Бұл туралы сенаторлар тобы Премьер-министр Асқар Маминнің атына депутаттық сауалнама жолдағанда жазды.

Елдің үштен бірі сейсмикалық белсенділік аймағындағы

Қол қоюшылар табиғи және техногендік сипаттағы ТЖ мемлекет мүддесіне айтарлықтай әсер ететінін атап өтті. Сонымен қатар, дамбаның жарылуы және Түркістан облысындағы елді мекендерді су басуы, Алматы мен Өскемен маңындағы қоқыс полигонының өртенуі, 2020 жылғы қарлы қыс туралы айтылды.

— Еліміздің үштен бірі сейсмикалық белсенді аймақта орналасқан, онда 6 млн-нан астам адам тұрады және өнеркәсіптік әлеуеттің 40 пайызға жуығы шоғырланған, – деп жазады депутаттар.

Сондай-ақ, олар ТЖ органдарының материалдық-техникалық жабдықталуы туралы айтты. Мұндағы ең бастысы — “созылмалы қаржыландырудың жетіспеушілігі”. Қажетті инженерлік-техникалық құралдармен, заттай мүлікпен, жабдықтармен және көлікпен қамтамасыз ету нормативтердің бар болғаны 58,6%-ын құрайды.

– Халықты қорғауға және ел аумағының қауіпсіздігіне арналған әлеуметтік маңызы бар объектілердің құрылысын салуға арналған шығындар қысқаруда.

Құтқару станцияларын, өрт сөндіру депосы кешендерін салуды қаржыландыру тоқтатылды,

жетіспеушілігі өрттен құтқару бөлімшелерінің дайындығына теріс әсер ететін заттай мүлік құралдар мен басқа да арнайы киім-кешек, отын мен жанар-жағармай материалдарын сатып алуды айтпағанда, хабарлау жүйесін құруға қаржы бөлінбейді, – деп атап өтті депутаттар.

Құтқарушылар үшін ақша жоқ, ал консалтингке  бар

2021 жылғы 4 айда республикада 3 435 өрт болды, бұл 2020 жылға қарағанда 6,3%-ға артық. Өрт кезінде қаза болғандар саны 25%-ға, жарақат алғандар саны 63,6%-ға өсті. Материалдық шығын 40%-ға өсіп, 754 млн 804 мың теңгені құрады.

Өртке қарсы бөлімшелер барлығы 54% жабдықталған, бұл ретте 21%-ы өткен ғасырдың 70-90 жылдарынан бастап жұмыс істеп келеді

– Қару-жарақта өрт техникасының ескірген үлгілерінің болуы бөлімшелердің өрт шыққанда жедел көмекке кірісуіне кері әсерін тигізеді. Соңғы бес жыл ішінде өрт орнына бара жатқан кезде, сондай-ақ оларды сөндіру барысында техниканың істен шығуының 125 жағдайы орын алды. 2021 жылы республикалық комиссияның шешімімен 11,1 млрд теңге көлемінде қаржы қолдау таппады, — деп атап өтті қол қоюшылар.

Сенаторлардың айтуынша,

азаматтық қорғау қызметтерін инновациялық-техникалық қайта жарақтандыру

нормативтерді қайта қарау, жаңа технологияларды енгізу қажет. Кенттену және белсенді құрылыс ғимараттарының салынуы қалалардың құтқару қызметтерін нығайту қажеттілігін тудырады. Бүгінгі таңда бүкіл ел бойынша өртке қарсы қорғауды барлығы 416 өрт сөндіру депосы қамтамасыз етеді. 200-ден астам өрт сөндіру бөлімшелері аздық етуде.

Сонымен қатар, 2021 жылға түрлі консалтингтік қызметтерге қаражат бөлу жоспарлануда. Мысалы,

• Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігіне осы қызмет түрлеріне 305,6 млн
• Ұлттық экономика министрлігіне – 879,8 млн
• Денсаулық сақтау министрлігіне – 591,4 млн теңге бөлінді

Тағы бір мысал: дебиторлық берешегі бар бағдарламалар бойынша шығындар артуда. Атап айтқанда, Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі автомобиль жолдарын дамытуға қосымша 9,4 млрд теңге алды. Ал осы бағдарлама бойынша дебиторлық берешек 53,3 млрд.-ты құрайды.

Еліміз бойынша су басу қаупі бар аймақта 276 елді мекен (270 мыңнан астам адам) қалып отыр. Оларды су тасқынынан қорғау үшін 2023 жылға дейінгі жаңа Жол картасы бекітілді. Оны жүзеге асыруға 160 млрд теңгеден астам қаражат бөлінуі тиіс. Жалпы, бес жыл ішінде ТЖ жоюға 44 млрд астам қаражат жұмсалды, Мемлекеттік материалдық резервтен өңірлерге арналған 365 бірлік техника броньнан шығарылды.

Құтқарушыларды кім құтқарады?

Депутаттар назар аударған тағы бір жайт: ТЖ қызметкерлерінің әлеуметтік жағдайы.

— Бүгінде

Төтенше жағдайлар қызметкерлері – күш құрылымдары органдарының ішінде осы ұйым қызметкерлерінің ғана тұрғын үй төлемдерін алуға мүмкіндігі жоқ

Мұндай мәселе арнаулы мемлекеттік органдарда, Қарулы Күштерде, сондай-ақ ІІМ жекелеген санаттары мен сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметте оң шешімін тапқанын ескерте кетейік. Осыған байланысты шалғай аудандарға ротациялау кезінде қызметкерлерді тұрғын үймен қамтамасыз ету мүмкіндігі жоқ. Қызметкерлерде тұрғын үй мәселелерінің шешілмеуімен қатар әлеуметтік қамтамасыз етудің де жеткіліксіздігі

өрт сөндіруші мамандығының беделсіздігінің, азаматтық қорғау органдары кадрларының кәсіби өзегінің өзгермелі және тұрақсыз болуының негізгі себебі болып табылады,

– деп атап өтті сенаторлар.

Азаматтық қорғау органдары қызметкерлерінің штат саны – шамамен 20 мыңға жуық адам. Бұл ретте 7,8 мыңы (40%-дан астамы) және олардың отбасы мүшелерінің 14,5 мыңы тұрғын үйге мұқтаж. Қазіргі уақытта тұрғын үй төлемдеріне жылына 8,7 млрд теңгеге жуық қосымша қаражат талап етілуде.

– Ал дәл осы адамдар тұрақты жауынгерлік әзірлікте және тәулік бойы төтенше жағдайлар орын алғанда көмекке келуге және олардың салдарын жоюға көмектесуге дайын.

Жыл сайын елімізде орташа есеппен 17 мың төтенше жағдай тіркеледі

Бұл түрлі апаттар, қоқыстар, өрттер, қарлы борандар, су тасқыны мен жер сілкінісі, экологиялық апаттар, теңізде, тауларда немесе орманда жоғалған адамдарды іздеу. Барлық жерде құтқарушылар алдыңғы қатарда, – деп түйіндеген депутаттар.