Экономиканың негізгі саласы сегіз ай қатарынан құлдырап жатыр

• кен өндіру секторындағы өндіріс көлемі бір жыл бұрынғыға қарағанда төмен болған кезде қатарынан сегізінші ай
• осы уақыт ішінде төртінші рет төмендеу 10%-дан асады
• 5 жылдан бері алғаш рет жыл басынан төмендеу

Тау-кен өндіру секторы көрсеткіштерінің төмендеуі өнеркәсіптің жалпы серпініне дәстүрлі түрде теріс әсер етеді. Қаңтар да ерекшелік емес: өндіріс 2020 жылдың басымен салыстырғанда 4,1%-ға төмендеді.

Аз-аздан мұнай, газ және кен

Өнеркәсіптің құлдырауының басты себебі – мұнай өндірудің қысқаруы. Ресми деректер бойынша, қаңтарда өндіру 5 млн 879,2 мың тонна шикі мұнайды құрады. Бұл биылғы қаңтарға қарағанда 2020 миллион тоннаға аз.

ОПЕК+ шарты шеңберінде өндіруді қысқарту өзіне алған міндеттемелеріне байланысты қазір республикада өндіру көлемі шамамен 2016 жылдың деңгейінде тұр.

Алайда, көрсеткіштердің төмендеуіне тек мұнай ғана кінәлі емес:

• 2021 жылғы қаңтарда газ өндіру 2020 жылғы қаңтардағы деңгейден 90,3%-ды құрады
• металл кендері – 93%
• оның ішінде темірден басқа кендер – 91,4%
• тау–кен өндіру өнеркәсібінде көрсетілген қызметтер көлемі – 85,9%;

Көмір мен басқа да пайдалы қазбаларды өндіру 2020 жылдың басына қарағанда жоғары болды, алайда жылдың соңына қарағанда айтарлықтай төмен – өнеркәсіп өндірісінің индексі желтоқсанға қатысты тиісінше 94,3% және 84,1%-ды құрады.

Темекі өндірісі ең жылдам өсуде

Өңдеу өнеркәсібі, керісінше, өсіп келеді, бірақ оның қарқыны өндіруші сектордағы жағымсыз трендтерді өзгерте алмайды.

2021 жылғы қаңтардың қорытындысы бойынша (2020 жылғы қаңтармен салыстырғанда) өңдеуші сектордағы ЖЗЖ өсімі 3%-ды құрады. Бірақ бұл ең жақсы көрсеткіш емес: 2020 жылдың қорытындысы бойынша өсім 3,9% құрады, ал желтоқсанмен салыстырғанда көрсеткіштер 22,9%-ға төмендеді.

Бір жыл ішінде тоқыма бұйымдарының өндірісі ең көп (19%-ға) төмендеді. Қара металлургия көрсеткіштері 3,1%-ға, электр жабдықтары өндірісі 6,8%-ға төмендеді. Жиһаз өндірісі де 15,4%-ға төмендеді.

Сусындар, қағаз және мұнай өнімдерін өндіруде төмендеу байқалады.

Бұл ретте автомобильдер, тіркемелер және жартылай тіркемелер өндірісі машина жасау көрсеткіштерінің 16,2%-ға жалпы өсуімен 21,2%-ға ұлғайды. Химия өнеркәсібінің көрсеткіштері 12,8%-ға, киім-кешек 9,2%-ға өсті.

Бірақ республикада темекі өнімдерінің өндірісі ең қарқынды өсуде

– бір жылда бірден 32,2%-ға.

Алайда, жылдың басында өндіріс деңгейі әлі де төмен болып қала береді, бұл осы салаға тән.

Өңірлердің жартысында көрсеткіштер төмендеді

Өңірлер бөлінісінде өнеркәсіптің төмендеуі елдің сегіз өңірінде байқалады. Ең күшті күтілетіні мұнай өңірлерінде — Атырау (82,3%), Қызылорда (94,8%) және Маңғыстау (95,9%) облыстарында болды.

Металл кендерін өндірудің төмендеуі Павлодар және Қарағанды облыстарына әсер етті. Батыс Қазақстан облысында газ, Ақтөбе облысында мұнай, кен және концентраттар, Түркістан облысында уран кені өндірілді.

Өндірістің ең көп өсуі Шымкентте (9,6%-ға) — күнбағыс майы, бензин, дизель отыны және отындық мазут өндірісі есебінен байқалады. Нұр-Сұлтан көрсеткіштері біршама аз (9,2%), бұған теміржол локомотивтері өндірісінің өсуі көп жағдайда ықпал етті.