Ұлттық банк Қазақстанды Ресейге сатып жатыр

29 қараша 2016, 13:47

Долларға сұраныстың құлдырауы — жалған ақпарат. Мәселенің мәні цифраларды құбылтуда жатыр.

Ұлттық банк тамыздағы долларға деген сұраныстың шарықтауынан кейін қазан айында шетел валютасына сұраныстың құлдырауы жалғасқанын шаттана хабарлады. Алайда шын мәнінде, бас банктің мәліметтері мұның шындыққа жанаспайтынын көрсетіп отыр.

Цифрларды пайдаланудағы ептілік

Мәселенің мәнісі келесіде екен,

өзінің есептеулерінде тек АҚШ доллары ғана бойынша шетелдік валютаның таза сатып алынуының көлеміне жүгінген реттеуші көпе-көрінеу қулыққа барыпты

Бұл көрсеткіш ақша айырбастау орындарының валютаны өз клиенттеріне сату мен оны кері бағыттағы сатып алу арасындағы айырмашылық ретінде анықталып отыр. Ұлттық банктің мәліметтері көрсетіп отырғандай, қазанда таза сатып алу көлемі қыркүйектегі $325,4 млн-мен салыстырғанда $304,0 млн -ға тең болды немесе 6,6 пайызға азайған. Ал мұндай құлдырау соншалықты елеулі болмағандықтан реттеушінің сарапшылары оны неғұрлым қомақты етіп көрсету үшін 2015 және 2014 жылдардағы мәліметтерге жүгінуге мәжбүр, бұл таза сатып алу көлемін тиісінше, 40,0 пайызға және 84,0 пайызға қысқарғандай етіп көрсетуге мүмкіндік береді. Алайда бұған еш таңырқаудың реті жоқ, тіпті, маман болмасаңыз да! Өйткені, теңгенің долларға қатысты девальвациясынан кейін барлық басқа жағдайларды есепке алғанның өзінде ақша айырбастау орындары клиенттерінің сатып алу қабілеті табиғи түрде төмендейді. Естеріңізге салсақ, 2014 жылғы қазанда доллардың айырбас бағамы 181-182 теңге деңгейінде болған, ал 2015 жылғы осы айда 271-279 теңге болған.

Ұлттық банк сарапшыларының тағы бір дәлелі — 2016 жылғы 10 айдағы долларды таза сатып алу көлемінің көрсеткішін 2015 жылғы осы мерзіммен салыстыруда жатыр, ал бұл салыстыру оларға 2001 жылдан бергі бақылау тарихындағы ең төменгі көрсеткіштен 10,5 есе құлдырау береді. Алайда егер 2015 жылғы 20-тамызда күрт девальвация орын алғанда доллардың айырбас бағамы 188 теңге, ал жыл басында 183 теңге болғанын ескерсек, бұл дәлелде тұрған ештеңе жоқ.

Сұраныстың өспеуі мүмкін емес

Егер басты аса қатырмай, Ұлттық банктің қазандағы көрсеткішін қыркүйектегімен салыстырсақ, тіпті, шетелдік қолма-қол валютаға сұраныстың артқанын көреміз.

Өйткені, егер күздің екінші айында айырбас орындары долларды қыркүйекпен салыстырғанда, бар-жоғы 0,5 пайызға, яғни $806,2 млн-ға аз сатса, Еуропаның бірыңғай валютасының сатылымы 17,0 пайызға, яғни 86,6 млн евро-ға дейін, ресейлік рубль бойынша сатылым 12,2 пайызға, яғни, 11,879 млрд рубльге дейін, қытайлық юань 38,7 пайызға, яғни, 20,8 млн юаньға дейін артқан. Ал ең төменгі құлдырау британ валютасы бойынша қалыптасқан – фунт стерлинг 28,3 пайызға, яғни 3,3 млн-ға дейін аз сатылған.

Атап айтарлығы, айырбас орындарының клиенттері шетелдік қолма-қол валютаны көптеп өткізе бастаған. Қазан айында доллар бойынша өсім 3,6 пайызды құрап, $502,2 млн-ға, ресейлік валюта бойынша 13,3 пайызды құрап, 4,211 млрд рубльге, қытайлық валюта бойынша 23,1 пайызды құрап, 19,2 млн юаньға дейін жеткен. Британдық валютаның өткізілген көлемі 1,3 млн фунт стерлингті құраған қыркүйектегі деңгейде қалған, ал құлдырау тек бірыңғай еуропалық валюта бойынша қалыптасқан — еуро 12,3 пайызға, яғни, 35,1 млн евроға дейін құлдыраған.

Енді ресейліктерге Қазақстанға ақша құю тиімді

Сөз соңында валюта арифметикасына тағы бір қызықты мәліметті қосайық. Ұлттық банк мәліметтері көрсетіп отырғандай, қазан айындағы ресейлік рубльді сатып алу мен сату көлемі былтырғы жылғы қарашадағыдан жоғары болып шықты.

Естеріңізге салсақ, Данияр Ақышев Ұлттық банк төрағасының лауазымына 2015 жылғы 1-қарашада жайғасты. Бұл күні ресейлік рубльдің биржалық бағамы бір рубльге шаққанда 4,4 теңге сомасында қалыптасты, ал өткен жұмада биржа қызметкерлері оны 5,2 теңге деңгейінде тіркеді. Сөйтіп, енді ресейліктерге теңге түріндегі активтерге инвестиция құю тиімді болатын болды, өйткені олар бұл арзанға түседі, ал қазақстандықтар үшін көрші елдегі дүниенің барлығы қымбаттай түсті. Нәтижесінде,

бағамда осындай маневр жасаған Ақышев мырза Қазақстандағы ресейлік экспансияны ынталандыруда,

соның салдарынан отандық инвесторлардың қарсы шабуылы бәсеңдей түскен. Десек те, Ұлттық банктегілер, әлбетте, тағы бір арифметикалық қитұрқының көмегімен бұл жағдайда сытылып кетеді.

ҚР ақша айырбастау орындарының 2015-2016 жылдардағы қолма-қол валютаны сатып алуы/сатуы, млн бірлік

1-20