Нұр-Сұлтан
Қазір
0
Ертең
-3
USD
450
+0.72
EUR
490
+1.14
RUB
4.89
+0.01

Коронадағдарыстан кейін кім кетеді? Сарапшылар болжам жасады

155

Шекаралардың жабылуымен қатар жүретін “Коронадағдарыс” Қазақстандағы көші-қон деңгейіне әсер етті. ranking.kz сарапшылары атап өткендей 2020 жылы елден 29,1 мың адам кетті, бұл 2019 жылмен салыстырғанда 35,6%-ға аз. Келгендердің саны да азайып, 11,4 мыңды құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 6,6%-ға аз.

Карантиндік жылдың өзінде де Қазақстаннан мамандардың кетуі келгендердің санынан 3,5 есе асып түсті

2020 жылы Қазақстаннан кеткен мамандардың көпшілігі – техникалық сала қызметкерлері (4,5 мың адам), одан кейін экономистер (2,3 мың) және педагогтар (1,5 мың).

Кету себептері

Экономист Мағбат Спанов шекаралардың ашылуымен Қазақстаннан кетушілердің саны артады деген пікірде. Кетуге көптеген фактор әсер етеді.

— Қабылданған және іске асырылған бағдарламаларға қарамастан, Қазақстан барған сайын аграрлық-индустриялық елден шикізат еліне айналуда.

Сонымен қатар, Қазақстанда басқарудағы барлық қалыптасқан дәстүрлерді ескере отырып, жақсы мансап жасау — мысалы, зауыт директорына дейін өсу немесе байланыссыз жоғары лауазымды шенеунік болу қиын.

Үкімет қабылдаған көптеген бағдарлама шынайы өмірден алыс. Уәделер орындалмайды және бұл үшін ешкім жауап бермейді.

Бұл халықтың өмір сүру деңгейіне әсер етеді. Адамдар жүйенің тайып кететінін түсінеді, ал

біз білім, кәсібилік емес, байланыс бағаланған патриархалдық іргетастарға беттеп бара жатырмыз

Мамандар мен ғалымдардың ішкі әлеуетін іске асыруға мүмкіндігі жоқ.

Олар ғылым туралы көп айтады, бірақ оны қаржыландыру жолға қойылмаған. Мұның бәрі ғалымдардың да, басқа мамандардың да мемлекеттен кетуіне әкеледі. Олар туған елінде жарқын болашақ көрмейді. Біз жағдайды басқа жаққа бұруға тырысуымыз керек, – дейді экономист.

Қайда барады?

Әлеуметтанушы Тимур Айсаутов карантиндік шектеулер алынып, адамдар еркін қозғала алатын болса, эмиграцияның жаңа толқыны болады деп санайды. Қазақстаннан ғана емес, Ресейден де кететін болады.

– Елдер карантиндік режимнен әлі толық шыққан жоқ. Қазақстан да, Ресей де, Еуроодақ та. Пандемияның салдарын біз әлі де сезініп, бағалауымыз керек. Біз Қазақстандағы көптеген шағын кәсіпорынның жабылғанына, адамдардың жұмыссыз отырғанына куә болдық. Халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайы нашарлады, – дейді ол.

Айсаутовтың айтуынша, көптеген білімді қазақстандық АҚШ немесе Еуропа елдері сияқты дамыған елдерге кетуге тырысады. Онда өмір сүру деңгейі жоғары және еңбек жағдайы жақсы. Қазақстан экономикасы білікті мамандардан айырылады.

– Әдетте, бұл үшін материалдық мүмкіндіктері бар адамдар елден кетеді. Олардың ішінде 25 жасқа дейінгі жастар не шетелге оқуға баратын студенттер, не жоғары оқу орындарын жаңа бітірген студенттер бар.

Басқа санат – 30-дан 50 жасқа дейінгі азаматтар. Бұл Қазақстанда жұмыс істеп, тәжірибе жинап, белгілі бір капитал жинағандар, – дейді әлеуметтанушы.

