Жаңа локдаун болмайды: әлеуметтік жәрдемақыға ақша жоқ – Своик

«Үкімет 2020 жылдың алғашқы локдаунындағыдай қатаң карантиндік шараларды қайталауға батылы бармайды» деп санайды экономист Петр Своик. Оның үстіне, жәрдемақы төлеуге қаражат жоқ, демек, оның салдары одан да қорқынышты болмақ. Алайда, бұдан әрі не істеу керек екені ешкімге белгісіз. Вакцинаға үлкен үміт артып едік, бірақ отандастарымыз вакцина салдырғысы келмейді, науқан іс жүзінде сәтсіздікке ұшырады.

Бұл туралы Своик біздің порталға берген сұхбатында айтты.

Адамдар тұрақсыздықтан қорқады

– Петр Владимирович, карантиндік шаралар күшейтілуде, бірақ оның пайдасы болып жатқан жоқ. Егер бір жыл бұрынғыдай қатаң локдаунды енгізілсе, соңы неге әкеледі?

— Иә, бәрі алғашқы кездегідей болады. Тек әр қалаға өзіндік ерекшелік беріледі. Егер, мысалы, Алматы жабылса, қала облыстан келетін көптеген жұмысшыларынан айырылады, ал жұмысшылар күнкөріс көздерін жоғалтады. Павлодарда сәл басқаша, Қарағандыда өзінше бөлек жағдай және т.б. болады. Яғни, бәрі өткен жолғыдай.

Экономикаға да және көптеген адамдардың әлеуметтік жағдайына да айтарлықтай нұқсан келтіреміз. Бұл ретте жәрдемақы төлеуге ресурс жоқ. Ол кезде бір айға ғана жеткілікті болды, ал қазір ондай да жағдай болмайды.

– Әрине, адамдарда наразылық бір жыл бұрынғыдан да көбірек болады. Қандай да бір елеулі халықтық толқулар болуы мүмкін бе?

– Жоқ, ештеңе болмайды. Ондай болуы үшін,

не кристалдану орталықтары қажет, не жағдай мүлде адам төзбейтіндей жағдайға айналуы керек

Бізде қазіргі билікке қандай да бір балама бола алатындай байсалды оппозиция жоқ. Беделді тұлғалар да, маңызды ұрандар да жоқ. Біздің халқымыздың шыдамдылығы соншалықты мықты, тіпті санитарлық дәрігерлер жаңа локдаун жариялап, сенімді түрде тәжірибе жасай алады.

Әрине, олардың атына қарғыс үздіксіз жауады. Бірақ жоғары білімі бар кішігірім саудагер үстіне бензин құйып, өзін өртеп жіберетін, соңынан ел көтеріліетіндей тунистік сценарий, сосын бүкіл араб әлемінде жайылатындай тунистік революция Қазақстанда болады деп ойламаймын. Адамдар тұрақсыздықтан, оның ішінде халықаралық тұрақсыздықтан қорқады және

алаңға қалай шығу керектігінің емес, қазіргі жағдайға бейімделудің әдістерін іздейді

Үкімет шектен шықпайды

— Осы логикаға сүйенсек, өткен жылғы локдаун қайталануы мүмкін бе? Немесе одан да жаман жағдай болуы мүмкін бе?

– Жоқ, менің ойымша, мүлде олай болмайды. Бізге тағы бес тәжірибемен сынауға болады деп айтуға болады, бірақ іс жүзінде биліктің өзі олай жасаудан қатты қорқады. Олар ауқымды және қатаң локдаунның қайталануына жол бермейді.

– Экономикалық себепге байланысты ма әлде әлеуметтік па?

Екеуі де бар.

Сондай-ақ мынаны есте ұстаған жөн: біріншіден, коронавирустық пандемия өте маңызды геосаяси процестердің, атап айтқанда әлемнің бөлінуінің құрамдас бөлігі екенін айттым.

Қазір жаһандану жігінің бойымен шытынап тұр – қытай, еуропалық, орыс және т.б.

Коронавирус – бұл басты жаттығу, әлемде індетсіз де орын алуы мүмкін жағдайға дайындық.

Екіншіден, Қазақстанның экономикалық моделі осылай құлдырауда

Ол қолайлы жылдары гүлдеп, 2012 жылға қарай ең үлкен жетістіктерге жетті. Содан кейін әлемдік дағдарыс басталды. Содан бері біздің модель құлдырап келеді.

Ұлттық қор шығыс режиміне өтті, экспорт-импорт көрсеткіштері 10 жыл бұрынғы деңгейге түсті, бюджетке қатысты жағдай шиеленісе түсуде. Ал билікте ешқандай эксперимент жүргізуге қаражат жоқ. Енді үкімет осы жағдайды сақтап қалуға мүмкіндігі жетсе болды, сондықтан ол кез-келген қиындықтан қорқады және шектен шықпайды.

Тағы бір айта кететін жайт бар.

Халық белсенді түрде вакцина салуға қарсылық танытуда

Бір кездері  вакцинаның тез дайындалып, содан кейін бізге тезірек келуін күтті. Мұның бәрі орындалды, енді қазір барып, тез әрі ұқыпты түрде вакцина ала аласыз. Бірақ, не болды? Вакцина салудың жетістіктері бар ма?

Адамдар  екпе алғысы келмейді, бұл үлкен қиындық

Егер халықтың бір бөлігі қандай да бір себептермен вакцина салғысы келмесе, онда мұндай халықты локдаунға жіюерудің мәні не? Сондықтан Үкімет «Жақсы, жолдастар, осы жолды өздерің таңдадыңдар, енді біз енді соған қарай икемделеміз» деп айтуы мүмкін.