Неліктен Ұлттық Банк базалық мөлшерлемені төмендетпейді

“Инфляциялық тәуекелдердің ағымдағы балансы ақша-несие талаптарын қосымша жеңілдету жөніндегі кеңістікті бейтараптандырды”, – деп түсіндірді Ұлттық Банкте.

Инфляцияны азық-түлік таратады

Ақпан айының қорытындысы бойынша, инфляция жылдық мәнде 7,4%-ды құрады. Бағаның жалпы өсуін азық-түлік тауарлары үдете түсуде: бір жыл ішінде оларға 11,6% қосылды.

“Азық-түлік инфляциясының құрылымында шектеулі ұсыныс, әлемдік тауар нарықтарындағы бағалардың, сондай-ақ отандық өндірушілердің бағаларының өсуі жағдайында тауарлардың жекелеген түрлерінің (майлар, жұмыртқа, қант) қымбаттауы байқалады. Сонымен қатар, өткен айларда байқалған ет және ет өнімдері, нан- тоқаш өнімдері мен жармалар бағасының өсуінің баяулауы ақпан айында тоқтады”, – деп атап өтті Ұлттық Банкте.

Азық-түлік емес тауарлар мен ақылы қызметтердің құны баяу өсуде: сәйкесінше 5,2% және 3,9%. Азық-түлікке жатпайтын тауарлар бағасының қалыпты өсу қарқыны тежеуші әсер етеді. Бұл төмен сұранысқа және арзан тауарларға көшу үрдістеріне байланысты.

Ақылы қызметтер құрылымында тұрғын үй-коммуналдық реттелетін қызметтердің жекелеген түрлеріне тарифтердің төмендеуі байқалады.

“Маусымдық тазартылған базалық инфляция 2021 жылғы ақпанда жеделдеп, аннуализацияланған түрде 8,3%-ды құрады. 2020 жылдың мамыр айынан бастап алғаш рет базалық инфляцияны бағалау жалпы инфляциядан едәуір асып түсті, бұл азық-түлік бағасының өсуі және тұтынушылық сұраныстың тез қалпына келуі аясында оның жеделдету тәуекелдерінің сақталғанын көрсетеді”, – делінген Ұлттық банктің хабарламасында.

Халық инфляцияның төмендеуіне сенбейді

2021 жылғы ақпанда халықтың инфляциялық болжамы өзгерген жоқ. Олар азық-түліктің жекелеген нарықтарындағы теңгерімсіздіктерге тұрақсыз және сезімтал болып қалады. Инфляцияның сандық бағасы бір жыл бұрын 6,7%-ды құрады. Респонденттердің арасында белгісіздіктің жоғары деңгейі сақталуда – сұралғандардың үштен бірінен көбі (34%) өз үмітін бағалауға қиналды.

“Жалпы, ішкі және сыртқы факторлардың әсерінен инфляцияны жеделдету тәуекелдері жоғары деңгейде қалып отыр. Ішкі тәуекелдер азық-түлік тауарларының жекелеген нарықтарындағы теңгерімсіздіктердің сақталуына және күтілгеннен тезірек ішкі сұраныстың қалпына келуіне байланысты.

Жаңа штаммдардың пайда болуы және тиімсіз вакцинациялау қаупі аясында Әлемде коронавирус пандемиясына қатысты жағдайдың нашарлауы сыртқы тәуекелдердің негізгі факторы болып қалып отыр”, — деп атап өтті Ұлттық Банкте.

Бұл ретте, болжамға сәйкес, жылдық инфляция да баяулайды. 2021 жылдың қорытындысы бойынша ол нысаналы дәліздің жоғарғы шегінің деңгейіне 4-6% дейін төмендейді. Бұған жекелеген азық-түлік нарықтарындағы ахуалдың тұрақтануы ықпал ететін болады.

“Ішкі эпидемиологиялық жағдайдың жақсаруына және экономикалық белсенділіктің қалпына келуіне қарай тұтынушылық сұраныстың кеңеюі күтіледі, бұл азық-түлік емес тауарлар мен ақылы қызметтердің бағасына дезинфляциялық қысымды біртіндеп төмендетеді.

Қысқа мерзімде Ресейдегі инфляцияның жеделдеуі (2021 жылдың ақпан айында 5,7%-ға дейін) және азық-түлікке әлемдік бағаның қатарынан тоғыз айға жалғасып келе жатқан өсуі аясында сыртқы сектор тарапынан проинфляциялық қысымның басым болуы күтілуде”, – деп атап өтті Ұлттық Банкте.

