Жасыл экономика Қазақстанға 500 мың жаңа жұмыс орнын құруға көмектеседі

Дүниежүзілік табиғат қорының 2010 жылғы тірі ғаламшар туралы есебінде (WWF Living Planet Report) әлемнің экожүйелерінің жай-күйі мен жердің биоәртүрлілігі нашарлауда деп айтылған. Әсіресе, бай елдерде тұтыну өсімінің салдары әлемнің кедей елдеріне ықпал етіп отыр. Экономиканы дамытудың жаңа моделі ретінде Жасыл экономика тұжырымдамасы ұсынылды.

Көміртекті «қоңыр» энергетикадан «жасыл» энергетикаға көшу қажет

Оның мақсаты — экономиканың және саясаттың барлық секторларында жүргізіліп жатқан табиғатты қорғау инвестицияларын арттыратын реформаларға жәрдемдесу.

Атап айтқанда, Үкімет Жасыл экономикаға көшкен кезде бизнес пен азаматтар ғаламшардағы басты экологиялық мәселелерді шешуі тиіс. Яғни табиғи капиталға инвестиция салуды қолға алу керек.

Қорық аймақтарын дамыту, ормандарды қорғау, суды ұтымды пайдалану және тұщы су экожүйелерін фрагменттеу, балық аулауды бақылау. Сондай-ақ биоөнімділік пен биоәртүрлілікке бет алу қажет

Сондай-ақ Жасыл экономика энергетика мен тамақтану проблемаларын шешуге, жерді бөлу және жерді пайдалануды жоспарлау мәселелеріне назар аударуға бағытталған.

Жасыл экономика —  ілгерілеудің негізі

Жасыл экономикаға көшу дегенміз:

— өндірістің ресурсты көп қажет етуін азайту;

– экономиканың негізгі секторларын «көгалдандыру» – табиғатты пайдалануды ұтымды ету;

– энергия тиімділігін арттыру және жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды ұлғайту;

– қалдығы аз және қалдықсыз технологиялардың қолданылуын арттыру;

– қалдықтарды қайта өңдеу.

Жасыл экономика әлеуметік-экономикалық ілгерілеу негізі ретінде қарастыралады

Ол халықтың әл-ауқатын арттыруды, әлеуметтік әділеттілікті қамтамасыз етуді және бұл ретте қоршаған орта мен экологиялық түскі ас үшін тәуекелдерді азайтуды көздейді.

Инклюзивті жасыл даму тұжырымы

Қазақстанның Жасыл экономика қағидаттарына көшуінің қандай маңызы бар?

Жауап айқын — елдің тұрақты экономикалық өсуін қамтамасыз ету үшін.

Қазақстан экономикасын әртараптандырудың  көрсеткіштері төмен. Осы уақытқа дейін экономикалық өсуде мұнай мен газ шешуші рөл атқарады. Тау-кен өнеркәсібі мен ауыл шаруашылығына екінші рөл беріліп келді.

Ал

 кең тұтынылатын тауарлар мен шикізат тауарлары  қазақстандық экспорттың елеулі үлесін құрайды

Тиімсіз логистика мен әлсіз дамыған инфрақұрылым және басқа да факторлар  сыртқы сауда және экономиканы әртараптандыруды тежейді. Ал оларға өңірде маңызды рөл беріледі. Өйткені

Қазақстан теңізге шыға алмайды және әлемдік нарыққа шыққанда көрші елдерге тәуелді

Азия Даму Банкінің 2006 жылғы талдауына сәйкес, Қазақстанның әлсіз дамыған немесе құлдыраған инфрақұрылымы, әсіресе, көлік және электр энергиясы саласын шығынға ұшыратады.

Тағы бір маңызды фактор – жаңартылатын табиғи капиталды дамыту қажет. Бұл ауыз су, ауыл шаруашылығының тұрақты дамуы және таза физикалық капитал (мысалы, күн панельдері, жел қондырғылары және қоғамдық көліктің жасыл жүйелері).

Қазақстанда қазірге дейін а ауыз суға қол жеткізудің, электр энергиясын өндіру мен бөлудің тарихи қалыптасқан қиындықтары шешімін тапқан жоқ

Бұдан басқа, ауыл шаруашылығын жүргізу мен табиғи ресурстарды тұтынудың тиімсіз әдістері кейбір экологиялық проблемаларды қиындатады.

Осылайша,

Қазақстан Арал теңізі аймағындағы экологиялық апаттың куәсі болды және жақын арада сумен жабдықтау қауіпсіздігінің Елеулі тәуекелдеріне тап болады

Бұл туралы БҰҰ-ның қоршаған орта жөніндегі Бағдарламасында, немесе ЮНЕП 2014 жылғы бағдарламасында да айтылған.

