Ең бастысы, кім кінәлі екенін емес, не істеу керегін табу? – Ерлан Қожағапановпен сұхбат

— Ең алдымен, Токиода барлығы жоғары деңгейде ұйымдастырылғанын айтқым келеді, және осы қиын “пандемия” кезеңінде Олимпиада ойындарын лайықты түрде өткізу жапондардан бізге көп нәрсе үйренуге болатынын көрсетті! Әрине, Олимпиада жанкүйерлерсіз өткені өкінішті. Оған қазақстандық жанкүйерлердің қатысуы, әрине, біздің спортшыларымыздың табысты өнер көрсетуіне қолдау болар еді! Бірақ, шарт бәріне ортақ болды.
Біздің құраманың ойын нәтижелеріне көңіл толмайды – иә, өздеріңіз де бәрін білесіз!

— Иә, жылағың келеді, “қазақстандық спорттағы қола ғасыры” біздің еліміз үшін оның қорытындысын шығарды. Бұл қалай болды, олқылық қай жерде?

– Жүйеде қиындықтар бар, бір-екі жыл емес, бұрыннан келе жатқан мәселе! Бірінші кезекте, бұл туралы әрдайым айтып келемін және қазір қайталап айтамын – балаларымыздың дене шынықтырумен жаттығуларымен қамтылуының төмендігі және жалпы бұқаралық спорт проблемалары, өскелең ұрпақтың жақын жердегі спорт ғимараттарына қолжетімділігінің жоқтығы. Сондай-ақ барлық біліктіліктегі жаттықтырушы кадрлардың болмауы да үлкен қиындық болып табылады! Бізде әлі күнге дейін жаттықтырушылар, мектептегі дене шынықтыру мұғалімдерін сапалы дайындап шығаратын және карьерасын аяқтаған спортшылар өздерінің кәсіби болашағын жалғастыратын жоғары оқу орындары жоқ. Басқа да көптеген қиындықтар, олардың арасында олимпиада циклін бұзған пандемия да бар.

– Бұқаралық және балалар спорты мен Олимпиадаға дайындық арасындағы тікелей байланысты байқай алмай отырмын?

– Мұнда тікелей байланыс бар! Жоғары жетістіктер спорты — бұл пирамида, оның негізінде өскелең ұрпақ, балалар, жасөспірімдер  мен жастар тұр! Ал шыңында – штаттық ұлттық құрама командалардың негізін құрайтын еліміздің үздік спортшылары! Пирамиданың негізі неғұрлым үлкен болса, соғұрлым жоғары дәрежелі спортшылар шығарады!

Бірақ тіпті бұл да маңызды емес – бастысы, нәтижесінде көптеген балалардені сау, мықты және өздеріне сенімді болып өседі! Біз осы бағытта мемлекет Басшысының “Мемлекеттік шығармашылық және спорттық тапсырыстарды жан басына қаржыландыру туралы” Қазақстан халқына Жолдауында берілген тапсырманы орындай отырып жұмыс істейміз.

Оны 100% жүзеге асырған жағдайда, біздің еліміздегі 4 жастан 17 жасқа дейінгі барлық балалар, ал бізде олар 4 миллионнан астам, жыл бойы спорт секциялары мен шығармашылық үйірмелерге қатысуға мүмкіндік алады, ең бастысы – тегін! Сонда Олимпиаданың медальдары болатынын анық, маған сеніңіз!

— Дегенмен, қазіргі сәтсіздік туралы толығырақ айтып беріңізші!

– Өкінішке орай, біздің сүйікті боксымызда сәтсіздікке ұшырадық, бірақ спортшылар мен жаттықтырушыларды кінәламас едім. Уақыт өзгерді, көзқарас басқаша, өзіңіз қараңыз – бұл біздің түсінігіміздегі классикалық бокс емес, бұл Олимпиадада көрген нағыз төбелес болды! Біздің боксшыларымыздың мектебі басқа – әдемі, классикалық боксты көрсететін кеңестік мектеп! Оның уақыты, көріп отырғанымыздай, келмеске кетті.  Ғалым Кенжебаев пен Мырзағали Айтжановтың тұлғасында жаттықтырушылар штабы өз қорытындысын жасады.

Әрі қарай, АИБА-мен болған қиындықтарды білесіз, және осы Олимпиада да бокстан жарыстардың ұйымдастырылуын ХОК өз мойнына алды! Нәтижесін көрдік: Левиттің жекпе-жегінде төреші кері санақты уақытында бастаудың орнына, қарсыласына тағы бес соққы жасауға мүмкіндік берді.

Бұл біздің боксшымыздың өзін қалпына келтіруіне мүмкіндік бермеген төрешілердің үлкен қателігі, сайып келгенде, жекпе-жектің нәтижесіне әсер етті!

Сәкен Бибосынов, көптеген мамандардың пікірінше, өз жекпе-жегінде жеңіске жетті…
Және мұндай мысалдар көп.

Жалпы, Токиодағы сот төрелігі өте нашар деп бағаланды. Шынында да, соңғы 3-4 жыл ішінде, әсіресе Риодан кейін, АИБА-ның ең тәжірибелі 100-ге жуық судьясы жұмыстарынан шеттетілді. Ойынға екінші және үшінші дивизиондардың төрешілері кірісті, сондықтан бүгін біз олардың Токиода қаншалықты төмен деңгейде төрелік жасағанын көрдік.

Жалпы, егер медальдардың санын салыстыратын болсақ, айталық Рио немесе Лондонмен, онда бокс пен ауыр атлетикадан медальдарымыз азырақ!

