Оқушылардың қыркүйек айында партаға отыруы екіталай – Смирнова

Маусым айының соңында Қасым-Жомарт Тоқаев жаңа оқу жылына дайындықты қазірден бастау қажеттігін айтқан болатын. Ең бастысы – биылғы жыл толыққанды режимде өтуі тиіс. Сол кезде премьер-Министрдің орынбасары Ералы Тоғжанов офлайн режимде оқу жоспарда бар екенін атап өтті. Бірақ эпидемиологиялық жағдайды есепке алу керектігін айтты.

Күні кеше Денсаулық сақтау министрі Алексей Цой тамыз айындағы вирус туралы жағымсыз болжамдар айтты. Қазірдің өзінде Қазақстанның бірнеше өңірі “қызыл аймақта” тұр. Ал еліміз жаздың аяғында вирус жұқтарғандардың саны шарықтау шегіне жетеді.

Өткен оқу жылындағы тәжірибе көрсеткендей, Қазақстан мектептері вирус азайған кезде де қашықтықтан оқыды. Мәжіліс депутаты Ирина Смирнова қазіргі эпидемиологиялық жағдайда дәстүрлі форматта оқыту бойынша президенттің тапсырмасын орындау өте қиын болады деп санайды.

Пессимистік болжамдар

– Ирина Владимировна, қыркүйекке қарай жағдайдың даму сценарийі қандай болуы мүмкін?

— Менде осы және басқа да туындаған сұрақтарға әлі жауап жоқ. Иә, президент балалар әдеттегі дәстүрлі форматта оқуы керек екенін айтты.

Бірақ қазір ауырып жатқандардың саны артуына байланысты карантиндік шаралар күшейтілуде. Қазірдің өзінде вакцина алған адамдар ауырып жатыр. Балалар да ауыра бастады. Осындай ресми ақпаратты көріп жүрміз. Адамдар айналасындағы жақын жүргендерден бұл үрдісті сезіне ме, жоқ па, білмеймін. Бірақ біз балалар арасындағы вирус жұқтырудың өсіп келе жатқаны туралы ақпаратқа сенуіміз керек делінеді.

Денсаулық сақтау министрі айтқан сценарий бойынша жаңа толқынның шарықтауы тамыз-қыркүйек айларында болады. Мұндай жағдайда оффлайн режимде оқыту күмәнді.

Әсіресе бала саны шамадан тыс үш ауысыммен оқитын мектептерде бір сыныпқа 40 оқушыдан келеді. Сыныптардың жүктемесі аз шағын жинақталған ауыл мектептері мен жекеменшік білім беру мекемелеріне әдеттегідей форматта оқуға рұқсат берілетін шығар.

 — Бұл балалардың білімі қандай болмақ?

– Иә, алда түсініксіздік көп орын алатын үшінші оқу жылы келе жатыр. 2020 жылдың төртінші тоқсанында қашықтықтан оқыды. 2020 жылы бастауыш және бітіруші сыныптардың кезекші топтарын қоспағанда барлығы қашықтан оқыды. Қалған балалар білім алған жоқ. Өйткені

қашықтықтан оқыту форматында оқу процесін бақылау мүмкін емес, ал ата-аналар оны үйде оқыту режимінде үнемі білім алумен қамтамасыз ете алмайды

Сондықтан қашықтықтан білім алу сапасы туралы сұрақтың болуы сөзсіз.

Ерекше балалар және олардың қажеттіліктері

— Өткен оқу жылының басында ата-аналар қауымдастығы бүкіл елге екінші жылға да осылай баруды және ата-аналардың да, балалардың да оқытудың ырымын жасап, мазаламауды ұсынды. Сіз мұндай бастамаларға қалай қарайсыз?

— Мұндай шешім қабылдау өте қиын. Себебі адамдар қашықтықтан оқытудағы қиындықтардың мемлекет қамтамасыз еткен үлгісін көріп, білім алудың басқа тәсілдерін іздеді және қолданды. Біреулер репетитор жалдады. Басқалары бұл процесті жақсы жүргізе алатын шет елдердің мектептерінде қашықтықтан оқыды.

Екінші жылға жаппай кету дұрыс емес шығар. Білім алу үшін балаларға жайлы орта қалыптастырған дұрыс.

Депутаттар Білім министрлігінен оқу жылының соңында оқушылардың ағымдағы бағаларын емтихан бағасы ретінде қабылдап, бітіру емтихандарынан бас тартуды сұрады. Бірақ Министрлік жыл бойы балаларды үйде оқытқанына қарамастан, олардан емтиханды оффлайн режимде алды. Вирустан да, басқа қиындықтардан да қорықпады. Менің ұстанымым, неге министрлік олай жасады – өзіңнен сұрау өте қиын, ал балалардан — оңай.

