Антиресейлік дау-дамай мен үңгір ұлтшылдығына түспеуіміз керек — Сұлтанов

Бұл жолы бәрі қайталанатыны туралы ескертулер бар, бірақ антиресейлік көңіл-күй де өсіп жатыр. Олар әлеуметтік желілерде көбірек көрініс тапқанымен, сарапшылар қауымдастығында да пайда болып жатыр. Сонымен қатар, олар ЕЭК, ҰҚШҰ және басқа интеграциялық бірлестіктерге мүшелікке қарсы ашық сөз сөйлеу мүмкіндігімен қорқыта бастады.

Тарих ғылымдарының докторы Болат Сұлтанов мұндай көңіл-күйдің өзі айтарлықтай ауқымды болуы екіталай деп санайды. Бірақ оларды жасанды көбейте бастайды.

Тапсырыс берушілерге тиімді нәрсе мүдделерімізге қайшы келеді

— Болат Қылышбайұлы, біздің сарапшыларымыздың сценарийі қалай? Олармен келісесіз бе?

— Біздің сарапшылық қоғамдастығымыздың бір проблемасы бар — үкімет ғалымдарға жалақы төлемейді. Жақында білім және ғылым министрі үш мың ғалымға сыйақы төленіп тұратынын үлкен жетістік сияқты айтты, ал қалғандары ештеңе алмайды.

Сондықтан біздің сарапшыларымыз үнемі гранттар іздеуге мәжбүр

Жалпы, біздің басшылығымызға Наполеон Бонапарттың: “Егер сіз өз армияңызды тамақтандырмасаңыз, сіз басқа біреуді тамақтандырасыз” деген сөзін еске түсіруді ұсынар едім. Ғылыми қоғамдастық туралы да дәл солай: егер сіз оларға ақша төлемесеңіз, оларға басқа біреу төлейді. Біздің жағдайда, бұл Батыстың ең бай елдері, соның ішінде АҚШ. Ал бұл гранттарды үдесінен шығу тағы бар, тапсырыс берушілер талап ететіндей.

Шынымды айтсам, Мен де Қазақстандағы ішкі көші-қонды зерттеуге бір еуропалық грант алдым. Жұмыс жасадық, тапсырдық,

ал тапсырыс беруші кенет: “Ішкі наразылық көрсеткіші қандай? Қазақстанның қанша азаматы митингтерге барады? Баррикадаларға қанша пайыз баруға дайын?» деген сұрақ қойды

Біз бұлай келіскен жоқпыз дедім. Олар біз сіздермен бұлай жұмыс істей алмаймыз деді.

Яғни, тапсырыс берушілерге бірінші кезекте белгілі бір көрсеткіштер қажет — қайдан шығарсаң да, шығар.

Бір жағынан, мен нан табуға мәжбүр ғалымдарды айыптамаймын. Алайда тапсырыс берушінің көңілінен шығу үшін шындыққа да, біздің халқымыздың мүдделеріне де қайшы келетін фактілер мен тұжырымдалар ұсынып, ақша табудан гөрі нан мен су ішіп отырған дұрыс шығар.

Тағы бір сөз бар: “Егер жау сізді мақтаса, демек ақымақ іс жасадыңыз”. Бұл жағдайда оны былай тұжырымдауға болады — егер батыстық грант беруші сізді мақтап, ақша төлесе, онда сіз ақымақтық жасадыңыз.

Жақында, ҰҚШҰ бітімгершілік күштері елге келген кезде, көптеген адамдар бұл Ресейге қарсы көңіл-күйдің өсуіне әкеледі деп бірден қорқыта бастады. АҚШ мемлекеттік хатшысы Энтони Блинкен орыстар келген жерден кетпейді деп мәлімдеді.

Барлық ангажирленген және “батыстан тамақтанып отырған” сарапшылар  бұл Ресей басқыншылығының бастамасы деп зарлады

Бірақ ең таңқаларлығы, контингент елден кеткен кезде, Ақ үйден ешкім де, біздің сарапшылар да халықты негізсіз қорқытқаны үшін кешірім сұраған жоқ.

Жоғарыда айтылғандардың бәріне сүйене отырып, қорытынды жасауға болады: біздің сарапшылардың бағалауына өте мұқият қарау керек. Және тек біздікілердікіне ғана емес.

