Парламентте адамдарды “ипотекалық құлдықтан” босату ұсынылды

Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мәдина Әбілқасымованың атына жолдаған сауалда мәжілісмендер тобы жағдайды түзету бойынша бірқатар ұсыныстар айтты. Ол үшін қарыз алушылардың өмірін жеңілдету қажет.

Уақыт өтіп жатыр, пайыздар өсіп жатыр

Барлығы 1,9 трлн теңге сомасына 412 мың процесс қаралып жатыр. Яғни, мыңдаған қазақстандықтан ақша өндіріп алу рәсімдері жүріп жатыр.

— Мемлекет басшысы биылғы 22 қыркүйекте Үкіметке, Ұлттық Банкке және қаржылық реттеу агенттігіне бір ай мерзімде банктердің кепілдік саясатын, бағалау қызметін, жеке сот орындаушыларының жұмысын жетілдіруге бағытталған түзетулер топтамасын дайындауды тапсырды, — деп еске салды депутаттар.

Олар қарыз алушылардың құқықтарын жақсы қорғау үшін барлық шаралар тізімін ұсынды.

Бірінші және, мүмкін, ең маңызды мәселе – 90 күн ішінде сыйақы мен айыппұлдарды есептеуді тоқтату мерзімін тек ипотекалық несиелер бойынша ғана емес, несиелердің барлық түрлері бойынша белгілеу. Мәжілісмендер атап өткендей

көптеген қарыз алушылар қазірдің өзінде несиелерге қызмет көрсетуде үлкен қиындықтарға тап болуда

Банктер және басқа ұйымдар пайыздарды есептеуді жалғастырып, қарыз жүктемесін одан әрі арттырады. Ұсынылып отырған шара бұған жол бермеуге және қазақстандықтардың өмірін жеңілдетуге көмектеседі.

Жалғыз тұрғын үйді тартып алуға болмайды

Бұдан әрі олар қарыз есебінен жалғыз тұрғын үйді тартып алу кезінде қарыз алушылардың құқықтарын қорғауды күшейту жөніндегі нормаларды пысықтауды ұсынды. Біріншіден, бұл көп балалы отбасыларға қатысты, бірақ басқа санаттар үшін де өзекті.

Алматыда болған қайғылы оқиғалардан кейін бірнеше ұйым Меморандумға қол қойды, ол қарыз алушылардың жалғыз тұрғын үйін сатуды тоқтату және әлеуметтік осал топтағы азаматтарды шығаруға жол бермеу. Атап айтқанда, Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі, Банк омбудсмені, Алматы әкімдігі, банктер және қоғамдық бірлестіктер). Алайда депутаттар бұл құжат заңды түрде міндетті емес екенін атап өтті. Сонымен қатар, оның әрекеті тек Алматыға ғана таралады

меморандумның әрекет ету мерзімі қол қойылған күннен бастап 12 ай (2021 жылғы 23 қыркүйек)

Демек, бір жылдан кейін, егер сіз әрекет етпесеңіз, процесс қайта басталуы мүмкін.

Сонымен қатар, қол қоюшылар кепілдік мүлікті аукционнан мына жағдайларда сатып алуға тыйым салуды орынды деп тапты:

• заңды тұлғаға – егер сауда-саттықтың екінші қатысушысы оның қызметкері немесе үлестес адамы болса;
• жеке тұлғаға – егер сауда-саттыққа екінші қатысушы жұбайы (зайыбы) немесе жақын туысы болса.

Келесі ұсыныс “төмендету” әдісімен аукционнан кепілдікті тұрғын үйді сатуға қатысты болды. Яғни, біреу оны сатып алуға келіскенге дейін баға төмендейді. Көбінесе соңғы баға нарықтық құннан әлдеқайда төмен болады.

Бас прокуратураның 2015 жылдан 2018 жылға дейінгі тексерістері соңғы бағаның орта есеппен 30%-ға төмендегенін көрсетті

Ал кейде тіпті жарты бағасына дейін төмендеген кездер болды.

Болашақта мұндай жағдайларды болдырмау үшін

кепілдік тұрғын үй құнының бастапқы бағасының кемінде 75% ең төменгі бағасын белгілеуді ұсынды

Тұрғын үй жоқ, бірақ қарызы бар

Сонымен қатар, қол қоюшылар кепіл берушіге өз мүлкін (қарызды төлеу үшін) өз бетінше — сотқа дейінгі реттеу сатысында сату құқығын беру қажет деп санайды. Бірақ бұл үшін үш айға шектеу қою қажет деп санайды.

Көбінесе кепілді сатудан түскен пайда қарыз сомасын өтемейді және қарыз алушы тұрғын үйсіз, сондай-ақ өтелмеген несиемен қалады. Бұған жол бермеу үшін депутаттар банктер мен МҚҰ-на мынаны ұсынды:

кепілге салынған тұрғын үйді сатқаннан кейін туындаған ипотекалық қарыз бойынша борыш қалдығын есептен шығару

Ипотекалық несиелерден басқа, қол қоюшылар несиелеудің басқа түрлеріне назар аударды.

— Мемлекет басшысының Жолдауында шағын несие ұйымдарына ауылдағы бизнесті қаржыландыруда үлкен рөл беріледі. Бүгінгі күні осындай қарыздар бойынша МҚҰ мөлшерлемелері берілген микрокредит сомасының 20-30% – ын құрайды. Күрделі емес есептер жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесі 1000% – дан асатынын көрсетеді. Бұл енді қаржыландыру емес, тонау”, – делінген хабарламада.

Сондықтан олар шағын несиелер бойынша сыйақы мөлшерлемелерін банктердікімен теңестіруді ұсынып отыр.

Ақырында,

қарыздың барлық түрі бойынша қарызды мерзімінен бұрын өтегені үшін айыппұл алмау