Ресеймен бірігудің қажеті жоқ, тек ынтымақтастық орнату керек — сарапшы. 2-бөлім

Саяси бірігу кімге пайдалы?

— Жалпы алғанда Ресеймен саяси бірлесудің артықшылықтары мен пайдасы бар ма?

— Менің ойымша, ешқандай жағынан пайда жоқ. Қазақстан, Беларусь үшін ғана емес, басқа да Ресейге қосыла алатын елдер үшін  де солай.

Бірақ ең бастысы — Ресейдің өзіне де көршілермен бірігу тиімсіз

— Не себепті?

— Қазақстаннан бастайық. Қазір бізде бәрі жақсы және біз сәтті жаңарып жатырмыз деп айта алмаймыз. Белгілі бір жетістіктеріміз бар, бірақ проблемалар да жоқ емес. Жаңғырту және модернизацияға қарсы күштер арасында күрес жүріп жатыр. Жағдай біркелкі емес. Артта қалу да, жаңғыру мүмкіндіктері де бар.

Алайда

 Ресейге қосылып, ресейлік протектораттың құрамына кірсек, біз өзіміз үшін дамудың барлық жолын жабамыз

Себебі қазіргі жағдайда Ресей — бұл жаңғыруға қарсы саясат бекітілген ел.

Ресей билігі халықтың көпшілігінің қолдауымен кеңестік және революцияға дейінгі институттардың симбиозынан тұратын өткеннің әлеуметтік моделін таңдады. Нәтижесінде,

Ресей контрамот еліне айналуда. Яғни, тарих қозғалысына қарсы жүруде

Мәскеудің Ресейді дамытуға күші жетпейді

— КСРО осы себептен модернизациялана алмады және сол себепті тарихи сахнадан кетті деп айтқыңыз келе ме?

— Мойындауымыз керек

кеңестік кезеңде Мәскеу белгілі бір уақытқа дейін барлық республикалардың дамуын қамтамасыз етті. Олардың барлығы, тіпті Балтық жағалауыда алға үлкен қадам жасады

Бірақ тұтастай алғанда, кеңестік жүйе модернизация мәселесін толығымен шеше алмады, түрлі бағытқа байланысты жүйе институционалды векторларға бөлінді.

Өнеркәсіпті, білім беруді және ғылымды қарқынды дамыта отырып, ол билік институты басқаларын қатаң бағындырған институттардың дәстүрлі иерархиялық құрылымын сақтап қалды және тіпті күшейтті. Екі өзара ерекше институционалдық векторлар пайда болды. Бұл кеңестік жүйені бұзды.

Бірақ қазіргі Мәскеу Ресейді дамыта алмайды. Дамыған елдерден экономикалық және технологиялық артта қалудан басқа, Ресей ғылым мен білім берудегі жетістіктерін жоғалтуда.

Көптеген инфрақұрылымдық проблема, мысалы, жолдың нашарлығы, қалалардың жағдайының төмендігі, бос қалған ауылдар және т.б. мәселесі бар.

Ресей билігі кедейшілікті жеңе алмайтынын мойындайды

Сонымен бірге, өзінің ішкі проблемаларын шеше алмаған ел өзінің шектеулі ресурстарын аумақтық экспансияға бағыттау арқылы нашарлатқысы келеді.

Беларусьпен бірігу туралы миф

— Неліктен Ресеймен саяси интеграция Беларуське де тиімсіз?

— Өйткені Беларусь билігі одақтас мемлекет мәртебесінен алынған экономикалық преференцияларға байланысты жартылай кеңес экономикасын және тұтастай алғанда өз институттарын сақтап қалды. Нәтижесінде, технологиялық тұрғыдан ел де дамымайды. Кейбір кеңестік технологиялар мен өнімдердің белгілі бір жаңаруы бар, бірақ ол заманауи өнеркәсіптік брендтермен нарыққа шыға алмады.

Беларуське қысқа мерзімді перспективада үлкен ресейлік және ішінара қазақстандық нарыққа ие болуы тиімді.

Бірақ дамуда ол тарихи тұрғыда байланысты Балтық және Польша елдерінен артта қалды. Бұл Беларусь халқының қазір Лукашенко режиміне қарсы тұруына әкелді

Бірақ посткеңестік елдердің қосылуына бағытталған бұл саясат Ресейге үлкен зиян келтіруі мүмкін. Бұл оның милитаристік және геосаяси иллюзиялардың құрбанына айналуына себеп болады.Экономикалық тұрғыдан әлсіз және технологиялық тұрғыдан нашарлайтынын да ескеру керек.

Күш-жігерді бірінші кезекте өзінің әлеуметтік институттарын жаңғыртуға бағыттаудың орнына,

Ресей милитаристік құндылықтардың билігіне көбірек бағынады. Бұл тұрғыда Қырымды аннексиялауын мысалға келтіруге болады

Билік бір-екі жылға жалған патриоттық сезімді оята алды. Содан кейін осы эйфорияда бола отырып, дамуға болмайтыны белгілі болды.

Егер қазір түрлі мәселені сылтауратып, аумағын өсіретін болса, халықтың энергиясы тағы да жалған құндылықтар мен мақсаттарға бағытталады

Сонда Ресей тоқырап қана қоймай, өзін кері қайтарады.

Ресей басшылығын және бұрынғы кеңестік республикалардың интеграция белгісімен қосылу идеясына жанашыр болған бұрынғы кеңестік адамдардың көпшілігін игерген идея деструктивті. Барлығы, әсіресе Ресей үшін.

Бірақ егер Ресей жаңарып, өркендесе, ол барлық бұрынғы кеңестік республикалар үшін тартымды орталыққа айналуы мүмкін. Сонда Ресеймен интеграция идеясының маңызы артады.

Біз ынтымақтасуымыз керек

— Қазір бізде не бар және көршілермен кооперация мәселелерінде неге ұмтылуымыз керек?

— Ресей, Қазақстан және Беларусь арасындағы барлық экономикалық одақтар интеграцияның күшеюіне әкелген жоқ. Мен пайдасы туралы айтатын дәлелдерді кездестірмедім. Керісінше, елдер арасындағы қақтығыстың шиеленісуі туралы көбірек айтады. Экономикалық тұрғыдан біз одақтастардан гөрі қарсыластармыз.

Біздің өндірушілердің көпшілігі бірыңғай экономикалық кеңістік құруға наразы, өйткені ережелер мен тарифтер тең емес жасалған. Бұл одақтардың тиімділігін көрсететін зерттеулер жоқ. Мысалы, ірі кәсіпорындар деңгейінде алып қарасақ, экономикалық тиімділік фактілермен дәлелденеді.

Сондықтан біз мұнда нақты экономикалық пайданы емес, саясаттандыруды көреміз.

Дегенмен, біз ынтымақтастыққа ұмтыламыз. Бірақ бірлестік органикалық түрде,  ешқандай қысымсыз болуы керек.

Бұл бір елдің қамқорлығымен құрылған саяси одақ емес, өзара тиімді ынтымақтастық болуы керек