Карантиннен кейін Алматы облысындағы бизнес басқалардан бұрын қалпына келуде

Респонденттер келесі параметрлерді бағалады:

• қаржы/несиеге қол жеткізу,
• инфрақұрылым,
• құқықтық мәселелер және бизнесті қорғау,
• салық жүктемесі,
• тексерулер, айыппұлдар және басқалар.

Орташа мән нөлге тең, ал егер ол оң болса, бұл жағдайдың жақсарғанын көрсетеді. Динамика неғұрлым үлкен болса, соғұрлым күшті болады.

Наурыздан бастап БКИ теріс мәнде (сәуірде -31,6% дейін) сақталып тұр, бірақ кейбір аймақта қалпына келу байқалады. Шілдеде оның мәні -7,2 пункт, тамызда -3 болды.

«Салалар бойынша БКИ-ді қарастыра отырып, өнеркәсіп секторы 0,2-ге дейін (шілдеде минус 3,3) оң жазықтыққа шыққанын атап өтуге болады. Құрылыс саласындағы индекс айтарлықтай артқанымен (-12,0-ден -5,6-ға дейін) әлі де теріс аймақта қалып отыр. Қызмет көрсету саласында да БКИ-дің оң серпіні байқалады: индекс 4,5 пунктке көтеріліп, -4,2 құрады (шілдеде минус 8,7)», —деп атап өтті Ұлттық Банкте.

Алайда бұл жаңа жағдай емес. Карантин енгізілген сәттен бастап өнеркәсіптегі бизнес-климат индексі басқа секторлардан жоғары болды. Бұл қалпына келтіру құрылыс пен қызмет көрсету саласына қарағанда тезірек жүретінін көрсетеді.

Іскерлік белсенділік баяу қалпына келуде

Тағы бір көрсеткіш жақсаруда – іскерлік белсенділік индексі (ИДА). Бұл бизнес өкілдерінің пікірлері негізінде есептелетін композиттік индикатор.

Егер индикатордың мәні 50 тармақтан жоғары болса, өзгерістер оң, егер төмен болса – теріс деп бағаланады. Сонымен қатар, осы деңгейден ауытқу неғұрлым күшті болса, өзгеріс соғұрлым күшті болады.

Қазақстанға коронавирус келгенге дейін де ІБИ 50 пунктке төмен түскен еді. 2020 жылы бизнестегі өзгерістер оң көрсеткіш көрсеткен ай болған жоқ. Тамыздағы көрсеткіш – 45,4 құрады. Бұл ІБИ 44,7 болған кезде шілде деңгейінен сәл жоғары.

Іскерлік белсенділік индексінің динамикасы

«Тамыз айында қызмет көрсету саласында ІБИ-нің өсуі (43,1-ден 44,2-ге дейін), сондай-ақ құрылыстағы белсенділіктің төмендеуі (44,5-тен 43,6-ға дейін) байқалады. Өнеркәсіп осы жылдың шілдесімен салыстырғанда шамамен бірдей деңгейде (48,3 және 48,0)», — деп атап өтті Ұлттық Банкте.

Қай жерде қалпына келтіру тезірек жүруде?

Әдетте Ұлттық Банк ІБИ бойынша жалпы деректерді жариялайтын еді, алайда тамыз айындағы есепте олар өңірлер бөлінісінде де ұсынылды. Бұл бизнестің қай жерде тезірек қалпына келгенін және қай жерде тоқтап тұрғанын бағалауға мүмкіндік береді.

Қалпына келген аймақтар онша көп емес: ІБИ 17 аймақтың тек 6-ында ғана өсті:

• Шымкент,
• Алматы,
• Атырау,
• Жамбыл,
• Батыс Қазақстан және
• Павлодар облысы.

Алматы облысында ол 19,2 пунктке (56,4-ке дейін), Батыс Қазақстан облысында — 15,4 пунктке (53,2 — ге дейін), Шымкентте-8,5 (53,1) ұлғайды.

Осы үш өңірден басқа Павлодар (50,3) және Қызылорда облыстарында ІБИ (50,8) 50 пункттен жоғары орналасқан.

Тиісінше, Қазақстанның тек бес өңіріндегі  өзгерістерді бизнес оң деп бағалады.

Маңғыстау облысындағы жағдай басқаларға қарағанда нашар – бұл жерде ІБИ-дің көрсеткіші 34,2 пункт.

Салыстыратын болсақ, сәуір айында жаппай карантиндік шаралар аясында және экономиканың барлық салаларының жұмысы толықтай тоқтаған кезде республикалық көрсеткіш 37,2 тармақты құрады. Яғни,  Маңғыстау өңіріндегі қазіргі жағдайды бизнес карантин кезіндегіге қарағанда нашар деп санайды.