Lenta.ru порталы Қазақстаннан КСРО бойынша ностальгия табуға тырысты

Лента.ру маған КСРО-ның ыдырауы және т.б. туралы сұрақтар жіберді. Мен бір бөлігіне жауап бермедім, өйткені 1991 жылы мен 14 жаста едім, мән-жайды толық түсінбедім. Алайда респонденттердің бәрі олай жасамапты – менен екі жас кіші біреу ол кезде бәрін түсінген екен.

Жалпы, менің алты жауабымның тек екеуі мақалаға кірген, онда да тек қысқаша, сондықтан мен бастапқы сұрақтар мен жауаптарымды жариялауды шештім.

Қазақстанда кеңестік кезең қазір қалай қабылданады?

Әр түрлі қабылданады, себебі ол әрқилы. Біреулер 20-30-шы жылдар кезеңін ұнатпайды, өйткені ол репрессия, аштықпен тығыз байланысты, біреулерге 60-80-ші жылдар кезеңі ұнайды, өйткені айтарлықтай гүлденген өмір басталды.

КСРО кезеңін әркім өзінше қабылдайды, бірақ тұтастай алғанда, халықтың жастығына байланысты бұл бұрын болған тарихи дәуірлердің бірі және адамдарға тікелей әсер етпейді. Сондықтан, бұл туралы көпшіліктің пікірі жоқ.

Қазақ қоғамы Кеңес Одағына алғыс айта ма?

Сіз қазақ қоғамын айтып тұрсыз ба, әлде қазақстандық қоғамды ма? Жалпы, сұрақтарыңыз дұрыс қойылмағанын атап өтемін — алғысты сыртқы бірдеңеге білдіруге болады, ал Қазақстан, білмеген болсаңыз, КСРО-ның бір бөлігі болған, сондықтан оған деген жекелеген сезімдерді бастан кешіре алмайды. Көкбауыр ыңыз денеңіздің қалған бөлігіне қалай қарайды? Мұнда да — Қазақстан жақсы да, жаман да, сәтті де, сәтсіз де болғанның бәріне қатысты.

Қазақстан тұрғындары Кеңес Одағын бұрыңғыдай аңсамай ма? 

Адамдар аңсаумен емес, өз істерімен айналысты. Мен айтайын, мұндай ностальгия ата туралы анекдотта егжей-тегжейлі сипатталған, ол бұрын шөп жасылырақ, әйелдер жасырақ, және өзінің де белгілі бір салада қабілеті жоғары болғанын аңсаған. Бізде зейнеткерлер 10%, сондықтан мұндай көңіл-күй онша дамымаған.

КСРО-ны Қазақстанға мемлекеттілік сыйлаған мемлекет ретінде қабылдау дәрежесі қандай?

Бұл тағы да тарихты білмегеннен туындаған қате сұрақ. Қазақтарда Қазақ хандығы болды, содан кейін Ресей империясының кезеңі болды, оның аясында олар Сперанскийден Ресейдің қалған бөлігінен 42 жыл бұрын земство жүйесін алды, содан кейін КСРО келді.

КСРО-ның ыдырау тарихын білетін болсаңыз, 1991 жылдың желтоқсанында Қазақстан КСРО болды, өйткені соңғы болып құрамнан шықты, сондықтан ешкім ешкімге ештеңе сыйлаған жоқ. Ұмытпаңыз, КСРО бастапқыда егеменді мемлекеттердің конфедерациясы болды, ол туралы Құру шартында және әр Конституцияда жазылған. Сондықтан Қазақстан 1936 жылдан бастап-ақ КСРО құрамындағы мемлекет болды.

Жас ұрпақ үшін КСРО дегеніміз не?

Тарих оқулығындағы кезекті бір тарау. Тұтастай алғанда, солшыл идеялар Ресейге қарағанда әлдеқайда аз дамыған.

Посткеңестік елдер нақты саяси интеграцияға ұмтылуы керек пе, әлде бұл өткен жол ма?

Жоқ, қажет емес. Алдымен ЕАЭО шеңберінде және ҰҚШҰ шеңберінде әскери интеграцияны қалыпты экономикалық ықпалдастыруды жасайық, әйтпесе мұны да қатырып жатқан жоқпыз.

Негізінде, Ресей мен Беларусьтің одақтас мемлекетінің тәжірибесі көрсеткендей, қалыпты интеграция орын алуы үшін кеңестік интеграцияға көзқарасы бар адамдар саяси сахнадан кетуі немесе өлуі керек. Сондықтан мұнда ұрпақ өзгергенше күту керек.