Қазақстандық мысқа Қытай көмектеседі

• мыс жеткізу тізбегінің бұзылуы
• доллардың әлсіреуі
• мыс маңызды рөл атқаратын жаңартылатын энергетика перспективаларындағы оң өзгерістер — Қытай басшысы Си Цзиньпин 2030 жылға қарай елдегі ЖЭК қуатын үш есеге (1200 ГВт-қа дейін) арттыру жоспарлары туралы мәлімдеді.

Бұл ретте сарапшылар мыстың биржалық бағамдары жаһандық экономика жай-күйінің көрсеткіші бола алатынын атап өтті. Төмендеу кезеңінде металға сұраныс та, бағасы да төмендейді. Нарықтағы қазіргі ралли экономикалық өмірдің біртіндеп қалпына келуін көрсетуі мүмкін. Экспорттаушы ретінде Қазақстан үшін бұл сөзсіз артықшылық.

Қазақстандық экспорт өсіп келеді

Мыс Қазақстанның негізгі экспорттық тауарларының бірі болып қала береді, оның сатылуы 2019 жылмен салыстырғанда өсті. Ұлттық статистика бюросының мәліметі бойынша, 2020 жылдың 10 айында шетелге 409 мың тонна тазартылған мыс пен өңделмеген мыс қорытпалары сатылған. Бір жыл бұрын сату көлемі 379,1 мың тоннаны құрады.

Осылайша,

2020 жылы сұраныстың әлемдік төмендеуі кезеңінде Қазақстан бір жыл бұрынғыға қарағанда 7,9%-ға көп мыс сатты

Экспорттың құндық өсімі соншалықты көп емес — 3,6%. 2020 қаңтар-қазан айларында сатудың жалпы көлемі 2 миллиард 238,3 миллион долларды құрады — бұл 2019 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 78,2 миллионға көп. Осылайша,

• мыс мұнайдан кейінгі республиканың екінші маңызды экспорттық тауары болып отыр (шамамен 20,5 млрд доллар)
• шетелге сатылған бір тонна мыстың орташа құны 5472,7 долларды құрады

Қазақстандық мұнай экспортының үштен екісі Қытайға тиесілі (2019 жылғы қаңтар-қазанда үлесі 57,8%-ды құрады). Биылғы жылдың 10 айында бұл елге жалпы сату көлемі 1 млрд 477,6 млн долларды құрады. Бұл бір жыл бұрынғыға қарағанда 18,4%-ға артық. Осы бағытта жеткізілімдердің негізгі өсімі де байқалады – 219,9 мың тоннадан 270 мың тоннаға дейін.

Түркияға да сату өсті. Егер 2019 жылдың 10 айында жалпы көлем 361,7 млн долларды құраса, қазір – 403,4 млн (өсім 11,5%).

Бірақ Біріккен Араб Әмірліктеріне сату бір жарым есе – 378-ден 253,1 миллион долларға дейін төмендеді. Сондай-ақ, Қазақстан мыс өнімдерін Бельгия, Болгария, Люксембург, Нидерланды, Румыния және Швейцарияға сатуды тоқтатты. Бірақ бұл елдер ірі клиенттер болған емес еді — 2019 жылдың 10 айында жиынтық экспорт 11,5 миллион доллардан аз болды.

Өндіру төмендеп жатыр, өндіріс өсуде

Экспорттың өсуі мыс кендерін өндірудің төмендеуі аясында орын алуда. Ұлттық статистика бюросының мәліметінше, 2020 жылдың 11 айында шамамен 106 млн тонна өндірілді — бұл 2019 жылғы қаңтар-қарашадағы көрсеткіштен 6,2 млн (5,5%) төмен.

Негізгі төмендеу көктем мен жазда болды: коронавирустың әлемдік экономикаға әсерінің күшеюі аясында өндіріс құлдырай бастады. Маусым айында республикада 6,9 млн тоннадан аз мыс кені өндірілді — бұл 2017 жылғы желтоқсаннан бергі ең нашар көрсеткіш. Алайда, содан кейін өндіру өсе бастады, нәтижесінде қараша айында көлем 15,3 млн тоннаға дейін өсті – ең жоғары өндіру деңгейі, кем дегенде 2013 жылдың басынан бастап.

Бұл ретте тазартылған мыс өндірісінің көрсеткіштері өсуде. 11 айда 442,6 мың тонна өнім өндірілді — бұл 2019 жылғы қаңтар-қарашадағы деңгейден 2,3%-ға артық. Ең көп өндіріс мамыр айында келді — 43,8 мың тонна, және бұл кем дегенде 8 жылдағы ең жақсы нәтиже. Қараша, керісінше, 2018 жылдың бірінші жартысынан бастап ең нашар ай болды – өндіріс көлемі небары 34,6 мың тоннаны құрады.