Қазақстандағы қуаңшылық пен жұт: 2021 жылдың сценариі қайталана ма?

Ауыл шаруашылығы министрлігінің ресми деректері бойынша, 2021 жылы Маңғыстау және Қызылорда облыстарында құрғақшылықтан 1 714 бас мал қырылған. Алайда, қазір Үкімет бұл жолы жақсы дайындық болды деп сендіреді:

Маңғыстау облысының мал шаруашылығы кәсіпорындарына 5 000 тоннаға жуық бидай кебегі төмендетілген бағамен жеткізілді. Сондай-ақ, 2022 жылы 200 мың тонна көлемінде астық қорын қалыптастыру үшін форвардтық сатып алуға 20 млрд теңге бөлу жоспарланған болатын

2021 жылғы құрғақшылық қайталанған жағдайда, биліктің айтуынша, бұл қор мал мен құстың қауіпсіздігін қамтамасыз етуі керек.

Дайындық болмады

Сонымен қатар, “Шопан-ата” қазақстандық қой өсірушілер қауымдастығының төрағасы Алмасбек Садырбаев билік алдын алу шараларының көрінісін жасайды деп санайды, бірақ 2021 жылғы қателіктерге сүйене отырып, дұрыс тұжырымдар жасалған жоқ.

— Тоқаевтың тапсырмасы бойынша Маңғыстау облысына арзандатылған жем жіберілді. Мұның бәрі БАҚ-тағы даудан кейін ғана мүмкін болды.

Өткен жылғыдай ылғал жетіспеушілігінің алдын алу үшін қазіргі ауыл шаруашылығы министрі Ербол Қарашөкеев бүкіл ел бойынша жем-шөп жинайтын фермерлерге суару желілерін орнатуға мүмкіндік беруі керек еді

Ол үшін арнайы бағдарламалар, қолжетімді несиелер мен субсидиялар қажет.

Сондай-ақ, “Қаз Су Шар” мемлекеттік кәсіпорнынан барлық жұмыссызды тарату керек деп санаймын. Жыл сайын өз желілерінде олар көлемі бойынша бүкіл кіші Аралдан айырылып қалып отыр. Онда су берілетін желілерді ретке келтіретін жаңа ақылды басшыларды қою керек. Бұл проблема әсіресе Түркістан және Қызылорда облыстарында өткір мәселе.

Егер үкіметтің жем-шөп сатып алуы туралы айтатын болсақ, біз оны әлі көріп тұрған жоқпыз. Егер сатып алынады, түсініксіз қандай бағамен. Бізде астық экспортының қақпасы ашық екенін ескере отырып, шенеуніктерден аз немесе аз қол жетімді бағамен сатып алу екіталай,-деді ол.

Ет мәселесі туындап жатыр

Оның пікірінше, қазір Павлодар, Қарағанды, Жамбыл, Түркістан және Қызылорда облыстарына қатысты сақ болу керек.

— Жақын арада аптап болады, өте мұқият және жұмылып әзірлену керек. Бірақ менің ойымша, жемге қатысты жағдай қайталанады — бұл өте қымбат болады. Ол азайып, өзінің қайта өңдеу өндірісін баяулатады — диірмендер жабылады.

Кейбір ұн тартушылар диірмендерді Ресейге өткізеді — онда жұмыс істеу тиімдірек, олардың бұл бағытта протекционистік саясаты бар

Әзірше Қазақстанда ет айтарлықтай қымбаттаған жоқ, себебі бағаны ресейлік жеткізушілер түсіріп жатыр. Бірақ өткен жылғыдай, қымбат астық болғандықтан, мал өсірушілер малын етке айналдыруға мәжбүр болады.

Ақыр соңында, бұл жағдай қант тапшылығы сияқты проблемаға айналады. Нарықта тапшылық болады, ал ресейлік жеткізушілер “ғарыштық бағаны” қалыптастыра бастайды,

ал ет өнімдерін әкелуді тіпті шектейді, – деп болжайды Садырбаев.

Құрғақшылық жоқ

Егін өсірушілер одағының төрағасы Виктор Аслановтың оң үміттері. Оның пайымдауынша, ауа райының қазіргі жағдайын тұрақты деп атауға болады, бүкіл Қазақстан аумағындағы құрғақшылық туралы сөз болып отырған жоқ.

— Біз “құрғақшылық” және “қуаңшылық” деген ұғымдарды ажырата білуіміз керек. Мұндай градация метеорологтарда да бар.

Жем болады

Мұның бәрі биылғы бидай түсімі орташа деңгейден жоғары болады деп айтуға мүмкіндік береді. Біздің ағымдағы болжамымыз — шамамен 12-13 млн тонна, ал Ауыл шаруашылығы министрлігінің ресми бағалауы бойынша — 13-13,5 млн тонна. Бұл нарықтың ішкі қажеттіліктері үшін де, экспорттық әлеуетті қамтамасыз ету үшін де жеткілікті, — деп есептейді ол.

Сонымен бірге, сарапшы 2021 жылдың құрғақ жазына байланысты өсірілген астықтың сапасы өте жоғары болғанын айтады. Оның барлығы дерлік ұн және азық-түлік болыпты.

2022 жыл ылғалды болады деп күтіледі, демек бидайдың сапасы нашарлайды, бірақ нарықта жем астығы көп болады

— Сондықтан жем-шөптің тапшылығы күтілмейді, мұны мен қазіргі енгізу деректеріне сүйене отырып айтып отырмын. Әрине, егер кенеттен бүкіл елде жылу болса, бәрі басқаша болады. Бірақ болжам бойынша, келесі ай әр түрлі аймақтарда жаңбырлы болады. Демек, өсімдіктер жеткілікті ылғал мен жамандық күтудің қажеті жоқ, — деп болжамын жасады ол.