Дүкендер ашылғанға дейін пайда болатын ұзыннан ұзақ нан кезегі қалыпты жағдайға айналды. Олардың ішінде полиция қызметкерлері де, арнайы қызмет мамандары да бар.

Сонымен бірге, ақпарат көздері хабарлағандай, полиция қызметкерлері адамдарға дүкеннің алдында тұруға тыйым салады.

– Дүкен алдында тек бес-он адамға ғана тұруға рұқсат етіледі, қалғандары қараңғыда тұрып, алда тұрған адамдар нан сатып алып кетуін күтуі керек. Содан кейін келесі бес адамға рұқсат беріледі”, — дейді елордалық тұрғындардың бірі.

Полицейлер қолында телефоны бар азаматтарға ерекше назар аударады.

Дүкен маңына қолына телефон ұстап келген кез-келген адамды ұстап, тергеу үшін полиция бөлімшесіне жібере алады.

Тіпті телефонмен сөйлесу үшін дүкеннен алысырақ бару керек.

Алайда, мезгіл-мезгіл жүздеген адамдардың кезекте тұрғаны түсірілген бейне және фотоматериалдар пайда болуда. Олар жабық дүкендердің алдында тұрғаны немесе аздаған мөлшерде азық-түлік алып шыққан бейнеленген. Қазіргі уақытта азаматтар негізінен мемлекеттік дүкендерге нан алуға барады. Субсидияланған бағамен сатылатын басқа өнімдердің сатылымы тоқтатылған немесе өте шектеулі.

Жеке меншік иелері бағаны тұрақты өсіріп келеді және ассортимент азаюда. Ұн тапшылығына байланысты ондаған наубайхана жабылды.

Ел президентінің ұлы сын айтқаннан кейін Ашхабад билігі 2021 жылдың мамыр айында кезектерді болдырмау шараларын күшейтті. Вице-премьер Сердар Бердімұхамедовтің айтуынша,

дүкендер алдындағы адамдардың кезекке тұруы әкесі Гурбангулы Бердімұхамедовтың беделін түсіреді

Ресми түрде интернетке рұқсат берілген, бірақ барлығы дерлік бұғатталған

Түркіменстанда Facebook, Instagram, Twitter бұғатталған. Оларға қол жеткізу үшін VPN серверлерін пайдалану керек, бірақ олар да бұғатталған.

Журналистер Түркіменстан мемлекеттік мәдениет институтында оқытушылардан әлеуметтік желілерді пайдаланбауға уәде берген қолхаттар жаздырып алады деп мәлімдейді. Болжам бойынша, басқа университеттерде де алынады.

Соңғы күндері олар әлеуметтік желілерді бақылауды күшейтіп қана қоймай, Интернеттің өзіне қатаң шектеулер енгізді.

– Ресми түрде интернет жұмыс істейді, бірақ барлығы дерлік бұғатталған. Ештеңе жүктей алмайсың. Қазіргі уақытта электрондық поштаны тек SIM-карта арқылы ашуға болады (яғни мобильді интернет), бірақ фотосурет жіберудің өзі қиын, — деп портал пайдаланушылардың бірінің сөзін келтіреді.

Бұған дейін азаматтардан Құранға қол қойып тұрып, “VPN қолданбаймын” деп ант беруді талап еткен жағдайлар болған.

Түркіменстанда интернетті реттейтін заң 2014 жылы қабылданды. Бірақ 2017, 2019 және 2020 жылдары заңға түзетулер енгізілді.

Мақта жоқ, бірақ бәрібір алқапқа шығуға мәжбүрлейді

Ресми БАҚ 2021 жылы мақта өндірісі бойынша міндеттемелердің орындалғаны туралы хабарлады. 2021 жылы мақта өсірушілер 1,25 миллион тоннадан астам өнім жинаған. Алайда, Мары велаятындағы тілшілер 2021 жылы мақта өнімділігі төмен болғандықтан, көптеген жалға алушылар жоспарды орындай алмады деп хабарлайды.

