Украинадағы стратегиялық тығырық: қалуға болмайды

Украина да жақын болашақта Ресей әскерлерін шешуші түрде жеңетініне сенімді бола алмайды

Әрине, қазір украин жағы үш-төрт ай бұрынғыға қарағанда өздеріне әлдеқайда сенімді. Бірақ, негізінен, украиндар әлі күнге дейін елдің шығысында Ресейдің шабуылына қарсы қорғануда, дегенмен олар мезгіл-мезгіл қарсы шабуылға көшуде, мысалы, Херсон және Харьков облыстарында.

Қазіргі уақытта олардың соғыстағы маңызды өзгерістерге деген негізгі үміттері Батыстың қару-жарақ жеткізумен байланысты. Сонымен қатар, оларда дайындықтан өткізілген де, ерікті де өте ынталы сарбаздар тұрғысынан қиындықтар жоқ. Негізгі қиындықтар қару-жарақ пен оқ-дәрілердің жетіспеушілігінде. Барлық деңгейдегі кез-келген украин өкілдері батыстан ауыр қару-жарақ жеткізу қажеттілігіне назар аударуда.

Бұл жағдайда АҚШ-тан, әсіресе мамыр айында қабылданған ленд-лиз туралы заң аясында жеткізілетіні үлкен маңызға ие. Сонымен қатар, іс жүзінде тек осы елден қазіргі заманғы ауыр қару-жарақтың ауқымды мөлшерде жеткізілімдері жүзеге асырылуы мүмкін. Украинаның Еуропалық көптеген маңызды серіктестерінің мұндай мүмкіндіктері жоқ екені түсінікті, бірақ сонымен бірге кейбіреулерінде мұндайға ынтасы да жоқ.

Сондықтан Украинада, мысалы, Германия мен Францияны жиі сынға алуда. Еуропа елдерінен жеткізілетіндері өте шектеулі сипатта, олардың көпшілігі ескі технология үлгілерімен жасалған. Мысалы, біз Германиядан Варшава келісімі кезіндегі жаяу әскердің жауынгерлік машиналары немесе Испанияның әскери қоймаларындағы «Леопард» танктері туралы айтып отырмыз. Сонымен қатар, Германия соларды тасымалдауға да келіспей отыр.

Бірақ бұл жерде Еуропа елдерінде, негізінен, алдыңғы жылдары армияға тым көп көңіл бөлінбегендіктен, қазіргі заманғы әскери техниканың көп емес екенін түсіну керек. Мысалы, Еуропада кәдімгі қару-жарақты шектеу туралы келісімге сәйкес Францияда 1 200 танкке квота болды. Бүгінде Француз армиясында бар-жоғы 200-і бар. Көрші Германияда 2021 жылы тек 260 танк болды.

Қазір Украинада қақтығысқа жүздеген танктер қатысып жатқанда, төрт айға жуық жекпе-жекте екі жақта тағы жүздеген танк жойылды жоғалды

Украина жағы Ресей армиясының бір жарым мыңға жуық танктен айырылғанын айтуда. Бұл жерде жүргізіліп жатқан ақпараттық соғысқа түзетулер енгізген жөн. Бірақ қалай болғанда да Германия да, Франция да, басқа Еуропа елдері де өздерінде бар танктерін Украинаға қолма-қол жібере алмайды.

Осыған байланысты, әрине, Украинаға өз армиясының құрамынан 270 Т-72 танкін Польша көзге түседі. Бірақ бұл Польшада жаңартылған Варшава келісімі кезіндегі ескі қор. Еуропадан Украина сұраған мөлшерде танктерді жеткізуді ұйымдастыру мүмкін емес екені анық.

13 маусымда украин өкілі Михаил Подоляк өз еліне 155 мм калибрлі 1000 гаубица, 500 танк, 2000 бронетранспортер қажет екенін атап өтті. Германия да, Франция да Украинаға өзінің қарулы күштерінің қатарынан маңызды нәрсені бере алмайтыны түсінікті. Көп жағдайда қорларындағы қару-жарағын беретін тәрізді, бірақ оның өзі, егер беруі мүмкін болса ұзақ уақытқа созылады.

Сондықтан, шын мәнінде, АҚШ қалады. Тек соларда ғана Украинада соғыс жүргізуге жарамды әскери техника жеткілікті,

сол танктер мен гаубицалар да.

Егер Вашингтон Украинаға ауыр қару-жарақты жүйелі түрде жеткізуді ұйымдастырса, әрине, бұл әскери жағдайды түбегейлі өзгерте алады, бірақ жақын арада анық емес. Кейбір қарулар әлі де жасалуы керек, АҚШ-тың кейбір қаруларын жеткізу мүмкіндігі мен қажеттілігі туралы әлі де ойланатын болады. Вашингтонда бұл туралы әртүрлі сценарийлер қарастырылатыны анық.

