Теңге бағамы мен инфляциямен не болады — сарапшылар пікірі

“Сауалнамаға қатысушылар 2022 жылдың мамыр айының басында USD/KZT бағамы бір доллар үшін 472,9 теңгені құрайды (қазір 462,9), ал бір жылдан кейін бір доллар үшін 483 теңгеге дейін өседі деп болжайды”, — деп атап өтті ҚҚҚ-да.

Ұлттық валютаның құнына қатысты сарапшылар бұған дейін ешқашан осынша пессимизм танытпаған еді. Мысалы, ақпанда (яғни, қаңтар оқиғаларынан кейін) орташа болжам 450 теңгеге дейін жетпеді, ал 2021 жылдың басым бөлігі 435 ауданында болды.

Қымбат мұнай көмектеспейді ме?

Теңгенің нығаю себептерінің бірі — мұнайдың жоғары бағасы, ол бір баррель үшін 100 доллардан жоғары болып отыр. Сауалнамаға қатысушылардың пікірінше, бұл ұзақ мерзімді тренд болады.

“Мұнайға деген сұраныстың өсуін де, сондай-ақ АҚШ-тың, МЭА-ға мүше елдердің және ОПЕК+ -тің энергия ресурстары нарығында қосымша ұсынысты қамтамасыз ету жөніндегі шараларын да назарға ала отырып, мұнай бағасы бойынша болжамдар олардың ағымдағы мәндеріне жақын сақталып, бір баррель үшін 105,3 долларды құрады”, – дейді қауымдастық.

Болжамның бұрын-соңды болмаған жоғары деңгейі байқалды: респонденттер мұндай бағаларды әлі болжаған емес. Бірақ, екінші жағынан, сауалнама жүргізу кезінде мұндай бағалар болмаған еді.

Бұл инфляцияға қалай әсер етеді?

Қазір ол өсіп келеді және қарқыны қатты. Наурыздың қорытындысы бойынша тауарлар мен қызметтер бағасының өсуі жылдық мәнде 12%-ды (ақпанда 8,7%) құрады. Қазақстанның негізгі сауда серіктестері болып табылатын елдерде де жоғары инфляция байқалады. Сондықтан сарапшылар бағаның өсу перспективасын басқаша бағалай бастағаны таңқаларлық емес.

“Бір жылдан кейін күтілетін инфляцияның орташа бағасы 9,4%-ға дейін өсті (бұрын 8,3%). Мәлімделген инфляцияға қарсы шараларды іске асыру инфляцияны бір жылдан кейін болжамды диапазонға 8-10% қайтаруға мүмкіндік береді”, — деп түсіндірді ҚҚҚ-да.

Ставкамен не болады?

Инфляциямен күрес құралдарының бірі — базалық мөлшерлемені көтеру. Ақпанда ол 13,5%-ға дейін өсті, ал наурызда сол деңгейде қалды. Келесі отырыс 25 сәуірде өтеді. Ол қай бағытта жүреді және жалпы өзгере ме деген мәселеде респонденттердің арасында толық бірауыздылық жоқ.

“Сарапшылардың көпшілігі (65%) 25 сәуірдегі отырыста ақша-несие шарттарының сақталуын күтеді. Базалық мөлшерлеменің 14%-ға дейін одан әрі артуын сұралғандардың 29%-ы болжайды. 6% ол төмендейді деп ойлайды”, — деп атап өтті ҚҚҚ-да.

Бірақ бір жыл ішінде ақша-кредит саясаты жеңілдетіледі. Сарапшылардың пікірінше, ол кезде базалық мөлшерлеме 12,5%-ды құрайды, яғни бір тармаққа төмендейді.

Мұның бәрі экономикалық өсімге қалай әсер етеді?

Әлемдік инфляцияның өсуін жеделдету, энергия ресурстарын жеткізудегі іркілістер және неғұрлым жоғары пайыздық мөлшерлемелер 2022 жылы экономикалық өсуді баяулатуы мүмкін.

“Fitch бағалауы бойынша, әлемдік экономиканың өсімі алдыңғы 4,2% болжамға қарағанда 3,5%-ды құрайды. 2022 жылға арналған ІЖӨ нақтылау шеңберінде Қазақстанның ЖІӨ өсімінің болжамы да 3,9%-дан 2,1%-ға дейін төмендеді. Осы тұрғыда сарапшылардың еліміздің ЖІӨ өсімі бойынша болжамдары бір жылдан кейін бұрынғы 3,4%-дан бұрын 3,1%-ға дейін төмендеді”, – делінген ҚҚҚ хабарламасында.

Айта кету керек, қазіргі болжам 2021 жылдың ақпан айынан бастап ең төменгі.