Бұған билік кеңселерінде отырған демагогтар, популистер мен арандатушылар көп ықпал етті. Соңғы жылдары “Азаттық” радиосы арқылы “қазақ концлагерьлері” тақырыбын белсенді түрде беріп отырған.

Қазақстан мен Қытай арасындағы қарым-қатынасқа нұқсан келтіру мүддесінде арандатушылар елдегі ұлтаралық және конфессияаралық алауыздықты қоздыра отырып, панисламдық, пантүркілік және жалған қазақ ұлтшылдығының құндылықтарын белсенді насихаттады.

Президент Тоқаев кезінде Қазақстанды АҚШ-Қытай сауда соғысының аренасы ретінде пайдалануды тоқтатуды талап еткен болатын

Бұған дейін Қазақстанға Батыстың ықпал ету құралы болған Түркия соңғы жылдары пантүркілік мен панисламдық ұрандарын іліп әкетті, сондай-ақ Ердоғанның “нео-Осман империясын” құру әрекеттерінде Қазақстанның Анкараның серігіне айналуына мүдделі”, – дейді саясаттанушы.

Жоспар орындалмады

Оның пікірінше, соңғы уақытта Қазақстанның Мәскеумен және Бейжіңмен қарым-қатынасында шиеленіс байқалғанын ескере отырып, тәртіпсіздіктерді ұйымдастырушылар бүкіл елде “сәтті” басталған және батыста дереу қолдау тапқан наразылық акцияларын пайдалана отырып, елдің ірі әкімшілік орталықтарын өз бақылауына алмақшы болған.

— Менің ойымша, олар республиканың күш құрылымдарының оларға қарсы тұра алмайтынын білген және Президенттің ҰҚШҰ-дан (бірінші кезекте әскери) қолдау сұрайды деп күтпеген.

Менің ойымша, олар билік бірден атыс қаруын қолдануға санкция береді деп ойлаған, бұл қисынды қадам, бірақ саяси тұрғыдан өте қауіпті болар еді.

“Билік халыққа оқ атты!” деген ұранмен жиналғандар қауіпсіздік күштерінің түгін қалдырмай жойып, жаңа режимнің халықаралық заңдылығын қамтамасыз етер еді. Алғашқы күндердегі хаосты ескерсек , олардың жоспары іске асуы мүмкін еді.

Елдегі мемлекеттік басқарудың ыдырауы көрші мемлекеттерге бейбіт тұрғындарды және олардың мүдделерін қорғау үшін елдің іргелес бөліктеріне әскер енгізуге мәжбүр етуі мүмкін еді. Бұл елде азаматтық соғыс тудыруы және оңтүстік пен батыс аймақтарда белгілі бір жаңа “демократиялық” (бірақ өте зайырлы емес) мемлекеттің жариялануына әкелуі мүмкін болатын.

Террордың келбеті

– Бұл бір сценарий. Сыртқы факторға емес, ішкі факторға негізделген тағы біреуі бар. Мәселен, элитаның бір бөлігі Тоқаевтың кандидатурасына қатты наразы болды және транзиттің келесі кезеңі ретінде Назарбаевтың “Нұр Отан” партиясын оған беру туралы шешімі оның Мемлекет басшысы ретіндегі орнын нығайтты және 2024 жылғы сайлауда кім үміткер болады деген мәселені шешті.

Содырлардың ел ішіндегі салафиттермен байланысы бар екенін ескере отырып, Тоқаевты (Назарбаевты да) ығыстыру үшін әрекеттері қайталануы өте мүмкін. Мен кімдер екенін атап айтпаймын – олар онсыз да танымал адамдар. Бұл сәт өте жақсы таңдалды. Сырттан да қолдау болды, алдын ала пысықталған да болар.

Алайда Тоқаевтың әрекеті бұл сценарийді жоққа шығарды. Президент бірінші күні қару қолдануға рұқсат бермеді, бұл “бейбіт наразылықтар” мен әскери іс-қимылдар арасындағы уақытша алшақтыққа әкелді. Сол кезде террордың бет-әлпеті бірден айқындалды (бұл айырмашылықты саналы түрде көргісі келмейтіндерден басқа)

Мемлекет басшысы ұйықтап қалған немесе бандиттер мен олардың қожайындарына көмектескен қауіпсіздік қызметкерлерін жұмыстан шығарды. Ол елдегі билікті толық өз мойнына алып, антитеррористік операцияға бастамашы болды, достастық елдерден көмек сұрап жүгінді, басымдықтарды нақты белгілеп, өзін Ұлттық Көшбасшы ретінде көрсетті, — деп қорытындылады Әшімбаев.