Сондай-ақ ҰБТ-дан да. Ол әдеттегідей форматта өтті. Мен, әрине, адал өткенін қалаймын.

Бірақ ерекше қажеттіліктері мен мүмкіндіктері бар балалар туралы ойланайықшы. Мысалы, көру қабілеті нашар немесе есту қабілеті нашар балалар туралы. Олар да басқа балалар сияқты үйде оқыды

Оларда арнайы құрылғылар болған жоқ. Теледидарда немесе платформаларда берілген барлық онлайн сабақтар есту қабілеті нашар балалардың тіліне аударылған жоқ және Брайль әліпбиімен қолдау таппады. Бірақ олар ҰБТ-ны ерекше қажеттіліктері жоқ балалармен бірдей тапсырды. Мұндай қанша бала жоғары оқу орындарына түсе алды?

Статистика қалай өзгерді

– Ал министрлік мұндай статистиканы жариялады ма?

— Мен көрмедім. ҰБТ жақында аяқталды. Әрине, біз мұндай ақпаратты сұраймыз. Бірақ менде мынадай сұрақ бар – ол балалар туралы ойлаған біреу бар ма? Немесе 6 аймақта нашар компьютерлер берілген аз қамтылған отбасылардан шыққан балалар ше? Мен білім беру басқармаларының басшылары мен онлайн оқытуға арналған техниканы мемлекеттік сатып алуды ұйымдастырушылар тартылған қылмыстық іс туралы айтып отырмын. Бұл жағдайда қылмыстық істер білім беруге қатыссыз жүргізілуде. Себебі берілген есептерде жұмыс істемейтін техниканы алған балалар да “қалыпты” оқыған.

Отбасылар бақылаушы органдарға компьютерлер жұмыс істемейді деп айтуға қорыққан

Олар нашар техниканың нақты құнынан бірнеше есе қымбат сомаларға материалдық жауапкершілік туралы қолхаттарға қол қоюға мәжбүр болды.

– Бұл ата-анасы ауыр материалдық жағдайына байланысты мемлекет сыйға тартқан техниканы сатқан балаларға да қатысты.

– Иә, ондай жағдайлар да болды. Ата-аналар дұрыс істеді деп айта алмаймын. Бірақ үйде балаларға беретін азық-түлік таусылған соң, осыған баруға мәжбүр болған.

Қазақстанда 1 млн бала кедейшілікте өмір сүруде. Олар да басқалар сияқты оқушылар. Олар оқыды ма, жоқ па? Оны анықтаған біреу бар ма? Ол балалар университеттерге түсті ме, әлде жоқ па? Мұндай ақпаратты көрмедім. Өңірлерде қалыпты техникаға бөлінген ақша ұрлағаны ғана мойындалды. Бар болғаны осы. Осындай әрекеттердің кесірінен адамдар мен олардың қиындықтары көрінбейді.

Тәуелсіз білім аудиті

– Мемлекет жазғы демалыс кезінде оқушылардың білімін тексеруден өткізуі керек пе еді – олар сабақ материалын қалай игерді? Күнделікке немесе табельге қоятын баға  үшін емес, өзі үшін. Нақты жағдайды білу үшін.

– Солай болуы керек еді, бірақ ол ештеңені өзгертпейді. Өйткені мемлекет мұндай тексеруді жүргізгенде сол мектептер мен педагогтардың көмегіне жүгінеді. Олар өздеріне жаман баға қоюға батылы жетпейді.

Егер мемлекет нақты жағдайды білуге қызығушылық танытса, сарапшылардың тәуелсіз білім аудиті ғана көмектесе алады

Ол үшін осы тәуелсіз құрылымдарға әкімшілік ресурсты пайдаланбай, бақылау функцияларын беруге тура келеді. Бірақ Білім министрлігі мұндай өкілеттіктерді бергісі келмейді. Ол өзінің “жетістіктерін” өз бетінше басқарғысы келеді. Және қажетті динамикаға әкімшілік ресурспен қол жеткізуді қалайды.

Шартты түрде министрлік мектеп білімінің нақты құнын анықтауға тапсырма береді делік. Егер Қазақстанда вакцинация паспорттарын қолдан жасап жатқанда, бұл ақпаратқа қалай сенуге болады?

Менің ойымша, қазір бәрі ойдағыдай болды деп айту және медаль тағуға дайындалу оңайырақ. Алайда, еліміз балалардың 1,5 жылдық білім алу уақытын жоғалтты

Бүкіл әлемдегі елдер мектептерді ең соңғы болып жауып, эпидемиологиялық жағдай жақсарған кезде бірден оқушыларды парталарына отырғызды. Қазақстанда қалай істегендерін ұмытқан жоқпыз.