Егер Вашингтон Украинаға ауыр қару-жарақты жүйелі түрде жеткізуді ұйымдастырса, әрине, бұл әскери жағдайды түбегейлі өзгерте алады, бірақ жақын арада емес. АҚШ кейбір қаруларды өндіру, кейбір қаруларды жеткізу мүмкіндігі мен қажеттілігі туралы әлі де ойланатын болады. Вашингтонда бұл туралы әртүрлі сценарийлер қарастырылатыны анық.

Атап айтқанда,

америкалықтар Украинаға 300 км қашықтықтан ататын HIMARS зымыран жүйелеріне арналған зымырандарды жеткізбеді

Олар мұны Украина Ресей аумағына соққы беруі мүмкіндігімен түсіндірді. Теориялық тұрғыдан алғанда, украиндықтар қазірдің өзінде Ресей аумағын, мысалы, Харьков, Чернигов және Сумы облыстарының шекараларындағы көршілес Ресей аймақтарын атқылауға мүмкіндігі бар. Мұнда дала артиллериясын айтпағанда, миномет те жеткілікті болады. Сонымен қатар, Ресей тарапы мезгіл-мезгіл өз аумағындағы елді мекендерді атқылап жатқанын айтуда, бірақ украиндықтар оны жоққа шығаруда.

Сондықтан Украинаның Ресей аумағына соққы бермеу туралы міндеттемелері туралы айту мұндай соққылардың ықтималдығымен емес, АҚШ-тың осы соғыстағы мақсаттары мен міндеттерін мәлімдеумен байланысты.

Америкалықтар сөзсіз Украинаны қолдайды және Ресейді әскери тұрғыдан әлсіретуге ұмтылады, бірақ қақтығысқа тікелей қатысуды және оның шамадан тыс өршуін қаламайды. Мұндай ойы түсінікті. КСРО-ның араб елдеріне, ал АҚШ-тың Израильге қару-жарақ жеткізген немесе АҚШ-тың Вьетнамға соғыс ашып, КСРО вьетнамдықтарға қару-жарақ, соның ішінде зениттік кешендер жеткізген қырғи қабақ соғыс кезеңдерін еске түсіруге болады. Керісінше жағдай Ауғанстанда қайталанды. Бұл жолы американдықтар Кеңес әскерлеріне қарсы соғысқан жергілікті көтерілісшілерге қару-жарақ жеткізіп отырды.

Бірақ екі ұлы держава да, әдетте, қару-жарақтары геосаяси қарсыластарының сарбаздарын өлтірсе де, соғыс қимылдарының сыртында қалуға тырысты. Бір жағынан, бұл ядролық державалардың тікелей соқтығысуына әкелуі мүмкін еді. Екінші жағынан, мұндай тактика қарсыласты әлсіретіп, оған әскери және саяси жағынан үлкен соққы келтіреді. АҚШ-тың Вьетнамдағы ұзаққа созылған соғысы оларға қаншалықты үлкен қиындықтар әкелгенін еске түсіруге болады. Ал КСРО үшін Ауғанстандағы соғыс шегі жоқ оқиғаға болды.

Сондай-ақ, бүгінгі күні былай айтуға болады,

Украинадағы соғыс біртіндеп жағдайды бұрынғы күйіне қайтаруда. Әрине, КСРО ыдырағаннан бері болған барлық өзгерістерге түзетулер енгізе отырып,

әсіресе тараптардың күштері тұрғысынан.

Бірақ бұл жерде бүгінгі күні де АҚШ үшін қырғи қабақ соғыс кезеңінің логикасы өзекті болып қала беретінін атап өткен жөн. Бұл ядролық державамен тікелей қарама-қайшылыққа бармау және сонымен бірге оның әскери мүмкіндіктері мен экономикасын әлсірету.

Салыстырмалы түрде айтсақ, АҚШ-тың украина мәселесінде стратегиялық және тактикалық басымдықтары бар. Украинаға деген құрметімізді білдіре отырып айтсақ, АҚШ үшін бұл соғыстың тактикалық қатысы бар. Себебі қақтығыстың екінші жағында ядролық держава тұр, тіпті КСРО кезіндегіге қарағанда әлдеқайда қуатты болмаса да. Әрине, бұл Украинаны Амрика тарапының қолдауына және осы өте қиын қақтығыстың айналасындағы барлық маневрлерге әсер етеді.

Сұлтан Әкімбеков

Азиялық зерттеулер институты