Қазақстан мұғалімдері жаңа оқу жылына арналған алғашқы нұсқаулар алды

Сарапшылардың 1,5 жылдық онлайн оқытудың алғашқы жаппай тәжірибесін талдауға шақыруы назардан тыс қалмады. Білім министрлігі алдағы оқу жылына мұғалімдерге арналған нұсқаулық әзірлеп, мектеп оқушыларының біліміндегі мүмкін болатын олқылықтарды тізімге алды.

Қайталау — білім анасы

Сондықтан барлық мектептерге:

“2021-2022 оқу жылының басында барлық негізгі пәндер бойынша білім алушылардың білімін әкімшілік бақылау өткізу ұсынылды. Бақылау жұмысының нәтижелері бойынша білім алушылардың білімдеріндегі олқылықтардың орнын толтыруға арналған мектептің және әрбір педагогтің жұмыс жоспарын әзірлеу қажет. Және оқу жылы ішінде шектеу шаралары кезеңінде жіберілген білім алушылардың білімдеріндегі олқылықтардың орнын толтыру бойынша жұмыс жүргізу керек”.

Сонымен қатар, құжатта бірінші сынып оқушыларының білімі бағаланбайтыны айтылған

В 5-11 классах рекомендовано проводить 1 час в неделю дополнительные курсы по выбору за счет часов вариативного (факультативного) компонента:

• «Порядочность» — в 5-м классе
• «Экология» — в 6-м классе
• «Критическое мышление и эмоциональный интеллект» — в 7-м классе
• «Медиаграмотность» — в 8 классе

5-11 сыныптарда аптасына 1 сағат вариативті (факультативті) компоненттің сағаттары есебінен таңдау бойынша қосымша сабақтар өткізу ұсынылады:

• “Әдептілік” — 5-сыныпта
• “Экология” — 6 сыныпта
• “Сыни ойлау және эмоционалды интеллект” — 7-сыныпта
• “Медиасауаттылық” — 8 сыныпта
• “Зайырлылық және дінтану негіздері” — 9-сыныпта
• “Кәсіпкерлік және бизнес негіздері” — 10-сыныпта

Сондай-ақ, 6-сыныпта “Музыка” бойынша “Домбыра” бөлімі енгізілген. Ал дене шынықтыру бойынша балаларға аптасына 1 сағат шахмат, тоғызқұмалақ, үстел теннисімен, спорттық және көңілді кеш билерімен айналысу ұсынылады.

Білім министрлігі мектептерге әр сабақтың 20-минутында дене шынықтыру мен медитация жаттығуларын өткізуді ұсынды

“Карантиндік және шектеу іс-шаралары жағдайында балалардың қатысуымен өтетін мәдени-бұқаралық және спорттық-бұқаралық іс-шаралар өткізу алынып тасталады” деп жеке жолға жазылған.

Сондай-ақ, нұсқаулықта шектеулер мен карантин болған жағдайда сыныптарды 15 баладан аспайтын топтарға біріктіру принципі бойынша оқытылады делінген.

Қорытынды аттестаттау

Сондай-ақ, мемлекет жаңа оқу жылының қорытындысы бойынша 9 (10) сынып оқушыларын аттестаттау форматын анықтады:

• қазақ тілінен  (ұйғыр, тәжік, өзбек тілінде оқытатын мектептер үшін орыс тілі және ана тілінен) эссе түрінде жазбаша емтихан
• гуманитарлық цикл пәндерін тереңдетіп оқытатын мектеп оқушылары үшін –жазбаша жұмыс (мақала, әңгіме, эссе)
• математика (алгебра) бойынша жазбаша емтихан
• орыс, өзбек, ұйғыр және тәжік тілдерінде оқытатын сыныптарға қазақ тілі мен әдебиетінен жазбаша емтихан және қазақ тілінде оқытатын сыныптарға орыс тілі мен әдебиетінен жазбаша емтихан
• таңдау пәні (физика, химия, биология, география, геометрия, Қазақстан тарихы, дүниежүзі тарихы, әдебиет (оқыту тілі бойынша), шет тілі (ағылшын, француз, неміс) бойынша жазбаша емтихан

