Қазақстанда тұрғын үй жыл соңына қарай 10%-ға арзандайды – сарапшы

Freedom Holding Corp басшысы Тимур Турлов, тіпті осы себепті көптеген құрылыс компаниялары жылжымайтын мүлік бағасының өскеніне қарамастан “бірінші деңгейлі пәтерлерді” іс жүзінде өзіндік құнына сатып жатқанын мәлімдеді. Демек, тұрғын үй бағасының төмендеуін күтудің қажеті жоқ.

Құрылыс салушылар айтады

Бұл пікірмен Қазақстанның жылжымайтын мүлік федерациясының президенті Ермек Мүсірепов келіспейді. Себебі құрылыс компаниялары ешқашан өздеріне зиян келтірмейді.

– Әрине, құрылыс салушылар өз күштерін есептемеген және қандай да бір мемлекеттік бағдарламаларға араласқан кезде прецеденттер болуы мүмкін. Бұл жағдайда ол өз объектілерін өзіндік құнына жақын бағамен сатуға мәжбүр болады. Алайда құрылыс компаниялары ешқашан өздерін ренжітпейді”, – деді ол.

Ермек Мүсірепов. Фото: inbusiness.kz

Мүсіреповтің пікірінше, жылжымайтын мүлік бағасын реттеу 2021 жылдың соңына қарай жүзеге асырылады.

— Біз үнемі бағаның төмендеу жағына қарай реттелетінін айтамыз.

Девальвациялық процесс теңгемен алынған шаршы метр құнының өсуіне ықпал еткеннен кейін бағаны төмендету жағына реттеу жүргізіледі

Шаршы метрді сатып алуға қол жетімділікті қамтамасыз ететін шамаларға дейін. Біздің болжамымыз бойынша, жыл соңына дейін бағаның 10%-ға төмендеуі орын алатыны анық.

Жасанды алдау

— Бүгінде коммерциялық тұрғын үйдің құны теңгелік баламада өте жоғары бағаланған. Бұған тұрғын үй сатып алу үшін зейнетақы қорындағы артық ақшаны пайдалануға байланысты құрылыс салушылар тарапынан алыпсатарлық дүрлікпе себеп болды.

Осы толқынмен құрылыс компаниялары өз бағаларын бекітті және төмендеткісі келмейді

“Бірінші деңгейлі ” пәтерлерді “екінші деңгейлісі” қуып жетті. Бұл толқындағы “екінші деңгейлісі” жаңа тұрғын үйге қарағанда қымбатырақ болды. Алайда дүрлікпе бітті. Халықтың табысы сұраныстың артуына ықпал етпейді. Адамдарда ақша жоқ. Егер миллион тұрғыны бар ірі қалаларда бұл соншалықты байқалмаса, аймақтарда ол әлдеқайда өткір сезіледі.

Сондықтан онда пайыздық мөлшерлемелерді субсидиялауды пайдалана отырып, тұрғын үй нарығын қолдаудың мемлекеттік бағдарламаларын дамытуды толық көлемде қамтамасыз ету мүмкін емес. Бүгінгі таңда тұрғын үй нарығы қатты несиелендірілген. Мәмілелердің 90%-ы ипотека арқылы жүргізіледі, тек 10%-ы – бұл ҚР азаматтарының қолындағы еркін ақша.

Зиян келтірмей қолдау

– Шетелде соңғы 20-25 жылда субсидиялау мөлшерлемесі бір деңгейде сақталуда. Бізде мемлекеттің кез келген қолдау шаралары алыпсатарлық пен дүрлігуге алып келеді.

Нарықта төмендетілген мөлшерлемемен тұрғын үй сатып алу мүмкіндігі пайда болған кезде, құрылыс салушылар мен нарық қатысушылары бірден “шаршы метрдің” құнын өсіріп, сұраныс жоғары екендігін айта бастайды

Яғни, ипотекалық бағдарламалар пайдадан гөрі көбірек зиян келтіреді. Олай болмауы керек, – деді Мүсірепов.

Қалай болғанда да, Қазақстан азаматтарында қол жетімді, асыра бағаланбаған шаршы метрлерге деген қажеттілік бар. Демек, мемлекет қолдаудың жаңа шараларын ойластыруы керек.

— Қазір субсидиялау мөлшерлемесін 2%-ға дейін төмендету мәселесі талқыланып жатыр. Бұл шаралар халықтың осал топтарына арналған.

Бірақ Қазақстанда 3%-дық, ал халықтың осал топтары үшін 2%-дық бірыңғай мөлшерлеме жасаған жөн. Сонда бұл өте үлкен қадам болар еді. Мемлекетте осы ипотекалық трендті субсидиялауға болатын ақша бар, ал ол жылжымайтын мүлік нарығын қозғай алар еді.

Бірақ кез келген осындай бастамалардың бізде алыпсатарлыққа айналатынын ескерсек, мемлекет тарапынан белгілі бір шектеу шараларын енгізу қажет

Ол үшін жылжымайтын мүлік нарығының қатысушыларына қатысты белгілі бір тетіктерді әзірлеу қажет. Жылжымайтын мүлік нарығына қатысушылармен, мемлекеттік құрылымдармен және тәуелсіз сарапшылармен бірге жұмыс тобын құру керек. Және осы мәселені шешу жолдарын анықтау қажет.

Қазақстанда қолдануға болатын әлемдік тәжірибе бар. Жеке тұрғын үй министрлігін немесе әлеуметтік тұрғын үй және құрылыс комитетін құруға болады. Бұл жеке орган бәрін тікелей қадағалап отыруы үшін, – деп ұсыныс айтты.