Еркін экономикалық аймақтар реформаны қажет етеді – сенаторлар

Қол қоюшылар өз сөздерінің дәлелі ретінде АЭА қызметіне жүргізілген мемлекеттік аудиттің қорытындылары бойынша Есеп комитетінің ресми деректеріне сілтеме жасады. Құжатта АЭА-ға нақты тартылған инвестициялардың жалпы көлемі 2001 жылдан бастап 2021 жылға дейін 4,2 трлн теңгеден асқаны айтылған.

Бұл ретте өнеркәсіпке тек 1,2 трлн, яғни үштен бір бөлігі ғана бағытталған

Тіпті осы ақшаның жартысынан көбі — квазимемлекеттік сектор субъектілерінен бөлінген инвестициялар.

Жалпы АЭА инфрақұрылымына салынған бір бюджеттік теңге өнеркәсіпке 3,1 теңге инвестиция тартты. Оның 1 теңгесі ғана жеке инвестицияға, 0,37 теңгесі шетелдік инвестицияға тиесілі.

– Нәтижесінде, әсерлі бюджеттік инвестициялар аясында шетелдік инвестициялар үлесінің төмендігі жаңа технологияларды енгізуге және экспорттық тауарлар өндірісін дамытуға тікелей әсер етеді, — деп атап өтті сенаторлар.

Жоғары технологиялық өндіріс дамымады

Сондай-ақ, депутаттар АЭА экспортының үлесі тым аз екеніне наразы.

Олардың аумағында шығарылатын өнімнің жалпы көлемінде бұл үлес орта есеппен 3,5%-дан аспайды

Сонымен бірге 2017-2020 жылдардағы экспорт құрылымында сұранысы төмен өнімнің үлесі басым (60%) және тағы 20% квазимемлекеттік кәсіпорындардың құрастыру өндірісіне тиесілі.

— Мұның бәрі бүгінде АЭА-ның басым бөлігінің қосылған құны жоғары болатын жоғары технологиялық өндірісті дамытуға және оқшауландыруды арттыруға нақты бағдарланбауының көрсеткіші, – делінген сұрауда.

Сондай-ақ, депутаттар АЭА-да қажетті инфрақұрылымның бар екендігіне назар аударды. Олардың мәліметтері бойынша,

13 АЭА-ның үшеуі ғана қажетті коммуникациялармен толық қамтамасыз етілген

АЭА-ның жалпы аумағының 60%-ға жуығы бос жатыр. Нәтижесінде жаңа инвестициялар да, әлеуетті серпінді жобалар да жоқ.

Бұдан әрі қол қоюшылар жер телімдері немесе жеңілдіктер сияқты түрлі рұқсат құжаттарын алу кезіндегі бюрократиялық кедергілер бар екенін атап өтті.

– Айта кету керек, АЭА қызметі Мемлекет басшысының ерекше назарында болды, ол 8 ақпанда Үкіметтің кеңейтілген отырысы барысында атап өткендей,

соңғы үш жылда АЭА-да өндірілген тауарлардың көлемі ЖІӨ-нің 1,5%-ынан аспайды, ал олардың экспортының үлесі жалпы ел экспортының 0,1%-ын құрайды

Сонымен қатар, 11 қаңтарда Парламент Мәжілісінің отырысында Қасым-Жомарт Кемелұлы инвестициялық саясаттың жаңа тұжырымдамасын әзірлеу міндетін қойды, — деп еске салды ол.

Үкімет осындай жобаны әзірледі, бірақ сенаторлар онда “инвестициялар тарту жөніндегі жұмыстағы АЭА-ның алдағы уақыттағы рөлі туралы нақты және теңгерімді тұжырым жоқ” деп мәлімдейді.

Депутаттардың ұсынысы қандай?

Сенаторлар шаралардың бірқатар тізімін ұсынды. Олардың арасында:

• АЭА аумағында өнім шығармайтын жобаларды іске асыру мүмкіндігін жою
• инвестициялар көлеміне, шығарылатын өнім мен салықтарға байланысты берілетін жеңілдіктердің мерзімдерін саралауды енгізу
• АЭА қатысушылары үшін тереңнен өңдеу деңгейі бар жоғары технологиялық өндірістер, тұрақты жұмыс орындарын құру, қызметкерлерді оқыту, қайта оқыту және біліктілігін арттыру үшін жағдайлар жасау бойынша нақты міндеттемелерді қарастыру
• отандық кәсіпкерлерге АЭА-ның қажетті инфрақұрылыммен қамтамасыз етілген бос жерлерінде түрлі жобаларды іске асыруға жәрдемдесу