Қашықтан оқудың салдары: оқушылар қалай білімін жетілдіреді?

Коронавирус пандемиясы тек отандық денсаулық сақтау үшін ғана емес, сонымен қатар, білім беру жүйесі үшін де үлкен сынаққа айналды. Ол мектеп жүйесіндегі өзекті мәселелердің бетін ашып, білім алу процесін тоқтатып тастады, өйткені мемлекеттік мектептер бір жылдан астам уақыт онлайн режимінде оқуға мәжбүр болды, ал қашықтан білім беру процесі бірден шешіле қоймады. Бұл неге әкеп соқты, оның салдармен қалай күресуге болады және қандай сабақ алу керек? Осы сұрақтарға білім беру саласының мамандарынан жауап алдық.

Теңсіздік пен іркілістер

Teach for Kazakhstan компаниясының негізін қалаушы және бас директоры Гүлназ Қорданованың айтуынша Conec-Ed.kz (ҮЕҰ) пандемия кезінде қоғамның маргиналды топтары ең көп зардап шекті. Корона дағдарысы елдегі теңсіздікті едәуір күшейтті, бұл білім беру саласында да көрінді.

Ол жүргізген зерттеуге сәйкес,

2020 жылдың наурыз айында 300 мың оқушыда онлайн оқытуға ауысуға арналған жабдықтар болмаған, сонымен қатар көптеген аймақта жақсы интернет болмаған

— Кейбір көпбалалы отбасыларда оқу үшін бір құрылғыны қолдануға тура келді, кейде жай телефонмен оқыған кездер болды. Мәселе тек балаларда ғана емес, сонымен бірге ата-аналарда да цифрлық сауаттың болмауы да әжептәуір кедергі, олар мұғалімдермен бірге оқу процесіне қатысты. Біздің оқушыларымыздың көпшілігі Whats App мессенджері және Youtube видеохостингі арқылы оқыды, бұл білім қажеттіліктерін қанағаттандыру тұрғысынан әрдайым тиімді бола бермейді.

Пандемия кезінде құрдастарымен байланыстың болмауы олардың психологиялық жағдайына теріс әсер етті. Мұның бәрі ұзақ мерзімді салдарға әкеледі, — деп санайды Қорданова.

Сабақ алу керек

COVID-19 пандемиясы сияқты кез келген дағдарыс біздің өмірімізге күтпеген жерден еніп, білім беру жүйесі оларға дайын болуы керек.

— Оқытушылардың да, оқушылардың да, олардың ата-аналарының да цифрлық дағдыларына назар аудару қажет. Бүгінгі таңда бұл негізгі қажеттілік. Сондай-ақ гибридті немесе цифрлық онлайн-әдістерге оқыту әдістемелерін түзету қажет. Шешімдер мемлекеттің, мұғалімдердің және азаматтық сектордың қатысуымен бірлесіп жасалуы керек.

Ауыл мектептері ерекше назар аударуды қажет етеді, өйткені кейбір аймақтарда олар мен қала арасындағы оқыту сапасындағы алшақтық өте үлкен. Бұл әсіресе пандемия кезінде және одан кейін көрінді

Сондықтан практикалық тренингтер ұйымдастыра отырып, ауыл мұғалімдерін даярлау сапасын жақсарту қажет, — дейді сарапшы.

Оқытушылармен жұмыс

Маңғыстау облысы Мұнайлы ауданының білім басқармасының бастығы Батыр Демократұлы ауданында оқыту сапасын арттыру үшін бірқатар жобалар жүзеге асырылғанын атап өтті. Математика және геометрия мұғалімдері арасында тәжірибе алмасу, мұғалімдердің біліктілігін арттырудың мамандандырылған семинарлары өткізілді. Оның байқауынша, пандемия кезінде білім сапасының едәуір нашарлауы осы пәндер бойынша байқалды.

— Мұғалімдер біліктілік деңгейіне байланысты үш топқа бөлінді, барлығы тапсырмаларды орындады. Егер олар жеңе алмаса, көрсеткіштері жақсы әріптестерінен көмек алды

Оқытушылар қоғамдастығының тоғыз кездесуі өткізілді, онда оқыту әдістемелерін жақсарту мәселелері талқыланды. Егер біз пандемияға тап болған негізгі мәселелер туралы айтатын болсақ, мен сандық платформаларды қолданудың күрделілігін атап өткім келеді. Мектеп оқушыларына бұл негізінен техникалық ерекшеліктері мен интернеттің төмен сапасына байланысты қиын болды. Бірақ

ең басты мәселе — онлайн оқытуға арналған техниканың жоқтығы. Нәтижесінде мемлекет мұқтаж отбасыларға 1 125 компьютер, 800 ноутбук және жүздеген смартфон берді,

– дейді Демократұлы

Ата-ананың мойнына артылған жүк

Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының президенті Мәдина Тыныбаева атап өткендей, карантин кезінде балалардың мұғалімдермен өзара іс-қимылы азайтылған кезде оқу процесі іс жүзінде ата-аналардың мойнына түскен.

Аналар мен әкелердің 74%-ы балалармен үй тапсырмасын өз бетінше орындау немесе қандай да бір тақырыпты түсіндіру қиын деп шағымданған. Әрине, мұндай жағдайда білім шығынының алдын алу мүмкін болмады

— Қазір ақпараттық-талдау орталығы ЮНЕСКО-мен бірлесіп Қазақстандағы оқушылардың білім сапасының төмендеуін зерттеу бойынша зерттеу жүргізуде. Нәтижелер Білім министрлігінің осы шығындардың орнын толтыру саясатының негізіне айналады деп үміттенеміз.

Пандемия үлгерімі нашар оқушылармен тығыз жұмыс істеу қажеттілігін анықтады, өйткені ұзақ уақыт бойы дарынды балалар басымдыққа ие болып келді

Бірақ мектептерде инклюзивтік практика деп аталатын сараланған тәсіл енгізілуі тиіс. Халықаралық зерттеулерге қатысу бізге қала мен ауыл арасындағы білім сапасындағы алшақтықты анықтауға көмектесті.

Қайтпек керек?

— Пандемияға дейін 2018 жылғы ҰБТ нәтижелері бойынша біз ауылдық және қалалық мектептер арасындағы алшақтық ел бойынша орта есеппен 37 балл болғанын көрдік. Өңірлер ішінде қала мен ауыл арасындағы алшақтық әртүрлі болды.

Мысалы, егер СҚО-да ҰБТ бойынша орташа балл жоғары болса, ал қала мен ауыл арасындағы алшақтық онша үлкен болмаса, Павлодар облысында жоғары орташа балл кезінде ол шамамен 57 балл болды. Сондықтан ауылдардағы балаларға көмектесу сияқты саяси мақсаты бар шешімдер қажет.

Пандемия кезінде мемлекет мектеп мұғалімдері үшін “қашықтан оқытуды үйренемін” онлайн курсын өткізгенін атап өткім келеді, оған 350 мыңға жуық педагог қатысты

Курс аясында олар онлайн-сабақты жоспарлау және бір-бірімен ынтымақтастық мүмкіндіктерін үйренді. Бүгінгі таңда “цифрлық мұғалім” жобасы жүзеге асырылуда, оның аясында мұғалім қашықтан қосылып, оқушыға жаңа материалды игеруге көмектесе алады. Мұндай шаралар, әсіресе ауылдарда, білім беру сапасын арттыруға оң әсер етеді деп сенемін, — деп қорытындылады Мәдина Тыныбаева.