Нұр-Сұлтан
Қазір
3
Ертең
4
USD
450
-0.49
EUR
487
-1.57
RUB
4.86
0.00

Қазақстанда әрбір 5-ші зейнеткер кедейшілікте өмір сүреді

300

Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссияның қолдауымен Еңбек министрлігінің тапсырысы бойынша қоғамдық пікірді зерттеу орталығы жасаған жұмыстардың қорытындылары әсерлі. Әлеуметтанушылар 2020 жылы зейнеткерлердің өмір сүру деңгейінің нақты көрсеткіштерін 2008 жылғы ұқсас зерттеумен салыстырды. Салыстырды да таң қалды. Көптеген көрсеткіш бойынша, әсіресе тұрмыс сапасы мен молшылық бөлігінде қазақстандық қарттар бұрынғысынша күрделі мұқтаждық жағдайында өмір сүруде. Бұл 12 жыл ішінде зейнетақы мен жәрдемақы деңгейі айтарлықтай өскеніне қарамастан шығып отырған қорытынды.

Адамзаттың қартаюы

Халықаралық әлеуметтану институттары адамзаттың тез қартайып жатқанын әуелден айтып келеді. 2030 жылға қарай Жер шарында 60 жастан асқан адамдардың саны 34%-ға, яғни 1,4 млрд адамға дейін өседі. Ал 2050 жылға қарай ол 2,1 млрд болмақ.

Зерттеушілер атап өткендей, Қазақстан демографиялық қартаюдың бастапқы сатысында тұр.

2020 жылдың басында 60 жастан асқан адамдардың үлесі 12% құрады. Бірақ алдағы 10 жылда зейнеткерлер саны жыл сайын 4-5%-ға өседі.

Дәл осы себептен әлеуметтік мемлекеттік органдар өмір сүру деңгейі толығымен мемлекеттік қолдауға байланысты аға буынның ең өзекті мәселелерін зерделеуді шындап қолға алды.

Айтпақшы, Қазақстанның өңірлері бойынша демографиялық қартаю деңгейі әртүрлі. Мысалы, бұл процесс солтүстік-шығыста және Орталық Қазақстанда айқын көрінеді. Мұндағы аға буынның үлесі көші-қонның теріс сальдосы мен табиғи өсімнің аздығына байланысты өсуде. Оңтүстік және батыс өңірлерде, керісінше, туудың өсуі демографиялық қартаю көрсеткіштерін тоқтатады. Көрсеткіштерде гендерлік асимметрия да бар.

Қазақстанда егде жастағылардың жалпы санының үштен бірі ғана ер адамдар. Қалғандары — әйел адамдар. Бұған түсініктеме де бар – еңбекке қабілетті жастағы ер адамдардың өлім саны жоғары.

Әділдік үшін айта кету керек, әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан алғанда, кедейлік жағдайында өмір сүретін бір топ қарттар болса да, жалпы алғанда, ештеңеден бас тартпай өмір сүретін зейнеткерлер саны өсті. 2008 жылы олардың саны тек 8% еді, ал 2020 жылы 21,9% болды.

Ең қиын материалдық жағдайда БҚО, СҚО, Атырау, Маңғыстау және Қостанай облыстарындағы қарттар тұр. Сонымен қатар, экономикалық мәртебесі төмен қарт адамдардың үлесі жесірлер мен отбасыларға қарағанда жоғары. Бұл отбасы институтының пайдасына дәлел.

Белсенді қарттар

Айтпақшы, қазақстандық зейнеткерлердің үштен екісінен астамы туыстарымен бірге тұрады. Кеңейтілген отбасылардың көпшілігі ауылдық жерлерде, әсіресе Қазақстанның оңтүстігінде шоғырланған. Осы себепті, 2008 жылмен салыстырғанда, қоршаған ортаның әлеуметтік өміріне қатысатын қарттардың саны өсті. Үштен бір бөлігі немерелеріне қарайды немесе мұқтаж туыстарына қамқорлық жасайды.

2020 жылғы сауалнама нәтижелері бойынша қазақстандық зейнеткерлердің шамамен 70%-ы белсенді. Хоббилері әртүрлі — киноға барудан бастап фитнес-орталықтарға баруға дейін жетеді.

Респонденттердің 9%-ы бос уақытын танысу клубтарында өткізуді жөн көреді. Бұл әлеуметтанушылардың пікірінше, өмір сүру ұзақтығын арттырудың негізгі факторы болып табылады.

Жалпы жағымды жаңалықтарға қарамастан, Қазақстанда қарттарға қатысты тұрмыстық зорлық-зомбылық бар. Зерттеу респонденттерінің 9%-ы оған қандай да бір түрде тап болғанын растады. Оның ішінде 44%-ы жұбайының тарапынан, 27%-ы өз балалары мен олардың жұбайы тарапынан.

Егде жастағы зорлық-зомбылық құрбандарының көпшілігі менталитетке және жағдайды түзете алмауына байланысты не болып жатқандығы туралы үндемеуді жөн көреді. Зейнеткердің көбінесе агрессордан қашып кететін жер жоқ.

Бұл ретте тұрмыстық зорлық-зомбылық құрбаны болған қарттардың 45%-ы оны қазақстандық отбасылардағы өмір деңгейін көтеру арқылы жоюға болады деп санайды

Тек 5%-ы агрессорлармен профилактикалық жұмыс арқылы зорлық-зомбылықты тоқтатуға болады деген пікірмен келіседі.

Қызығушылық үйірмелері

Зерттеу сонымен қатар карантин кезеңіндегі қарт адамдардың психологиялық әл-ауқаты мәселесін қозғады. Респонденттердің 59%-ы өзін-өзі оқшаулау оларға ыңғайсыздық тудырғанын атап өтті. Әдеттегі өмір салтының күрт өзгеруінен бастап жақын адамдармен қарапайым қарым-қатынастың болмауына дейін.

Аға буынның өмірін сапалы жақсарту үшін мемлекеттік органдар 2025 жылға дейінгі “Белсенді ұзақ өмір” ұлттық жоспарының жобасын талқылауда

Барлық ірі қалада зейнеткерлердің әлеуметтік жағдайын жақсарту шараларының бірі ретінде мамандандырылған орталықтар құрылады. Белсенді қарттар би билеп, компьютермен жұмыс істеп, спортпен шұғылдана алады. Жалпы, зеріккен аталар мен әжелерді қызығушылық үйірмелеріне жинайды. Сонымен қатар, мемлекеттік органдар әлеуметтік бағыттағы көптеген стратегиялық құжаттарды редакциялауға ниетті. Құжаттарға ерекшеліктер қосып, бос сөзді алып тастамақ. Енді осы айтылғандардың орындалуын күту ғана қалды.

Серіктестер жаңалықтары
© «365 Info», 2014–2024 info@365info.kz, +7 (727) 350-61-36
050013, ҚР, Алматы қ., «Керемет» ықшамауданы, 7 үй, 39 корпус, 472 кеңсе
Қате байқасаңыз, оны белгілеп Ctrl+Enter басыңыз