11 (12) сынып білім алушылары үшін қорытынды аттестаттау форматы:

• қазақ тілінен  (ұйғыр, тәжік, өзбек тілінде оқытатын мектептер үшін орыс тілі және ана тілінен) эссе түрінде жазбаша емтихан
• алгебра және анализ негіздері бойынша жазбаша емтихан
• Қазақстан тарихы бойынша тестілеу
• орыс, өзбек, ұйғыр және тәжік тілдерінде оқытатын мектептерде қазақ тілінен тестілеу және қазақ тілінде оқытатын мектептерде орыс тілінен тестілеу
• таңдау пәні (физика, химия, биология, география, геометрия, дүниежүзі тарихы, әдебиет, шет тілі (ағылшын, француз, неміс), информатика бойынша  тестілеу

Екіге риза емес

Емтиханнан өте алмаған жағдайда түлектерге екінші мүмкіндік беріледі. Егер екінші қорытынды аттестаттаудан кейін де “екілік” алса, онда:

• 9 (10)-сынып оқушылары екінші жылы қалады
  11 (12)-сынып оқушылары аяқталмаған орта білім туралы анықтама алады

Қазақстаннан тыс жерлерде мектеп бітірген қазақстандық оқушылар үшін де қорытынды аттестаттау туралы жеке жазылған. Аттестат алу үшін олар қорытынды аттестацияны Қазақстанда тапсырады.

Жақында білім министрлігі алдағы оқу жылындағы мектептердегі санитарлық шаралар туралы хабарлады:

• ауаны кварцтау және дезинфекциялау
• оқытудың ауысымдылығы есебінен әлеуметтік қашықтықты сақтау
• оқушылар мен мектеп қызметкерлері арасында бетперде режимі
• әр түрлі сыныптар үшін қоңырау мен мектеп асханасының жұмыс істеу уақытын әр түрлі белгілеу
•  әр сыныпқа арналған жеке кабинетте сабақ өткізу

Осылайша, 1 қыркүйекте мемлекет 3,5 млн оқушы үшін 7 475 мектептің есігін ашуды жоспарлап отыр. Бірақ, тағы да сол, эпидемиологиялық жағдай ескеріледі.

Жоғалған білім жылы

Алдын-ала оқушыларға арналған мектеп формасын сақтау туралы шешім қабылданды. 2020 жылы білім беру қызметкерлері мектепке барған жағдайда да балаларға мектеп формасына еркіндік беріледі деп мәлімдеген болатын.

Әрине, министрлік директиваларын орындайтын мұғалімдердің пікірін білу қызықты болды. Жағымсыз салдары болдырмау үшін біз спикерлеріміз жұмыс істейтін мектептердің аты-жөндерін және нөмірлерін айтпаймыз.

– Қашықтықтан оқыту білімге өте нашар әсер етті, – деп бөлісті Алматы мектептерінің бірінің әкімшілік өкілі. – Бастауыш сыныптарда оқу жылдамдығы төмендеді. Орта сыныптар көбейту кестесін ұмыта бастады. Жоғары сынып оқушылары мұғалімдерді алдау мақсатында онлайн-сабақтан “қашудың” түрлі тәсілдерін ойлап тапты.

Аналары, әкелері, әжелері, аталары мен тәрбиешілері балаларға тіпті қарапайым тапсырмаларды орындауға үнемі көмектесіп отырғанын жақсы білеміз

Тек тезірек аяқтаса болды. Яғни, Қазақстанда таңдалған өз бетінше оқу дағдысы қалыптаспады. Керісінше, мұғалімдердің бақылауы болмағандықтан, балалар сабақта сырттан келетін көмекке тәуелді болды.

