Зейнетақы жинағы фантикке айналмас үшін…

Күмән көп

Республикалық кәсіпкерлерге көмек көрсету орталығының директоры Дмитрий Казанцев мұндай дүрлігуді зейнетақы жинақтарының сақталуына күмәнмен байланыстырады:

— 10-20 жылдан кейін адамдар ақшаны емес, бос қағаз алуы мүмкін. Табыстылықтың жоғары деңгейінде де жинақтар құнсызданады.

Сарапшы атап өткендей, зейнетке шыққанға дейін ол 30 жыл жұмыс істейді:

– Зейнетақы жүйесіне сенбейтін адамның көзқарасын көрсетейін. Менің ақшам сақталып, көбейетініне қатты күмәнім бар. Олар нөлге дейін құнсызданады, өйткені олар теңгемен сақталады.

Ұлттық валюта жылына орта есеппен 20% жоғалтады. Номиналды түрде олар көбейеді, бірақ біз оларға аз зат сатып ала аламыз.

Жеке өзім зейнетақы жинақтарының бір бөлігін мерзімінен бұрын алу құқығын пайдаланар едім. Бізге ЖТС қазір немесе зейнеткерлікке шыққаннан кейін тең бөліктермен төлеу ұсынылады. Мен екінші нұсқаны таңдайтын едім. 30 жылдан кейін көп нәрсе өзгереді.

Биліктің хабарламасы

Бағдарламаны барлығы бірдей пайдалана алмайды, дейді Казанцев:

– Зейнетақы жинақтарының бір бөлігін алып қою мәселесі бұрыннан пісіп-жетілді. Адамдар жинақталған зейнетақы қаражатының бір бөлігін өз қалауы бойынша пайдалану құқығы туралы петицияға қол жинады. Не болғанын көріп отырсыз. Жеткіліктілік шегі жоғары болды, осылайша көптеген қазақстандықтардың құқықтарына нұқсан келтірді. Өзіңіз әділдігін ойлаңыз. БЖЗҚ-да ашылған 11 млн шоттың 800 мыңға жуық адамы жеңілдіктерді пайдалана алады. Көрсеткіш өте төмен.

Мемлекет халыққа нақты белгі береді. Ол – заңды түрде жұмыс жасаңыз, сонда бәрі дұрыс болады деген белгі, – дейді сарапшы.

– Іс жүзінде микро-шағын бизнесте жалақы конверттерде беріледі. Бұл адамдардың бағдарламаны пайдалану мүмкіндігі аз. Оны ресми және лайықты жалақымен жұмыс істеген адамдар пайдаланады.

Билік адамдарды заңды түрде жұмыс істеуге ынталандырады. Және кірістерді жасыруды тоқтату керек.

Билік осымен бір мезгілде тағы бір мәселені — БЖЗҚ шоттарына түсетін түсімдердің ұлғаюын шешуде. Көлеңкеден неғұрлым көп адам шықса, қорға түсетін түсімдер соғұрлым көп болады.

Физикалық байланыстың болмау факторы

Казанцев шектеулі таңдауды атап өтті:

– Ақшаны жіберуге болатын тізім аз. Ең негізгісі – жылжымайтын мүлік және ақшаны басқарушы компанияға беру.

Ол инвестицияны тежейтін үш факторды атап өтті:

– Қаржылық сауаттылығы төмен болғандықтан, адамдар инвестициялаудан қауіптенеді. Ақшаны басқарушы компанияларға беруге шешім қабылдаған адамдар аз болады. Мұнда мен үш негізгі факторға тоқталғым келеді.

• Біріншісі – инвестицияны ешкім түсінбейді.
• Екіншісі – қорқыныш факторы. Көбісі кәсіби инвесторлар оларды алдайды деп қорқады.
• Үшіншісі – физикалық байланыстың болмауы факторы. Адамдар қолдарымен ұстай алмайтын нәрсеге сенбейді.

Жаңа ипотека алады

Казанцев құрылыс компаниялары оларға құйылған ақшаны сыйлық ретінде қабылдайтынына күмән келтіреді:

— Екіншіге қарағанда бастапқы тұрғын үй қымбаттамайды. Құрылыс компаниялары емес, жеке тұлғалар баға туралы алыпсатарлық жасайды. Оның үстіне, олардың ниеттерін жасыру қиын. Нарықта олар көп емес. Зейнетақы ақшасы құрылыс компанияларының сұранысы мен кірістілігін арттырады. Олар бұған ақша табуы екіталай.

Сарапшының айтуынша, банктер кез-келген жағдайда оң болады:

– Зейнетақы жинақтарының бір бөлігін алатын адамдардың пәтерді бірден сатып алуға жеткілікті ақшасы болуы екіталай.

Сірә, олар жаңа ипотека алады

Қолда бар ақпаратқа қарағанда, жинақтарды алатындардың басым бөлігі оларды қолданыстағы ипотекалық қарыздарды өтеуге жіберген. Ақша айналымға түсіп, одан ақша табуға болатын банктерге оралды.