“Нем бар еді?..”. Латынға қарсы Ресей министрін балағаттаған саясаттанушы бәлеге қалды

Ал РФ Білім министрі Ольга Васильева сонда не деген деңізші?  Баяғы сол империялық мүддесі ғой: бізді етегімізден ұстап қалу, әлі де үстемдігін жүргізу, ойына келгенін қылу. Ол үшін Қызыл Кремль бәріне барады. Оны тарих дәлелдеген. Соның ішінде, өтірікке де. Иә, министр келтірген дәйек ойдан құрастырылғандай болады. Сөйтсе, олар жақын шетелдерде сауалнама жүргізіпті-мыс. Жақын шетел дегені сол посткеңестік кеңістік қой.

Сөйтсе, сауалнама қорытындысы бойынша латынға ешкімнің көшкісі жоқ көрінеді.

Осыдан келіп тұжырым жасаған министр:

„… ТМД кеңістігі бірыңғай әліпбиге оралуы керек, яғни кириллицаға. Жақын шетел халқы арасында жүргізілген сауалнама нәтижесі олардың кириллицадан ажырағысы келмейтінін, оның қолданысының ауадай қажеттігін байқатты„, – деп салыпты. Мұны РФ Білім министрі ІІІ Ливадийскі форумында мәлім етіпті.

Мұндай шіли өтірікті көзі шалған әзірбайжандық маман РФ Білім министріне „Иди на ф….„ деп жөн сілтеп, әлеуметтік желіде өз ойын жазады ғой.

Бұл жазбадан соң, оған „нацист„ деп айдар тағып, ағаш атқа теріс отырғызғандай қыпты. Содан ол күйініп, келесі жазбаны жариялайды:

Кім айтты саған, мені „нацист„ деп?..

– Шындығында, латынға көшкісі келген КСРО кеңістігіндегі елдерде керемет бір „нацизм„ бар деп айта алмаймын. Мен өзі прагматик адаммын. Мысалы, Әзірбайжан үшін әзірбайжан тілінен бас тартқан тиімді, мен оны қос қолдап қолдар едім. Айтайын дегенім, кириллицаға қарсы болуым, „орыстарға қарсылығым„ емес. Діттеп келгенде, кириллица Ресейдің Еуропадан айтарлықтай артта қалуына әсер еткен бірден бір фактор.

Демек, Кирилл мен Мефоди екеуі өзінің өнертабысымен Ресейді Еуропадан жұлып алып, еуропалық оқу-ағарту жұмыстары мен әлеуметтік дамудан әбден алшақтатты. Шынтуайтында, бұл екеуі кириллицаны Ресей емес, Болгария үшін ойлап тапқан еді ғой. Бірақ нақ Ресей, жер астынан жеті қоян тапқандай, кириллицаға тас кенеше жабысып алды. Ал не болды? Не болушы еді, артта қалды. Еуропада болып жатқан дамудан, реформадан, оқу-ағарту процестерінен әлдеқайда көп қалып қойды. Салдарынан…

Көптеген орыстың мықты-мықты ғалымдары әлемге танылмай-ақ дүниеден өтті. Олардың өзі де, еңбектері де танылмады. Өйткені олар тек орыс тілін, кириллицаны ғана білді.

Ал егер орыс тілінің әлібиі латынша болғанда ғой, онда тілді игеру әліпби деңгейінде қалып қоймас еді.

Жалпы, көптілділік деген жақсы нәрсе емес. Ол алауыздыққа, түсінбестікке, менталиттердің түрлілігіне әкеліп соғады.

Бірнеше тілдің қолданылуы елдің тұтасып, жұмыла жұдырық болып әрекет етуіне кедергі келтіреді. Тілдің әртүрлілігі халықтардың жалпыәлемдік даму процесіне ілесуіне, мойындалып, танылуына да мұрсат бермейді.

Мәселен, Сантьяго Рамон-и-Кахальды алалық. Ол мидағы нейрондардың іс-әрекеті теориясын ойлап тапқан. Оның бұл еңбегі көптеген жылдар бойына танылмай, шаң басып жатты. Өйткені ол испан тілінде жазылған ғой. Бірақ бір күні бұрқ етті. Ойбай, мынау не деген тамаша жаңалық деп бүкіл әлем шуласты.

Сөйтсе, бақытқа орай, әлгі ғалымның бағы бар екен, оның еңбегі неміс және ағылшын тілдеріне аударылапты. Осылайша ол еңбек көзге ілініп, Нобель сыйлығына ұсынылады ғой. Міне, көрдіңіз бе, тілдің құдіретін!

Тағы да қайталап айтамын, мен кириллицаға отансүйгіштігім немесе ұлтшылдығым ұстағаннан қарсы барып отырған жоқпын, менің арманым – елімнің дамып, қарыштап өсуі. Ол үшін жалпыәлемдік даму үрдістеріне ілесетіндей қалыпта болуымыз керек. Міне, сол үшін де бізге латынға көшу аса маңызды.