Нұр-Сұлтан
Қазір
1
Ертең
-1
USD
449
-1.43
EUR
484
-3.48
RUB
4.86
0.00

Неліктен қазақстандықтар арасында доллар сатып алу төмендеді? – сарапшы

Сергей Лысаков, TeleTrade ақпараттық-сараптамалық орталығының жетекшісі, тұжырым айтуға сақтықпен қарайды. Алайда халықтың табысы артып келе жатқанын растайды.

Теңгені жұмсайтын жер бар

– Кейбір жергілікті сарапшылар “Қазақстандағы АҚШ долларына бөлшек сауда сұранысының серпіні елдегі экономикалық белсенділіктің қалпына келу трендін көбірек көрсетеді” деп мәлімдеді. Неғұрлым аз доллар сатып алсақ, соғұрлым жақсы ма?

— Мен мұндай тұжырым айтуға асықпас едім. Өткен жылдардан көріп отырғанымыздай, теңгеге қатысты доллар бағамының өскеніне қарамастан, валютаға сұраныс жоғары болып қалды.

Әрине, халықтың көңіл-күйіне ұлттық валютаның долларға қатысты бағамының белгілі бір тұрақтануы әсер етеді.

Бірақ маңызды фактор балама қаржы салу мүмкіндігі болды,

оның ішінде 2021 жылы жоғары баға динамикасын көрсеткен жылжымайтын мүлікке.

Қаңтардан наурызға дейін ҚР-да жылжымайтын мүлік 2,5, 3,5 және 2,9%-ға , оның ішінде зейнетақы ақшасын тұрғын үй сатып алуға салудың есебінен қымбаттады. Жылдың басында долларлық жинақтар тұрғын үй нарығына ішінара жіберілген болуы әбден мүмкін. Сәуірде ҚР-да жылжымайтын мүлік нарығы төмендей бастады, ал баға индексі тек 1,2%-ға өсті. Бір мезетте АҚШ долларының нетто-сату көлемі екі есе дерлік өсті(наурыз айындағы 123 млн-ға қарағанда 240 млн-ға дейін).

Әрине, экономикалық құлдырау еңсерілген сайын халықтың табысы да қалпына келеді. Мәселен, ақпан айында жан басына шаққандағы орташа табыс 122 392 теңгені құраса, наурыз айында 122 765 теңгеге жетті. Өткен жылдың наурызымен салыстырғанда бұл көрсеткіштің нақты өсімінің жылдық мәні 3,9%-ды құрады. Орташа айлық жалақы 2021 жылғы сәуірде 231 319 теңгені, ал наурызда 224 715 теңгені құрады.

Тауар нарығындағы жағдай қолайлы

– Сонда табыс өсе ме? Әлде пандемиядан кейін қалпына келе ме?

– Сондай-ақ, кірістерді қалпына келтірудің жанама көрсеткіші 2021 жылғы наурызда 2,7%-ға төмендеумен салыстырғанда сәуірде сауда көлемінің 5,7%-ға өсуі болуы мүмкін.

– Ал айырбастау орындарында доллар сатып алу/сату биржалық бағамға әсер ете ала ма? Егер пайызбен есептесек, онда үлкен көлемдер бар ма?

– Әрине, иә, бірақ бұл әсерді валюта нарығындағы сату көлемімен салыстыруға келмейді. Әдетте, халық тарапынан валютаға сұраныс валюта бағамы күрт өскен жағдайда немесе маусымдық сипатта — мысалы, жазғы демалыс кезеңінде өседі. Алайда, тұтастай алғанда, қазір

халықтың доллармен жүргізілетін операцияларының көлемі биржалық сауда-саттықтың ай сайынғы көлемінің 10%-нан аспайды

Дағдарыс кезінде валютаға сұраныс, әдеттегідей, артып келеді.

Егер ұлттық валютаның қазіргі бағамына әсер ететін не екенін анықтасақ, тауар нарықтарындағы, әсіресе түсті металдар мен мұнай нарығындағы қолайлы жағдайға назар аударған жөн.

