жұмыс істейтін азаматтар да осындай айырбас жасауға мәжбүр.

Жергілікті тұрғындардың бірінің айтуынша, оның өз жалақысына бүкіл бір отбасын асырап отыр, онда сегіз адам бар:

— Айына 180-200 манат жол шығынына, 200 — ет пен сүйекке, 460 — бір қап ұнға, майға — 90, пиязға — 15 манат жұмсайды.

Екінші бір тұрғын азық-түлік сатып алу үшін үйдегі заттың бір бөлігін сатып үлгергенін айтты. Ол жергілікті мемлекеттік мекемелердің бірінде жұмыс істейді.

Адамдардың көбі өмір сүру жағдайы нашарлады, шығын кірістен айтарлықтай асып түсті деп мәлімдеуде. Сонымен бірге жасалған қылмыс саны да артуда.

 «Валюта саудагерлерімен күрес» қайта басталды

Түркіменстанда валюта саудагерлеріне қарсы күрес күшейе түсті. Нәтижесінде қара нарықтағы доллар бағамы 23 манаттан 26-ға дейін өсті,

ал базарлардағы өнім 10-15 пайызға қымбаттады

Түрікменабад базарларында полиция сол жердің айырбастаушыларын біледі және оларды «нүктеден» қуып шығады. Бірақ портал олардың ұсталғаны ешқандай хабар таратпады.

Соңғы күндері  басқа аймақтарда да белсенділіктің төмендегені хабарланды.

— Жұмыссыздықтың жоғарылығы және Түрікменстанда халықтың нақты табысының азаюы жағдайында

ел нарығындағы сауда валютаның «қара» бағамына негізделген,

— дейді Ашхабадтағы астаналық базарларының бірінің әкімшілік қызметкері.

Валюташылармен күресудің тағы бір науқанының себебі белгісіз.

Банктер валюта айырбастауды тоқтатқаннан кейін, елде қара нарықтар пайда болды, олар ақшаны нақты бағамен айырбастауға болатын жалғыз орынға айналды.

— Жалақыларын доллармен немесе елден тыс еңбек көші-қонында жүрген туыстарынан алатын адамдар ақшаны доллар бағамы ресми бағадан бірнеше есе жоғары (3,5 Манат қарсы 25,6) қара нарықта айырбастағанды жөн көреді, — дейді базар әкімшілігінің қызметкері.

Түркіменстанда валюта саудасы ХҒБ және ІІМ бақылауында. Заңсыз валюта саудасына қарсы күрес кейде саяси элитаның ықпалды тұлғаларының орнынан кетуіне себеп болады, бұл іс жүзінде ішкі саяси күрестің нәтижесі.

Мысалы, Түрікменстанның ұлттық қауіпсіздік министрі Доврангелді Байрамұлы 2018 жылдың жазында валюталық заңсыз саудаға байланысты жұмыстан босатылды. Сол кездегі ішкі істер министрі Искандер Муликов қатаң сөгіс алып,  қызметінен қуылып ұзақ мерзімге бас бостандығынан айырылды.

Түркіменабадтағы бюджет саласының қызметкерлерін шыршаға ақша жинауға мәжбүрледі

Лебапта жаңа жылдық мерекелерге дайындық басталды. Жергілікті билік мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардан жаңа жылдық шыршалар орнатуды талап етті.

Қызметкерлерден шыршалар мен әшекейлерді сатып алу үшін 20-30 манат жинай бастады

Велаяттың бас шыршасы Түрікменабадтың орталығындағы «Рухыет» сарайының алдындағы алаңға орнатылады.

Түрікменстанда бюджет қызметкерлерінен ақша жинау қазірдің өзінде жиі кездеседі.

Жергілікті бюджеттік ұйымдардың бірінің қызметкері биліктің жаңа жылдың кездесу күні алаңда жаппай мерекелік іс-шаралар өткізуді жоспарлап отырғанын айтты.

Оның айтуынша, 2014 жылдан бастап жыл сайын Түркменабадтың басты даңғылында мектеп оқушылары мен бюджет қызметкерлерінің қатысуымен мерекелік шара өтеді, олар бас шыршаның гирляндасын жағумен аяқталады. Бірақ жаңа жыл қарсаңында оған ешкім рұқсат етілмейді.

— Жаңа жыл қарсаңында шыршаға екі киллометрден артық жерге жақындатпайды  Себебі бұл күні оны мемлекеттік теледидардан тікелей эфирде көрсетеді. Полиция оның маңындағы адамдарды қуады, —деді жергілікті тұрғындардың бірі.