Жүзу және жеңіл атлетиканы есепке алмаймыз, ол жерде көп нәрсені үйренуіміз керек. Ал Дима Баландин, әсіресе Оля Рыпаковаға еңбектенгендері үшін басымызды иіп, алғыс білдіруден басқа амалымыз жоқ!

Бұл жерде артықшылықтар туралы да айтпай тұра алмаймын: теннисшілер 8 лицензия алып, лицензия алудан көп көмектесті. 22 жасар Лена Рыбакина елімізді элиталы және белсенді дамып келе жатқан спорт түрінен Олимпиада ойындарының жартылай финалында алғаш рет таныстырды. Тіпті оның төртінші орны олимпиадалық алтынға тең.

Оған қарап біздің балаларымыздың көбісі үлкен теннис секциясына баратынына сенімдімін, бұл үшін салалық Федерация қолайлы жағдай жасайды.
Мелад Карими өз өнерімен, менің ойымша, біздің балаларымыздың көпшілігін спорттық гимнастикамен айналысуға итермелейді!

– Ал ауыр атлеттер ше? Біз әрқашан олимпиададан көп медаль алғанға дағдыланғанбыз ба? Бұл жолы не болды?

– Мұнда бәрі қарапайым: бізде Токиода 6 лицензияға азырақ болды!
Неліктен? Бұл Лондон мен Бейжің медальдары және допинг қолдану салдарынан біздің спортшыларымыздан медальдарын тартып алғаны үшін алған жазамыз, және бұл шындықты жасыра алмаймыз, біз осы ащы шындық үшін сазайымызды алуымыз керек және біз оны бүгін тартып жатырмыз!

Білесіз бе,100% таза өнер көрсеткен Зульфия Чиншанло мен Игорь Сонның медальдары біз үшін барынша құнды. Біз үшін бұл “нашар өсу” кезеңі, бақытымызға орай, артта қалды және біздің спортымыз үшін бұл өте қайғылы және сонымен бірге қажетті сабақ болды!

– Қаржы туралы не айтасыз? Осы Олимпиадада 250 миллион доллар жұмсалған деп жазды. Косовомен, олардың 11 спортшысымен және бөлінген 8 миллион үшін екі алтын медалімен салыстыруда.

— Бұл жерде қазіргі өте сәнді “фэйк” сөзін қолданғым келеді! Неге екенін түсіндірейін: елдің штаттық ұлттық құрама командалары мыңнан астам спортшылардан, жаттықтырушылардан, дәрігерлерден және кешенді ғылыми топтардың мамандарынан тұрады. Олардың жалақысына, күнтізбелік жарыстары, абыр-келу жолдары, авиарейстері, жаттығулары, тамақтануына және т.б. министрлік жыл сайын 10 миллиард теңгедей қаржы бөледі.
Биыл 15 миллиард бөлінді, бірақ 2 Олимпиадаға – ақпан айында Бейжің қысқы олимпиаданы қабылдайды. Бұл біздің әкімдіктер өңірлердегі кәсіби спортқа бөлетін қаражаттан айтарлықтай төмен екенін айта аламын!
Бұқаралық спортқа емес, тағы ескертемін!

Жалпы, спортшыларды Ұлттық Олимпиада комитеті арқылы қаржыландыру жоғары жетістіктер спортындағы сыбайлас жемқорлықты іс жүзінде нөлге дейін жоюға мүмкіндік берді деп айтқым келеді! Біз ҰОК-пен ынтымақтастығымызға 100% қанағаттанамыз!

Осылайша, біз 1,000-нан астам спортшыға 23 миллион долларды әлі пайдаланған жоқпыз, сонда Косовода 11 спортшыға қалай 8 миллион доллар жаратады! Мүлде салыстыруға келмейді! Әрине, олар тек алты спорт түрімен жаттығатынына назар аударамыз, бірақ бұл біздің жолымыз емес.

Біздің жолымыз – бұл дамыған, көпвекторлы спорт, оған қазақтар үшін дәстүрлі болып табылатын күрес және жүзу, қазіргі бессайыс, үстел және үлкен теннис, гимнастика және дамыған елдерде айналысатын басқа да көптеген спорт түрлері кіреді!

— Қандай ұйымдастыру жағынан қандай қорытындылар жасалады және ұшып бару жағы талқылана ма? Қазір барлығы олимпиададағы сәтсіздікке Мәдениет және спорт министрін кінәлап жатыр ма? Вице-министр ретінде, небәрі 3 ай болса да, салаға жауапты адам ретінде, олимпиада қорытындысы бойынша отставкаға кетуге дайынсыз ба?

– Ұшып баруды талқылау, әрине, онсыз да түсінікті!
Министрдің немесе менің жұмысымды бағалайтын мен емес, бірақ бір нәрсені айта аламын, министрлік OИ-2020-ға дайындық мәселелерінде барлық міндеттерін 100 пайыз орындады және министрдің тарапына айтылған кез-келген айыптаулар негізсіз! Бұл жерде “кім кінәлі емес, не істеу керек” деген сұрақ маңызды.

Мен барша қазақстандықтарды елімізде бұқаралық және балалар спортын дамытуға шақырғым келеді – бұл негізінде тұрақты және дені сау балалар мен жасөспірімдер спорты жататын қазақстандық спорттың тиімді пирамидасын құрудың және жоғары нәтижелі спорттағы айқын жетістіктерге жетудің жалғыз дұрыс жолы!