Басқа бір мектептің мұғалімі, мысалы, 2020 оқу жылы балалардың миында ешқандай білім қалдырмады деп санайды. Оның пікірінше, былтырғы сабақтарын қайталау керек.

Қағаз жүзінде басқа, шындығында мүлде басқа

— Қазір біз демалыстамыз. Бізге тек жаңа нұсқаулық жіберілді, ешқандай түсіндірмесіз”, — деді мұғалім. — Мен өңірлердегі эпидемиологиялық жағдайға назар салып отырмын. Менің ойымша, егер Алматыда локдаун болса, мектепке баруымыз екіталай.

— Ал өткен оқу жылында қалай болды? Бастауыш сыныптарға арналған жеңілдіктер болды ма?

— Біздің мектепте бастауыш сыныптардың кезекші топтары оқыды. Оларды 15 баладан аспайтын топтарға бөлді. Мұғалім алдымен үш негізгі сабақты бір топта, содан кейін екіншісінде өткізді. Содан кейін келесісіне. Олар аптасына төрт күн оқыды, бесінші күні қашықтықтан өтті.

9-шы және 11-ші сыныптар 2021 жылдың қаңтарынан бастап, топтарға бөлініп оффлайн форматта оқыды. Бұл ақталды – олар қорытынды аттестациядан өтті.

— Жаңа оқу әдістемесінде сабақтар әр түрлі уақытта басталып, сыныптар бір-бірінен бөлек оқылатыны нақты айтылған. Бұл іс жүзінде қалай болады?

– Айтуға оңай, бірақ қалай орындалады? “Әр түрлі уақытта” дегенді өзіміз де түсінбей отырмыз. Мысалы, 5А таңғы 8-ден, 5Б – 8.15-тен бастап оқысын. Мұғалім сабағын қалай өткізеді? Ол бір сыныпқа 15 минут бұрын, ал екінші сыныпқа 15 минутқа кешігіп келе ме? Әзірге біз бұл формада оқу процесін ұйымдастыруды мүлдем елестете алмай отырмыз.

— Сонымен қатар, біз байланысты азайту үшін бір-бірінен бөлек, бастапқы, орта және аға буындарды бөлек үзіліске шығарамыз, солай ма?

– Шамамен солай. Іс жүзінде бұны іске асыру өте қиын. Мұндай тәжірибе балаларда да, мұғалімдерде де жоқ екенін ескерейік.

Мектеп формасы

– Мектеп формасы туралы не айтасыз?

– Форма болады. Мүмкін, форма болмаса, мысалы көк шалбардың орнына бала қара шалбармен келсе, дау шыға қоймас деп ойлаймын. Бірақ, әрине, асты қара және үсті ақ түсті болуы керек.

— Ата-аналар қауымдастығы мұғалімдерге қашықтықтан жұмыс істеу ыңғайлы деп санайды. Жұмысқа барудың қажеті жоқ. Чатқа тапсырмаларды жібересің, сонымен бәрі бітті, тыныш өмір сүре береді.

– Бұл қате түсінік. Менің әріптестерім, әсіресе негізгі пәндерді оқытатындар, оқушылардың үлгерімінің төмендегеніне қатты алаңдайды.

Балалар объективті түрде ештеңе білмейді

Оқушылармен байланыс болмаған кезде және баланың материалды түсінгенін немесе түсінбегенін байқау мүмкіндігі болмаған кезде, мұғалімнің өз жұмысына қандай да бір деңгейде қанағаттануы туралы айту мүмкін емес.

Мұғалімдер балаларды қашықтықтан оқыту ата-аналарға толыққанды жұмыс істеуге мүмкіндік бермегенімен келіседі. Қашықтықтан оқытудан барлығы зардап шекті. Бұл тәжірибені қайталау тек зиян әкеледі дер едім.