Экономика күтілгеннен қатты төмендеді

Базалық мөлшерлеме бойынша шешімге әсер еткен тағы бір фактор – бұл экономика көрсеткіштерінің төмендеуі. 2021 жылғы қаңтарда экономиканың бірқатар негізгі секторындағы іскерлік белсенділік қысқарып, ЖІӨ-нің күтілгеннен анағұрлым терең төмендеуіне (-4,5%) әсер етті. Мұнай өндіру секторында, сондай-ақ көлік және сауда салаларында айтарлықтай төмендеу байқалды.

“Озыңқы индикатор – іскерлік белсенділік индексіне сәйкес 2021 жылғы ақпанда 49,0 тармаққа дейін (Қаңтарда – 48,4) қалпына келтіру байқалды. Сауалнамаға сәйкес, нақты сектордағы кәсіпорындар бизнесті жүргізу жағдайларының жақсарғанын атап өтті, ағымдағы жағдайларды бағалау бойынша жауаптар балансы 2020 жылдың қаңтарынан бастап алғаш рет оң болды, яғни 0,4 құрады.

Кәсіпорындардың пікірінше, инфрақұрылым, қаржы мен несиеге қолжетімділік, сондай-ақ бизнесті қорғау мәселелері жалпы алғанда жақсарды. Бұл ретте өнімге/қызметке сұраныс және салықтық жүктеме бизнесті жүргізу шарттарына теріс әсер еткен факторлар болып қала береді”, — деп атап өтті Ұлттық Банкте.

Нәтижесінде: Ұлттық Банк экономиканың өсу қарқыны бойынша болжамдарды төмендеу жағына қарай қайта қарады. 2021 жылы базалық сценарий шеңберінде экономика өсімі 3,4-3,7%-ды құрайды, 2022 жылы 3,7-4,0% – ға дейін жеделдетіледі.

Халық табысының өсуі аясында ішкі сұранысты қалпына келтіру экономиканың өсуіне негізгі үлес қосатын болады,

мемлекеттік дағдарысқа қарсы бағдарламаларды жүзеге асыруды жалғастыру және инвесторлардың көңіл-күйін жақсарту.

“2021 жылдың екінші жартысынан бастап әлемдік экономикадағы және Қазақстанның сауда серіктес елдеріндегі ахуал жақсарған жағдайда нақты экспортты қалпына келтіру күтілуде. Сонымен қатар, ішкі сұраныстың кеңеюі нәтижесінде импорттың күтілетін қалпына келуі таза экспорттың ЖІӨ өсіміне үлесін шектейтін болады”, — деп болжануда Ұлттық Банкте.

Мұнай бағасы бойынша болжамдар артты

Сыртқы факторларға келетін болсақ, мұнда жаңалықтар жағымды. Сауда серіктес елдердің экономикасын қоса алғанда, әлемдік экономиканың даму перспективалары жақсарды. ХВҚ болжамдарына сәйкес, 2021 жылы әлемдік экономиканың өсу қарқыны 5,5%-ға дейін жеделдейді. Ірі дамыған елдердегі ынталандыру шаралары және COVID-19-ға қарсы ауқымды вакцинация көмектеседі.

“Қазақстанның сауда серіктес елдерінің экономикасындағы қалпына келтіру серпіні жалғасады. Бұл ретте инвестициялық белсенділік пен тұтынудың артуы, сондай-ақ экспорттың өсуі аясында Қытай экономикасының қалпына келуі неғұрлым жылдам қарқынмен жүргізілетін болады.

ЕО елдерінде экономиканы қалпына келтіру коронавирустық пандемиямен күресу аясында шектеу шараларын сақтаумен шектеледі. Ресейде ОПЕК+ келісімінің қолданысы және әлсіз ішкі сұраныс қалпына келтіру өсімінің неғұрлым жоғары қарқынын шектейтін болады”, – деп болжайды Ұлттық Банкте.

Мұнай бағасының болашақ динамикасына қатысты болжамдар арттыру жағына қарай қайта қаралды.

Негізгі факторлар – әлемдік экономиканы қалпына келтіру және сұраныстың, оның ішінде шикізат тауарларына сұраныстың өсуі бойынша болжамдар. “2021 жылғы ақпан-наурыз” болжамды раундының алғышарттары ретінде 2021 жылы мұнай өндіру көлемі 86 млн тонна деңгейінде сақталды. Brent мұнайының бағасы базалық сценарий шеңберінде 2021 жылдың соңына дейін және 2022 жылға бір баррель үшін 45 доллардан 50 долларға дейін көтерілді.