Сондай-ақ, шетелдік капиталдың ағымын ескерген жөн, ол өз кезегінде нақты пайыздық мөлшерлемемен ынталандырылады. 2020 жылдың шілдесінен бастап ол 1,5-2% деңгейінде. 2021 жылдың ақпан айынан бастап ҚР МБҚ-ға шетел капиталының ағымы тоқтатылды.

Бұл Қазақстанның бағалы қағаздар нарығына қызығушылықтың төмендегенін көрсетеді,

бұл сонымен қатар теңге бағамының әлсіреуінен де көрінді.

Теңге туралы сөз қозғаған екенбіз, қазір курсқа тағы не әсер етеді?

– Теңге бағамы Ресей рублінің бағамымен тығыз байланысты, өйткені Ресей — негізгі сауда серіктесі. Ресей валютасы нығайған кезде теңге де оң динамиканы көрсетеді.

— Можно как-нибудь спрогнозировать поведение тенге хотя бы в ближайшем будущем?

Әрине, теңгенің долларға және еуроға қарсы бағамына халықаралық қаржы нарығындағы жағдай да әсер етеді. Мәселен, 2021 жылғы наурыздың аяғынан бастап доллардың негізгі әлемдік валюталарға қатысты құлдырауы осы кезеңде “американдыққа” қарсы теңгенің біршама нығаюына алып келді. Тиісінше, теңгеге қатысты еуро бағамының қарқынды өсуі байқалды.

Америкалықтардың өздері де доллардың әлсіреуіне мүдделі

– Теңгенің жақын арадағы күйін болжауға бола ма?

– Алдағы бірнеше айда валюта нарығындағы қазіргі үрдістер тұтастай сақталады деп айтуға болады. Яғни, теңге долларға қатысты нығайып, Еуроға қатысты әлсірейді. Бұл үдеріске 2021 жылы мұнай мен металл бағасының өсуі ықпал етеді. Тіпті Қытайдың тауар нарығындағы басқыншылығы да доллармен көрсетілген шикізат тауарлары бағасының өсу үрдісін түбегейлі өзгерте алмайды.

Екінші жағынан, американдық ФРЖ үнемі доллардың одан әрі әлсіреуіне мүдделі екенін көрсетті. Бұл сонымен қатар тауарлық ресурстар бағасының өсуіне ықпал етеді. Ауқымды ынталандыру бағдарламасын қысқарту туралы

ФРЖ шешімі бұл тенденцияны өзгертудегі негізгі тәуекел болуы мүмкін

Сірә, мұндай шешімдер іс жүзінде 2021 жылдың соңына дейін қабылдануы мүмкін. Бірақ бұған дейін осыған қатысты ұдайы алыпсатарлық американдық валютаның қысқа мерзімді өсуіне әкеледі.

Теңге бағамына әсер ететін маңызды фактор Украина мен Ресей төңірегіндегі геосаяси жағдай болады. Әзірге бұл фактор валюта нарығына ешқандай әсер етпейді. Бірақ маусымның екінші жартысында, егер Ресей Федерациясы мен АҚШ басшыларының Женевадағы келіссөздері Ресей тарапына ұнамаса, ол күшейе түсуі мүмкін. Немесе қандай да бір себептермен келіссөздер кейінге қалдырылған жағдайда. Сонымен қатар, мұндай сценарийдің қаупі бәрібір де үлкен емес.

Осылайша, алдағы жарты жылда теңгенің долларға қатысты бағамы

қолайлы сценарийде 415-420 аралығында, ал еуроға қатысты ол 535-540 аралығында болады

Серіктестер жаңалықтары
© «365 Info», 2014–2024 info@365info.kz, +7 (727) 350-61-36
050013, ҚР, Алматы қ., «Керемет» ықшамауданы, 7 үй, 39 корпус, 472 кеңсе
Қате байқасаңыз, оны белгілеп Ctrl+Enter басыңыз