Ақорда майнерлерді тежей ала ма?

Сонымен қатар, криптовалюта өндірісінің әлеуметтік-экономикалық әсері минималды — мұндай өнімдер мүлдем жоқ, бірақ жаппай жұмыс орындары құрылмайды. Бұл ретте жекелеген жосықсыз майнерлер халық үшін тарифтерден төмен және әкелінетін жабдыққа салықтар мен баждарды төлемейтін астыртын тарифтерін пайдаланады.

Президент майнингтік фермаларды мұқият тексеруді тапсырды. Оның айтуынша,

осы салада жұмыс істегісі келетіндердің тиісті лицензиясы болуы, электр энергиясын тиісті тарифтер бойынша алуы, кірісін декларациялауы, салық төлеуі және “жасыл” энергетика жобаларын іске қосуы тиіс

Сондай-ақ, ол майнерлер үшін салықты көтеру қажеттілігін атап өтті, өйткені ағымдағы мөлшерлеме (киловатт үшін 1 теңге) өте аз.

Айта кету керек, Ресей үкіметі де заңнамалық реттеу арқылы майнерлерді қатаң  қадағалауға ниетті. Крипто-фермалар лицензиялау процедурасынан өтуге міндетті, ал криптовалюталармен барлық операциялар ресейлік банктер арқылы жүзеге асырылады.

Неге Қытайда тыйым салынды?

Экономист Мағбат Спановтың пікірінше, мәселені президент көтергені дұрыс. Шынында да, электр жүйесіндегі ақау (жақындағы блэкаутты еске түсірейік) — бұл ең алдымен майнерлердің “еңбегі” және белгілі бір дәрежеде бірыңғай электр жүйесіндегі біздің “көршілеріміз”.

Сонымен қатар, майнерлердің артында қуатты лобби тұр. Өйткені, сала лайықты пайда әкеледі. Сарапшылардың пікірінше, жылдық табыс жарты миллиард долларға жетуі мүмкін

— Қытай елде майнингке заңдық тұрғыда тыйым салғаннан кейін, криптовалюта өндірушілер Қазақстан мен Ресейге көшіп, өте еркін сезінеді.

Қытайда, Қазақстанға қарағанда, өңдеу өнеркәсібі қарқынды дамып келеді, сәйкесінше электр энергиясының үлкен шығыны да бар. Бұл майнингке тыйым салумен байланысты

Қазақстанда әзірге оның тапшылығы жоқ, бірақ біз оған жақынбыз. Сондықтан жағымсыз салдардың алдын алу үшін алдын — ала дайындалу керек”, – дейді Спанов.

Реттеу көмектесе ме?

Бірақ тапсырма беру бір бөлек, екіншісі — қаншалықты іске асатындығында.

— Қазір экономикамызда мәселе аз емес. Мен бірінші кезекте экономикалық министрліктер мен ведомстволарды аяймын — олардың алдына қазір бірнеше жаңа міндет қойылып отыр, олар өздерінің негізгі жұмысы — ұлттық экономиканы дамыту стратегиясы мен салалық жобалар мен бағдарламалармен қашан айналысатыны түсініксіз.

Жалпы, экономикада бізде көптеген жақсы заңдар мен керемет бағдарламалар бар, бірақ олар көбінесе жұмыс істемейді немесе біз мүлдем басқа нәтижеге қол жеткіземіз

Мысалы, біз шағын және орта бизнесті дамыту үшін қанша күрессек те, іс алға жүрмейді. Сондықтан, қазір майнерлерге заң шығарса да, ол толық жұмыс істемеуі мүмкін”, — дейді экономист.

Пайдалы майнинг

Стратегиялық бастамалар орталығының серіктесі Жәнібек Байдулла президенттің майнингке мүлдем тыйым салмай, тек шектеу қойып, нарықта тек “ақ” майнерлерді қалдыру туралы шешімін қисынды деп санайды.

— Себебі, тек ресми деректер бойынша қазір майнинг орташа 1 гигаватт, яғни 1000 мегаватт ауданында жүктемені құрайды. Біздің есептеуімізше, энергетика саласы жыл сайын майнингтік фермалардан шамамен 200 млрд теңге алады.

Бұл бізге майнинг келгенге дейін жетіспеген ақша. Біз ЖЭО мен өңірлік электр желілерін жаңғыртуға қаражат тапшылығын үнемі бастан өткеріп келеміз

Нарықта майнерлер пайда бола бастағаннан қосымша қаражат қана емес, сондай-ақ қор биржаларында энергетикалық компаниялардың капитал құны бірнеше пайызға өсті. Бұл өте жақсы тренд.

Сондықтан, менің ойымша, Қазақстан майнингке тыйымды жоспарлап отырған жоқ. Менің ойымша, болашақта майнерлердің салық түсімдерінің көмегімен энергетика саласының проблемаларын шешіп қана қоймай, жаңартылатын энергия көздерін дамыту бағытында да жұмыс істеуге болады. Бірақ мұны шебер және сауатты пайдалану керек”, – дейді сарапшы.

Болжай алмау бәрін қиындатады

Байдулланың айтуынша, “сұр” майнерлердің проблемасы — олардың қанша және қай аймақта электр қуатына қосылғаны және тағы қанша қосылатыны көрінбейді. Тұтынудың өсуіне дұрыс болжам жасау мүмкін емес. Ал

KEGOC операторына желінің тұрақтылығын сақтау үшін майнерлерді электр қуатынан мезгіл-мезгіл ажыратудан басқа амалы қалмайды. Қаңтарда энергия іркілісінен кейін осылай болды

— Қанша және қайда қосылғанын білмей, біз бүкіл энергетикалық жүйеге қауіп төндіреміз. Ал майнерлер — сол электр энергиясын тұтынушылар. Егер мұндай компания заңды түрде рәсімделсе, энергия өндірушілермен — ЖЭО және ӨЭК келісімшарттары болса, салық төлесе, ол осы электр энергиясын тұтынуға құқылы.

Бірақ қазір біздің энергожүйеміз өте күрделі жағдайда. Соңғы 30 жылда бұл сала тиісті дәрежеде дамымады және оның активтері қазір өте нашар жағдайда.

Кейбір электр станцияларының тозуы 70%-дан асатынын білеміз. Орташа алғанда, бұл елде де өте жоғары. Бұл мәселе барлық ажыратулардың себебі болып табылады, бұл әлеуметтік шиеленіске әкеледі, бұл мәселені президент деңгейіне көтереді. Қазір міндет – “сұр” майнерлерді әшкерелеу. Бұл бюджетке түсетін түсімдерді ұлғайтады және энергетика саласы дамуының болжамдылығын қамтамасыз етеді.