Covid-19 үшінші толқыны келе жатыр: вакцинация құтқара ма?

Қазақстанда, Ресейден айырмашылығы, коронавирусқа қатысты жағдай салыстырмалы түрде тұрақты. Өткен тәулікте коронавирустық инфекцияға оң ПТР нәтиже көрсеткен 930 оқиға анықталды

Бірақ вакцинацияның баяу қарқыны жағдайдың айтарлықтай өсуіне әкелуі мүмкін. Ондай жағдайда сөзсіз болатын кезекті локдаунға Қазақстан экономикасының төтеп беруі оңайға түспейді.

Пандемиядан кейін кедейшілік орын алды

Әлемдік экономика және саясат институтының (ӘЭСИ) сарапшысы Мағбат Спановтың байқауы бойынша елдегі экономикалық белсенділік әлі қалпына келген жоқ.

Жағымды жаңалықтардың бірі — бюджеттің кіріс бөлігі тәуелді болатын мұнай бағасының қалпына келуі. Бірақ алдағы үш жылда Қазақстанда Ұлттық қор ресурстарынан басқа бюджетке берілетін қосымша шығыстар жоқ.

Экономикалық өсу нүктелері құрылмаған. Егер елде коронавирустың үшінші толқыны басталса, экономика жақсы бола қоймайды. Ал 2020 жылы төлем алған тұрғындар, кезекті локдаунда қайтадан ақша талап етеді. Егер адамдар қайтадан жұмыссыз қалатын болса, көптеген адамдар отбасын асырай алмай қалады.

2020 жылы коронадағдарысқа қарсы күреске 6 трлн теңге жұмсалды. Және бұл ақшаның едәуір бөлігі тиімсіз жұмсалды.

Қазір Ұлттық Қордан басқа еш жерден ақша ала алмайтынымызды ескере отырып, экономикалық және әлеуметтік саясатқа жауапты Президент Әкімшілігі қандай да бір идея ұсынуы тиіс. Болуы мүмкін үшінші толқынды есепке ала отырып, осы дағдарыстан неғұрлым аз шығынмен шығу үшін

Мұның бәріне несиелік дағдарыстар әсер етеді. Ақшаның жетіспеушілігі кейде адамдарды ескі несиелерді жабу үшін жаңаларын алуға итермелейді. Дүниежүзілік Банктің деректері бойынша 2020 жылы кедейлердің саны екі еседен астамға — 6%-дан 13%-ға дейін өсті. Егер үшінші толқын келсе, бұл көрсеткіш 20%-дан асады. Ал бұл 90-шы жылдардың деңгейі.

Ұлттық қор резеңке емес

Сыртқы да, ішкі де борышымыз ЖІӨ-нің 29%-ына жетті, бірақ ол 27%-дан аспауы керек. Мұның салдары әлеуметтік және экономикалық шиеленістерге әкелуі мүмкін.

Не істемеу керек, халықты тиісті түрде орындамай босқа жігерлендірмеу керек. Өткен жылдың екінші жартысындағы сияқты, бізге жыл соңына қарай ел экономикасы нөлдік көрсеткішке дейін қалпына келеді деп айтқан болатын

Тәжірибе көрсеткендей, біздің көптеген басшыларымыздың елді дағдарыстан шығаруға өкілеттігі де, мүмкіндігі де жоқ. Шындығында, олар тек “соққы жасауға арналған ұлдарға” айналуда. Әрине, қазір бізге мұнайдың жоғары бағасы көмектесіп тұр. Бірақ барлық ақша бюджеттің ағымдағы төлем балансын ұстауға жұмсалады. Қазақстан экономикасы жаңа шұғыл әлеуметтік төлемдерге төтеп бере алмайды деп ойлаймын, — дейді Спанов.

Мұғалімдерді вакцинациялау

Коронавирустың жаңа штамдары әлдеқайда күшті екенін ескерсек, емдеудің бұрынғы стандарттары мен ережелері тиімсіз болады. Демек, Спановтың пікірінше, Қазақстанға Ресей жолымен жүруге тура келеді — мәжбүрлеп вакцинациялау. Алдымен қызмет көрсету саласының қызметкерлерін, мемлекеттік қызметкерлер мен мұғалімдерді 100% вакцинациядан өтуге міндеттеу керек.

Мағбат Спанов

— Мен мұны ерікті-мәжбүрлеу әдісі деп атайтын едім. Егер біз қазір мұғалімдерді мәжбүрлеп алдырмасақ, жаңа оқу жылы қайтадан онлайн басталса, оқушылар мен студенттердің бірнеше буынының біліміне балта шабамыз. Білім алудың бір бұрышында бірінші кезекте мұғалім тұруы керек, ал онлайн білім беру кезінде оқу формальды болады – білім болмайды.

Бүгінгі таңда Қазақстанда вакцинация белгіленген қарқыннан артта қалып отыр. Ия, және халықтың өзі де екпе алуға асықпайды

Біз көп айтып жатқан және басқа елдерге ұсынған қазақстандық вакцина, БАҚ-тың хабарлауынша, келесі жылы өнеркәсіптік ауқымда шығарылатын болады. Сонымен қатар, біздің шенеуніктер қазақстандық вакцинамен емес, басқа елдікімен вакцинацияланған кезде, бұл оған сенімсіздік тудырады. Қазір басқа елдерде өндірілген вакцинаны сатып алу үшін Қазақстан айтарлықтай ресурстар жұмсауға мәжбүр, өйткені ешкім тегін бермейді, — деп атап өтті Мағбат Спанов.

Жалғасы бар