— Биыл егін аз болды. Мақта қауыздары әдеттегіден аз, ал барларының өзі ашылмаған және шіріп кеткен. Өткен жылдары мақта терушілер бір қатардан екі қап толтыратын, ал биыл бір қапты әзер жинай алды.

Мары уәлаятында жоспардың орындалғаны туралы хабарлама өте күмәнді,

– деді Марылық жалға жер алушы жасырын әңгімеде.

Сонымен қатар, жалға алушылардың көпшілігі 1-2 тонна мақта тапсырғаннан кейін, мал азығы ретінде пайдалану үшін мақта қауыздарын жинай бастаған, өйткені алқаптарда мақта қалмаған.

– Піспеген мақта қауыздарын мал азығы ретінде бір арбасын 4 мың манаттан сатуға болатын еді. Мақтаны сатқаннан гөрі қауыздарын сату тиімдірек – оған қолма-қол ақша алады. Мемлекет тіпті біздің карточкаларымызға өткізген мақта үшін де ақшаны уақытында аудармайды, содан кейін қолма-қол ақшаға айналдыру үшін азапқа түсесің, – деді ол.

Марыдан хабарлағандай, мақта жоқтығына қарамастан, билік тұрғындарды алқапқа шығуға мәжбүрлеуді жалғастыруда.

– Бюджеттік қызметкерлерді

500-600 манат төлеуге мәжбүрлеуде, оған түнде қонып алқаптан мақта жинауға баратындарды жалдамақ

Ал күндіз мақта теретіндерге күніне 40 манат төлейді. Сонымен қатар, алқапта мақта мүлдем қалмаса да, демалыс күндері мемлекеттік қызметкерлер “бәрін соңғы қауызына дейін жинау керек” деген сылтаумен егістіктерге мәжбүрлі түрде жіберіледі”, — деді бір жергілікті бюджет қызметкері.

Ресми БАҚ түркімендердің бақытты өмірі туралы жазуын жалғастыруда

Сонымен қатар, Марыда  теледидардан көрсету үшін мемлекеттік қызметкерлерді “Егін жинау мерекесіне” қатысуға мәжбүрлеген. Олардан басқа студенттер мен мектеп оқушыларын да қатыстырған.

– Түрікмен теледидарынан бір эпизод көрсету үшін олар көптеген адамдарды босқа азапқа салды. Таңертеңгі сағат 8-де басталуы керек түсірілім тек 11-де түсіріле бастады. Олар адамдарды іс-шара орнына таңертең ертемен шақырды, – деді мерекені сахналауға қатысқан бюджеттік қызметкерлердің бірі.

Мемлекеттік теледидар біраз жылдардан бері “Егін жинау мерекесі” туралы репортажды алдын-ала түсіріп келеді. Марыдағы бюджет қызметкерлері 2021 жылы теледидар іс-шараларды екі жерде түсіргенін айтты. Таңертең түсірілім далада түсірілді, ал түстен кейін барлығын “ақ киіз үйдің” ішіне жинады.

– Таңертең барлық қатысушылар сыртта өнерлерін көрсетуі керек еді. Адамдар қатты жел мен күннің суығында көшеде жұқа киіммен тұруға мәжбүр болды. Барлығы ұлттық киім киюі керек екенін айтып, курткаларын шешуге мәжбүр етті. Бірақ іс-шараны жүргізген орган қызметкерлері мен акимат қызметкерлері сыртқы  жылы киімдерін шешкен жоқ.

Іс-шараға қатысудан бас тартуға тырысқандарды, әдеттегідей, жұмыстан шығарамыз деп қорқытты,

– деді мемлекеттік қызметкер.

Оның айтуынша, барлық қатысушылар үш күн бойы “ақ киіз үйге” барған, бірақ жолақысын өз қалтасынан төлеген.

– Таңертең таксиге барлығы 10 манаттан төлесе, кешке 15-20 манат төлеуге тура келді”, — деді ол.