Біздің порталға берген сұхбатында ол қазіргі курсты “сиқырлы сан” деп атады, іс жүзінде оған табынып, “соңғы мұнай долларына дейін” ұстап қалуға тырысуда екенін айтты. Бұл доллар қашанға дейін жететіні белгісіз.

Валюталық түсімді не үшін сатты?

– Әріден бастайық. Бірер күн бұрын ресейліктер валюталық түсімнің жартысын міндетті сатуды тоқтатты, долларға қатысты рубль арзандай бастайды. Айтпақшы, біз мұндай талапты қалдырдық. Көршілер неге бұл қадамға барды?

— Осылайша “голланд ауруын” болдырмауға тырысуда (экономиканың өндіруші секторындағы серпілістің нәтижесінде ұлттық валюта бағамының нығаюының елдің жалпы экономикалық дамуына теріс әсері — еск.). Тым күшті рубль Ресей экономикасына тиімсіз, біздің теңгенің тым күшті болуы тәрізді. Бірақ олар бұл фактіні түсінеді және рубльдің қайта нығаюы басталған кезде олар валюта нарығын ырықтандырады.

— Базалық мөлшерлемені олар да 9,5%-ға дейін төмендеткен, яғни “соғысқа дейінгі деңгейге” түскен.

– Себебі инфляция мәселесін шеше алды. Олар тіпті екі апта бойы дефляция немесе нөлдік инфляция орын алды. Яғни, айқын қалыпты монетарлық саясат анық көрінді.

Инфляциялық болжамдар күрт өскен кезде, бағалар күрт өсті, олар 20%-дық тыйым салынған базалық мөлшерлеме қойып, оны шамамен бір айдай ұстап тұрды.

Яғни, дүрлігу барысында баға өскенімен, мұндай мөлшерлеме ақша ағындарын бөгеп, бизнес пен экономикаға инфляциямен күресетіні туралы айқын белгі берді. Бизнес мұны түсінді, бағалар өсуін тоқтатты.

Жылдық өлшемде инфляция бәрібір үлкен болатынын түсіну керек, бірақ іс жүзінде айға бөлгенде бұл аз шығады.

— Яғни, 2021 жылы ол өте үлкен болды, бірақ қазір төмендеп келе ме?

– Иә. Шын мәнінде, оларда инфляция тұрақтанды, баға өсуі төмен.

Неліктен біз басқаша жасадық?

– Ал біз неліктен бұл талапты жоймаймыз?

— Біз бәрін керісінше жасаймыз.

Ұлттық қордан алынған трансферттер биржада 4 трлн теңгеге жасанды түрде айырбасталады, ол бір жарымнан аспауы тиіс

Әрине, егер біз “голландтық аурудан” арылғымыз келсе. Бірақ оның орнына біз тек көлемін арттырудамыз.

Ресейліктер валютаны міндетті түрде сатуды қаптаған санкциялар кезінде енгізді, бар болғаны үш айға ғана, бірақ қазір тоқтатты. Біз 20 наурызда оны төтенше шара ретінде енгіздік, содан бері әлі күшінде.

Яғни, толықтай “голланд ауруын” қабылдадық және оны барлық жағынан қолдаудамыз

Ұлттық Банктің интервенцияларымен, Ұлттық қордың трансферттерімен, валюталық түсімді міндетті түрде сатумен және т.б.

Айтпақшы, Ресейдің Орталық Банкі Украинадағы қақтығыс басталған кезде екі-үш күн бойы интервенция өткізді және олар біздің Ұлттық банкке қарағанда аз ақша құйды.

Енді Ұлттық Банктің базалық мөлшерлемесіне қатысты айтайық.

Жалпы, оны 20-25%-ға дейін арттыру керек, және бұл 2019 жылы жасалғаны дұрыс болар еді

Сонда біз емес, инфляциялық болжамдарға тап болмас едік. 2020 жылы мөлшерлемені көтеру керек болды, бірақ оның орнына біз 12-ден 9-ға дейін төмендеттік. Нәтижесінде, қазіргі уақытқа дейін инфляциялық күтулердің тұрақты және үнемі өсуі байқалуда, өйткені біз спиральды өзіміз айналдырып отырмыз.

Тағы да Ресеймен салыстырайық. Бүгінде оларда базалық мөлшерлеме біздікінен төмен, инфляция да төмен (егер ай сайынғымен салыстыратын болсақ) және несиелері де біздікінен арзан болады. Өйткені онда тиімді ақша-несие саясаты мен макроэкономиканы қолдауға шешім қабылданған, ал біз инфляцияның айналымын қолдап отырмыз.

Бағамды ұстап тұруға жіберілетін қаражат біртіндеп таусылуда

– Валюта сату талабын жойғаннан кейін рубль төмендейді. Ал теңгеге қалай әсер етеді? Біз рублмен тепе-теңдік ұстаймыз ба?

– Жоқ,

рубльмен біз ешқандай тепе-теңдік сақтамаймыз, бірақ біз жасанды түрде американдық доллар бағамын ұстап тұрамыз, 430 деген сиқырлы цифрға байланып, көтерілмеуіне жалынамыз

немесе соған жақын цифрға. Резервтерімізді, мемлекеттік компаниялар мен Ұлттық Банктің резервтерін осы тиімсіз бағамды ұстап тұруға жұмсаймыз. Осылайша, инфляциялық болжамдарды тағы да ынталандырамыз және өз экономикамызды тұншықтырамыз.

– Ал қандай курс тиімді?

– Бір доллар 500 теңгеден асатыны анық. Біз ол деңгейге жеттік, мені таң қалдыратыны, неге артқа қайтуға тырыстық, Ұлттық Банк неге үлкен сомаға интервенция салды, неге валюталық түсімді сатуға мәжбүрледі?

Доллар бағамы 500-ден асып кетуі керек, мүмкін 550 немесе тіпті 600. Ал рубль – 8-9 теңге шамасында

Олай болмайынша, біз созылмалы жоғары инфляциядан, әлсіз экономикалық өсім мен халықтың кедейленуінен құтылмаймыз, бұл туралы мен бірнеше рет айтқанмын.

– Бұл қанша уақытқа созылуы мүмкін?

– Бағамды ұстап тұруға қаражат жеткілікті болғанға дейін. Жүргізіліп жатқан экономикалық саясатқа сүйенсек, мұны соңғы мұнай доллары қалғанға дейін жасаймыз. Қаражат ақырындап таусылып жатқан тәрізді, Ұлттық қор пайдаланудың ең төменгі шегіне жақындап қалған сияқты, бірақ соған дейін өзімізді осылай тұншықтыратын боламыз.

– Бірақ әлемдік нарықта мұнай қымбаттауда.

– Иә, сол себепті әлі бір жарым жылға жуық уақыт осылай жүреміз. Содан кейін бәрібір осылай аяқталады.