Зейнетақы ақшасы, коронавирус және әкімдер сайлауы — 2021 жыл несімен есте қалды?

Пандемияға біраз үйреніп қалдық

Саясаттанушы Замир Қаражанов жылдың маңызды жаңалықтарының бірі ретінде бірінші кезекте өткен сайлауды — парламенттік (Мәжіліс) және ауылдық округ әкімдерін сайлауды атады.

— Биылғы жылы әкімдер сайлауы жаппай сипатқа ие болды, бұған дейін нүктелі тәжірибелік сипатта өтетін еді. Бірақ бірден үлкен нәтиже күтуге болмайды, ол үшін заңнаманы мұқият қарастыру керек. Біз ескі заңдар бойынша сайлау өткіздік, енді төрт жыл бойы осы аудандарда не болатынын көреміз.

Бірақ, дегенмен, заңға өзгеріс енгізуге тура келеді

Мысалы, басшылық лауазымдардағы жұмыс өтіліне талаптар қойылды, нәтижесінде кандидаттардың тым көп бөлігі алынып тасталды. Жалпы, кім келгенін және қалай жұмыс істегенін қарау керек, – деді Қаражанов.

Ол сонымен бірге жалғасып жатқан коронавирустық пандемия туралы айтты.

— 2021 жылы да жағдай шиеленісе түсті, бірақ Қазақстан да, бүкіл әлем де пандемияға бейімделгенін мойындау керек. 2020 жылдағыдай жағдайға дүрбелеңмен қарамады, локдаундар болған жоқ. Бірақ сонымен бірге экономиканың өсуіне кедергі болды, – деді саясаттанушы.

Үшінші мәселе — зейнетақы жинақтарының бір бөлігін тұрғын үй сатып алуға немесе емделуге пайдалануға рұқсат беру. Әрине, жеткіліктілік шегіне жеткен жағдайда.

— Қазақстандықтар үшін қолайлы жаңалық болды, себебі көбі қордың және қаражатының болашағына сенбей келген. Тұрғын үйдің болуы немесе болмауы адамның әл-ауқатына қатты әсер ететін өте маңызды фактор болып табылады.

Ең соңында Қаражанов

Қазақстан халқы 19 миллионнан асқаны

туралы жаңалықты есіне алды.

— Біздің жер аумағымыз үлкен, әлемде тоғызыншы орын аламыз, ал тұрғындар саны аз. Бұл экономикаға кері әсер етеді. Шалғай елді мекенде тұрғындар аз болатын болса, жол тарту, инфрақұрылым салу және т.б. тиімді болмайды. Бізге жақсы демографиялық көрсеткіштер қажет, – деді ол.

Тұрғын үй жылжымайтын мүлігі қымбаттаған соң коммерциялық мүлік те қымбаттады

Әлеуметтанушы Тимур Айсаутова өткен жылды, ең алдымен, жалғасып жатқан пандемиямен және оған байланысты түрлі шектеулермен есіне алды. 2020-мен салыстыруға болмайды, бірақ әлем әлі де қатты қысым астында.

– Болашағы түсініксіз. Омикрон пайда болды, бұрынғы шектеулер қайтып келе ме деп алаңдай бастадық.

2020-дағы локдаундар әлемнің тағдырын анықтайтын ең маңызды оқиға болды

Енді ешкім олардың қайталанбайтынын нақты болжай алмайды, мен де оны жоққа шығара алмаймын. Содан кейін жаңа штамдар пайда болады — гамма, омега және т.б. Біз екі жыл бұрын тіпті елестете алмайтын жаңа өмірді сүріп жатырмыз”, — деді Айсаутов.

Ол сондай-ақ зейнетақы жинақтарын пайдалануға рұқсат берілген жаңалықты атап өтті. Қаражанов сияқты оптимистік көзқараспен емес.

— Біреу баспана сатып алғанына қуанды, ал біреу үй бағасының өскеніне наразы. Менің ойымша, бүкіл ел бойынша кем дегенде 30 пайызға өсті.

Бағаның бұлай өсуі, басқалармен қатар, өндіріс шығындарын да арттырады, өйткені тұрғын үй ғана емес, коммерциялық жылжымайтын мүлік те қымбаттады

Нәтижесінде барлығына баға өсті. Жылдам өсіп келе жатқан инфляция — бұл тек қазақстандық емес, жалпы әлемдік проблема, — деді сарапшы.

Сонымен қатар, ол америкалық әскерлердің Ауғанстаннан шығарылғанын атап өтті, өйткені оның пікірінше, бұл елдегі жағдай бүкіл Орталық Азиядағы жағдайға қатты әсер етеді.

Қазақстан “жаңа әлемге” кіріп жатыр

Экономист Петр Своик 2021 жыл “Тәуелсіздіктің 30 жылын іс жүзінде қорытындылады және түбегейлі жаңа кезеңге есік ашты” деп мәлімдейді.

— Бұл Еуразиялық кезең, бірақ Қазақстанның бұған көзқарасы әлі нақтыланбаған. Біз барлық жағынан мұны елемеуге тырыстық, бірақ өткен жыл осы әрекеттердің астын сызып берді. Қазір тек мойындау ғана емес, сонымен қатар Қазақстанның жаңа шындықта өз орнын табу мәселесі тұр.

Своиктің айтуынша, бұған көптеген мысалдар дәлел. Соңғыларының бірі — Нұрсұлтан Назарбаев пен Қасым-Жомарт Тоқаев келген ТМД-ның бейресми саммиті. Екеуі де Владимир Путинмен жеке әңгімелесті.

— Іс жүзінде қазір саяси интеграцияның жаңа кезеңі жүріп жатыр, бірақ бәрі 2022 жылы болады деп айтуға болмайды. Бірақ шақырту бар және оған КСРО-ның барлық бұрынғы қатысушылары жауап береді. Аздап басқаша болса да.

Қазір 2024 жылы Ресейдегі сайлауға дайындық жүріп жатыр. Нәтижесінде болашақ еуразиялық интеграция және Батыспен өзара іс-қимылдың мағынасы туралы басқа саяси конфигурация, басқа бір тұжырымдама мен түсінік қалыптасады. Жоғарыда келтірілген мысалдан басқа

бұған Ресейдің НАТО-ға қатысты ультиматумы және Путиннің баспасөз мәслихатында Қазақстанның БАҚ өкіліне берген жауабы дәлел бола алады

Ол Қазақстан үшін көпвекторлылық аяқталғанын, алда интеграцияның келесі кезеңдері күтіп тұрғанын айтты. Бұл жауапты да аталған ультиматумға қосуға болады, – деді Своик.

Қазақстанда 2024 жылы да президенттік сайлау болады, бірақ сарапшы оларды “таза техникалық сәт” деп атады.

— Тоқаев сөзсіз қайта сайланады. Тоқаев Еуразиялық интеграциялық күн тәртібін қашан қарайтынын және қалай әрекет ететініне ғана сұрақ болады, — деп түйіндеді Өзик.