Ресейдің көші-қон саясатындағы тәжірибесі

Ресейге эмиграцияға келетін болсақ, Айсаутов Қазақстаннан көшудің үлкен пайдасы жоқ дейді. Ондағы жалақы 20-30%-ға жоғары (Мәскеуді есептемегенде), ал бір жерде одан төмен.

– Бізге тіпті жұмыс істеуге адамдар Новосібірден келді, өйткені бізде жалақы жоғары. Сондықтан

Қазақстандағы 3 миллион орыстілді азамат та Ресейге “Отандастар” бағдарламасы бойынша асығар емес. Оларды мұнда ешкім қыспаққа алып жатқан жоқ, барлық жағдай жасалған. Қалағандар әлдеқашан көшіп кетті

Ресей тек славян ұлтының өкілдерін ғана тартпайды. Соңғы 10 жыл ішінде ол этникалық қырғыздарға, өзбектерге, тәжіктерге жыл сайын 300 мыңға дейін паспорт береді. Білікті мамандар ғана емес, қарапайым жұмысшылар да бар, өйткені бұл елде демографиялық құлдырау өте күшті. Қазақстанда бұл мәселе аса өткір емес, бірақ көші-қонның теріс балансы – теріс үрдіс. Халықтың көбеюі бізге жаңа жұмыс қолын беріп қана қоймай, тұтыну нарығын кеңейтеді.

Егер біз халықтың көбеюіне мүдделі болсақ, көші-қон бақылауын әлсірету керек. Мен Таиланд пен Әмірліктер осыған қатысты қолданған саясаттың жақтаушысымын. Менің ойымша, бұл террористік қауіп-қатер тудырады деп ойламаймын. Бұл үрдіс ел басқа мемлекеттермен тығыз қарым-қатынаста болған немесе күшті саяси қақтығысқа түскен кезде мүмкін. Бірақ Қазақстанның көршілердің ешқайсысымен және жалпы әлем елдерімен қайшылықтары жоқ, біз барлығымен дос болуға тырысамыз. Сондықтан бұл бізге қауіп төндірмейді”, – деп қорытындылады әлеуметтанушы.

Кету салдары

Саясаттанушы және көші-қон маманы Елена Садовская карантиннен кейін көші-қонның өсуі туралы қорытынды жасауға әлі ерте деп санайды.

– Егер сіз көші-қон ағындарын қарасаңыз, Қазақстаннан көшіп кету де, Қазақстанға көшіп келу де, еңбек көші-қоны да айтарлықтай қысқарды. Бірақ болжам жасап, асығудың қажеті жоқ. Осы бағытта қандай да бір тренд қалыптасқанын түсіну үшін кем дегенде 2021 жылдың нәтижелерін күту керек.

«Ақыл-ойдың көшіп кетуіне» байланысты айтар болсақ, иә, ол сөзсіз жалғасады

“Технарьлардың”, экономистер мен мұғалімдердің елден кетуі өткен жылдардағыдай көрініс табады — тиісті секторларда мамандардың жетіспеушілігі болады.

Бүгін

білім беру жүйесінде бастауыш білім беру педагогтары мен математика мұғалімдері жетіспейді

Белгілі бір сектордағы кадрлардың эмиграциясы тапшылық тудырады, ал иммиграция оны өтемейді.

Қазақстанға көбіне репатрианттар келеді. Кетушілер мен келушілер арасындағы кәсіби және біліктілік деңгейін салыстыруға болмайды

Бізге білікті емес кадрлар келеді, оларға мемлекет қандай да бір мамандық беру үшін әлі де қаражат салуы керек”, — деп қорытындылады Садовская.

Серіктестер жаңалықтары
© «365 Info», 2014–2024 info@365info.kz, +7 (727) 350-61-36
050013, ҚР, Алматы қ., «Керемет» ықшамауданы, 7 үй, 39 корпус, 472 кеңсе
Қате байқасаңыз, оны белгілеп Ctrl+Enter басыңыз