Карантиннен кейін қалай табыс табуға болады — сарапшылар кеңесі

Бүгінде шығармашылық индустрияның әлемдік нарығы шамамен 2 трлн АҚШ долларын құрайды

Қазақстанда бүгінде мұндай индустрия тиісті деңгейде дамымаған делінген қазақстандық сарапшылыр клубының «Экономиканың жаңа стимулдары. Индустрияландыру. Постиндустриалды қоғам» атты  авторлық ұжымының жұмысында.

Зерттеу Тұңғыш Президент — Елбасы Қорының тапсырмасы бойынша жүргізілді. Толық мәтін сарапшылар клубының ресми сайтында жарияланған.

— Юнеско-ның болжамы бойынша, таяу уақытта әлемдік ЖІӨ-дегі креативті индустрияның үлесі 10%-ға жақындауы мүмкін, —дейді авторлар.

Бізде ол тіпті бір пайызға да жетпейді.

Зерттеушілердің пікірінше, бұған келесі факторларды кедергі келтіруде:

• шығармашылық индустрия саласында кәсіби бизнес-білім мен білікті кадрлардың жетіспеушілігі;
• коммуникацияның жеткіліксіз дамуы: кәсіби қоғамдастықта, халықаралық ынтымақтастық шеңберінде билікпен, мемлекеттік мәдениет мекемелерімен өзара іс-қимыл кезінде; үй-жайлардың тапшылығы және  жалдау ақысының жоғарылығы;
• қаржыландыру көзі мен көлемінің жеткіліксіздігі;
• бірегей заманауи мәдени өнімдерге сұраныстың қалыптасуы.

Мұндай көріністі өзгерту үшін бірқатар шаралар қажет.

Біріншіден, авторлар мамандандырылған ведомство құруды ұсынды:

— Атап айтқанда, ҚР Мәдениет туралы Заңға креативті индустрияға, креативті қызмет пен кәсіпкерлік бойынша арнайы статистиканы енгізуге арналған терминологияны енгізу қажет. Сонымен қатар, жергілікті атқарушы органдардың құрылымында креативті индустрияларды дамыту жөніндегі өңірлік департаменттер құру қажет.

Екіншіден,

әрбір қалада мамандандырылған креативті инфрақұрылым құру қажет

Ол үшін жұмыс істемейтін өнеркәсіптік  және басқа да нысандарды пайдалану қажет. «Кеңістіктің» екі түрін құру ұсынылды. Олар:

• шығармашылық арт-кеңістік;
• креативті техникалық кеңістік.

Халықтың шығармашылық әлеуеті

Шығармашылық арт-кеңістік — бұл «өнер орталықтары».

— Адамдар өздерінің креативті өнімдері мен қызметтерін жасау арқылы, өз ойларын білдіре алады. Жалға алу  ақысына жеңілдік беру немесе алаңдарды тегін пайдалану, креативті бизнесті дамытуға кеңес беру түрінде қолдау көрсету керек. Шығармашылық идеялармен алмасу, кейіннен өз шығармашылығының нәтижелерін сатылымға шығару.

Арт-кеңістіктің түпкі мақсаты шығармашылық идеяларды креативті кәсіпкерлік қызметке айналдыру,

— дейді авторлар.

Креативті техникалық кеңістік дегеніміз — «халықтық» өндіріс үшін қол жетімді заманауи жабдықтар мен бағдарламалық қамтамасыз ету аймақтары. Мұнда әр түрлі үстелдік автоматтандырылған станоктар, 3D принтерлер, ЧПУ тігін машиналары және т. б. болуы тиіс.

Бұл алаңдардың негізгі қызметі — техникалық құралдармен жұмыс істеуге және өндіріс тәсілдерін үйрету, сондай-ақ халыққа қолжетімді  жаңа өндірістік және сауда технологиялары туралы ақпарат тартату.

— Австрияда арт-кеңістік бұрынғы газгольдерлер негізінде құрылған (газ тәрізді заттарды сақтауға арналған өнеркәсіптік резервуар). Голландияда NDSM ірі «өнер қаласы» Амстердамда бұрынғы судоверфи аумағында құрылған. Нью-Йоркте танымал Chelsea Market арт-кеңістігі Бұрынғы кондитерлік фабриканың аумағында орналасқан —  деп авторлар бірнеше мысал келтіреді.

Сонымен қатар, функциялардың құрамында:

• өнімді кәсіпкерлікті дамыту;
• өз өнімдерін құруға жәрдемдесу, кәсіпкерлік техникалық жобаларды іске асыратын азаматтарды қолдау;
• өндірістік қызметке, өз бизнесін құруға, ғылым мен техникаға қызығушылықты арттыру қызметтері болуы қажет;

— Мұндай кеңістіктер халықтың креативті әлеуетін генерациялау және коммерцияландыру үшін қажет. Мысалы, аддитивті технологиялар (3D принтинг)

ерекше инженерлік білімі жоқ қарапайым азаматтар әр түрлі креативті өнімнің мыңдаған түрін жасай алады,

Сауда платформаларының көмегімен өз өнімдерін (қызметтер, тауарлар, шығармашылық) әлемнің кез келген нүктесінде өткізуге болады, — деп түйіндейді.

Кімге ақшалай көмек көрсеткен жөн?

«Шығармашыл кәсіпкерлерге» қолжетімді гранттар мен кредиттер туралы да ойлаған жөн. Мемлекеттік деңгейде тиісті қолдау бағдарламасын енгізу қажет. Авторлар оны «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры аясында жасауды ұсынды. Бірақ барлығына бірдей емес, ең үздіктеріне көмектесу керек.

— Мемлекеттік қолдауды шоғырландыру мақсатында

ең үздік бәсекелестік артықшылықтары негізінде халықаралық сауда және жаһандық алға жылжыту үшін креативті индустрияларды іріктеу керек,

— делінген жұмыста.

Әлемдік нарықтағы әлеуетті өнім ретінде тоқыма брендтері, бағдарламалық қамтамасыз ету, кино және музыка, қолданбалы өнер бұйымдары: суреттер, кілемдер, бағалы металдардан жасалған бұйымдар, қолөнер өнері заттары және т.б. шығармашылық түрін атауға болады.

Ынталандыру шараларының құрамында бизнесті бастауға арналған гранттар, өнімді экспортқа шығаруға арналған жеңілдікті қаржыландыру және гранттар болуы тиіс.

— Кейіннен, нәтиежесіне қарай, перспективалы шығармашылық қызметке, әсіресе экспортқа бағдарланған стратегиялық инвестицияларды жүзеге асыру үшін креативті индустриялардың мамандандырылған қорын құрған жөн, — деп түйіндеді авторлар.