Біз “Антиресейлік қақтығыстарға” қатыспауымыз керек

— Яғни, антиресейлік риторика болады деген шындыққа жанаспай ма? Бұл жағдайда олар оны жасанды түрде күшейтуге тырыса ма? Сонымен бірге ЕАЭО сияқты интеграциялық жобаларды да сынға алу.

— Әрине, жасанды түрде екеуі де басталады. Олар Вашингтоннан “фас” командасын және әдістемелік құралдарды алғаннан кейін, олар бірден қарқынды қызметті дамыта бастайды.

Путин жақында “қарызды өтеуді” талап ете бастайды деген арандатушылық мәлімдемелер пайда болды

Яғни, ҰҚШҰ бітімгерлерінің қаңтардағы тәртіпсіздіктерді реттеудегі барлық көмегін ескере отырып. Немесе Ресей Қазақстанның солтүстік облыстарын басып алғысы келеді дейді. Соңғы тармаққа қатысты Тоқаевты “Қазақстан” ТРК берген сұхбатын көрсетуге болады. Ол Путиннің Қазақстанға қатысты қандай да бір аумақтық мәселелер жоқ екеніне өзі сендіргенін айтты.

Дегенмен, мен сенімдімін

олар Қазақстанның солтүстік аумақтары туралы әлі де көп айтылатын болады, Мәскеу оларды басып алғысы келеді деп айтады

Тоқаевтың сөзіне мен мынаны қосқым келеді: адамдарды қорқытпаңыз, сонда елден ешкім қашпайды. Оларға жұмыс істеу үшін жағдай жасаңыз, оларды шарасыз жағдайға қалдырмаңыз, сонда адамдар елді қорғайды. Егер халықтың бір бөлігі үшін төзімсіз жағдайлар жасалса, әрине, олар кетеді немесе, кем дегенде, елді қорғауға шыққысы келмейді.

Жалпы, біз өзімізді кез-келген “араздыққа”, әсіресе Ресей мен Қытайға қарсы тұру жоспарларына жол бермеуіміз керек. Керісінше, біз осы екі державамен қарым-қатынасты дамыту бағытын берік ұстауымыз керек.

Грузия мен Украинаның мысалында, егер біреу өзіне зиян тигізуді қаласа аумақтық көршімен қарым-қатынасты бұзу керек екенін көрсетеді

Бұл өз аяғыңды өзің атумен пара-пар.

Сонымен қатар, Тоқаевтың реформаларына кедергі келтіруге тырысуда. Ол үшін оның жеке басын әшкерелейтін өтірік деректер келтіріп жатыр. Мұнда біз мынаны түсінуіміз керек:

Тоқаевқа ақпараттық шабуыл ұлттық байлықтың қомақты үлесін иемденген және қазір оны бергісі келмейтіндерге тиімді

Мемлекет басшысы монополияларды, олигополияны шектеу саясатын жүргізуде — ал бұл оларға ұнамайды. Біз өз кезегімізде реформаларды қолдау маңызды екенін түсінуге тиіспіз.

Үңгір ұлтшылығының жемістері

Донбасс пен біздің ұлтшыл сарапшылардың реакциясы туралы айтар болсақ, мен мынаны айтқым келеді:

егер біз бейбіт өмір сүргіміз келсе, көршілерімізбен прагматикалық және адал қарым-қатынас орнатуымыз керек

Біздің сыртқы саясатымыздың негізінде әрқашан үш қағидат жатты: прагматизм, көп векторлылық және ұлттық мүдделерді қорғау.

Кеңес Одағы ыдырап, Ресей тоқсаныншы жылдары тұңғиыққа батып кеткенде Грузия мен Украина басқа демеуші іздеу керек деп шешті. Ол кезде Ресей шынымен төлеуге қабілетсіз еді. Біз бұл демеушіні Америка Құрама Штаттарынан таптық.

Бірақ олар тек антиресейлік рөл ойнау үшін қажет екенін түсінбедік. Және

қазіргі оқиғалар Украина басшылығының Вашингтонды қуанту үшін жүргізген саясатының жемісі

Бұл антиресейлік, содан кейін антиорыс саясаты болды. Украина билігі үңгір ұлтшылдығы позициясына түсіп, нәтижесінде осындай халге душар болды.

Соңы бар