Орталық Азияда кедейшілік деңгейі жоғары деңгейде тұр

2013 жылы Дүниежүзілік банк өзінің есебінде адами әлеуетті дамытудың салыстырмалы жоғары индексіне (ШЖК) қарамастан, өңір халқының едәуір бөлігі жұмыссыз немесе бейресми секторда жұмыспен қамтылғандар деп жазған. Ал кедейлік деңгейі жоғары, әсіресе ауылдық аудандарда. Өңірде өмір сүру сапасы қызметтердің негізгі түрлеріне, электр энергиясына, ал жекелеген өңірлерде ауыз суға қолжетімділіктің жоқтығынан төмендейді.

Ауылдық жерлерде тұратын халықтың орналасу тығыздығының төмендігі негізгі әлеуметтік қызметтерге және қажетті инфрақұрылымға қол жеткізудің қиындауына әкеледі.

Сонымен қатар

Қазақстан «жасыл экономикаға» көшу үшін ұйымдық-құқықтық негіз құрған Орталық Азиядағы алғашқы мемлекет

Бұған бірқатар заңнамалық құжаттар қабылданды, оның ішінде

• Экологиялық кодексі (2007),
• Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы Заң (2009)
• «Жасыл экономикаға» көшу тұжырымдамасы (2013).

Билік органдары жаңартылатын энергетиканы, таза технологиялар мен инфрақұрылымды көтермелеу мен дамытуға қатысты көптеген халықаралық қаржы мекемелерімен және стратегиялық серіктестермен тиімді қарым-қатынас орнатты.

Жасыл экономиканың қазақстандық стратегиясы

Бүгінгі таңда Қазақстан Үкіметі тұрақты өсуге бағытталған бірқатар стратегиялар мен даму бағдарламалары мен іс-шаралар жоспарларын қабылдады.

Халықаралық сарапшылардың бағалауы бойынша, Қазақстандағы іргелі проблемалар шешілмеген. Өңірлік ынтымақтастық бойынша жасалынған әрекеттердің тиімділігі  шектеулі.

Экологиялық, әлеуметтік және экономикалық мәселелер мен міндеттерді шешу және еңсеру

үкіметтің жан-жақты саясатын және өңірлік билік органдары арасындағы ынтымақтастықты қабылдауы мен енгізуін талап етеді

Қазақстанның тұрақты экономикалық даму мен оның өсуіне ықпал ететін жаңартылатын энергия көздерін пайдаланудағы әлеуеті айтарлықтай жоғары.

Жел энергетикасының әлеуеті 2030 жылға қарай елдің электр энергиясына деген болжамды қажеттілігінен 10 есе асады. Қазақстан жаңартылатын энергетика саласындағы бастапқы заңнама нормаларын қабылдады және электр энергетикасы жүйесіне қол жеткізу және жеңілдікті тарифтер сияқты қолдау көрсету шараларын белгіледі.

Жасыл экономика бойынша болжамдар

2018 жылдың тамыз айындағы Дүниежүзілік Банктің есебінде Қазақстанда жасыл технологияларды енгізу нәтижелері бойынша болжамдарын ұсынды. Атап айтқанда, онда былай делінген,

жасыл экономиканы енгізу Қазақстан экономикасының энергия тиімділігін 40-60%-ға арттыруға және су тұтынуды 50%-ға қысқартуға мүмкіндік береді

Сонымен қатар, 2013 жылғы «ҚР-ның Жасыл экономикаға көшуі жөніндегі Тұжырымдамаға» сәйкес, «жасыл экономика» моделіне көшу дәстүрлі және жаңа өнеркәсіп салаларында 500 мыңнан астам жаңа жұмыс орнын құруға, өмір сүру жағдайын жақсартуға және елдің халқы үшін жоғары өмір сүру сапасын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

«Жасыл экономикға» көшу билік органдары, ұлттық және халықаралық инвесторлар мен жалпы қоғам арасында күш-жігерді тиімді үйлестіруді талап етеді

Нәтижесінде, мемлекеттік саясатты бірлесіп іске асыру қолайсыз экономикалық және экологиялық өзгерістерге қарсы тұра  алатын серпінді және тұрақты экономикалық өсуге алып келеді.

Бағдарламаны іске асыру үшін қажетті инвестициялардың жалпы көлемі 2014-2050 жылдар ішінде жылына орта есеппен 3-4 млрд долларға бағаланады

Ірі жылдық Инвестициялар 2020-2024 жылдары ЖІӨ-нің жалпы көлемінің шамамен 1,8%-ын қажет етеді. Қаржыландырудың басым бөлігі жеке инвесторлар есебінен тартылады деп жоспарлануда.