Мұнайдың бір баррелі 32 доллар, доллар 420 теңге болады— экономистер болжамы

11 мамыр 2020, 17:33

268

Қолданбалы экономиканы зерттеу орталығының (AERC) сарапшылары кезекті шолу жасап, 2020 жылға арналған негізгі көрсеткіштердің егжей-тегжейлі болжамын жариялады. Қазақстандық валютаға қатысты рубль шамамен өткен жылғы позицияда — орта есеппен 5,9 теңге болып қалады. АҚШ долларының теңгеге шаққандағы бағамы 2020 жылы шамамен 424 теңге болады деп болжануда. Бұл 2019 жылғы көрсеткіштен 11%-ға жоғары.

Көп нәрсеге үміттенудің қажеті жоқ

Әлемдік және біздің экономикамыздың орта мерзімді даму перспективасына байланысты сарапшылар пессимистік пікір білдіріп отыр. Пандемия мен оның салдарынан орын алған «Ұлы карантин» өте үлкен соққы болды.

— 2020 жылдың қаңтар айының соңында Үкімет 2020 жылға қарай экономикалық өсімді 4,7-5,0% – ға болжады. Ұлттық экономика министрлігі (ҰЭМ) 2020 жылға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамында нақты ЖІӨ өсімі 4,1% деңгейінде болады деген еді. Алайда, бірінші тоқсанның қорытындысы бойынша бұл көрсеткіштер сыртқы және ішкі конъюнктураның өзгеруін ескере отырып, Қазақстан экономикасының келешегіне қатысты ең оптимистік болжамдардан асып түсетіні айқын болды, — деп есептейді орталық экономистері.

Ұлттық экономика министрінің мәлімдеуінше, 2020 жылдың қаңтар-наурыз айларында Қазақстанның нақты ЖІӨ-мі 2,7%-ға өсті. Бұл 2016 жылдан бастап экономикалық өсудің ең төменгі көрсеткіші.

— Қазіргі уақытта қазақстандық экономиканың өсу қарқынына ауыл шаруашылығы (2,5%), құрылыс (11,7%), байланыс (10,5%) және өнеркәсіптің (5,8%) өсуі қолдау болуда. Алайда, сыртқы сұранысқа тәуелді қара металлургия сияқты өнеркәсіптік өндірістің кейбір салаларында наурыз айының қорытындысы бойынша құлдырау байқалып отыр, — дейді сарапшылар.

Бірінші тоқсанда негізгі капиталға инвестициялардың өсу қарқыны 2019 жылы 8,5%-дан 5,1%-ға дейін төмендеді.

Наурыз айында номиналды жалақының өсуі (2019 наурызға қарағанда) тек 12,6% – ды құрады, бұл ақпан айында өсімнен төмен (19,4%).

Бір пікірге келе алмай отыр

Әртүрлі ұйымдардың орта мерзімді перспективаға қатысты жасалған болжамдарында да айтарлықтай өзгешелік бар.

Мысалы, Үкіметтің жаңа болжамдары бойынша 2020 жылы біздің экономика соңғы 22 жылда алғаш рет 0,9% -ды минус белгісінде өсімнің теріс қарқынын көрсетеді.

— Бұған, ҰЭМ-нің болжауынша, елдегі мұнай мен газ конденсатын өндіру көлемінің өткен жылғы 90,6 млн.тоннадан 86,0 млн. тоннаға дейін төмендеуі, сондай-ақ Brent мұнайының орташа жылдық бағасының барреліне 64-тен 28 АҚШ долларына дейін төмендеуі ықпал етеді, — деп есептейді сарапшылар.

Сондай-ақ Үкіметте тұтыну инфляциясының жылдық деңгейінің (9–11%-ға дейін), АҚШ долларының теңгеге шаққандағы орташа бағамы 440, ал номиналды ЖІӨ–69,7 трлн теңге болады деп күтілуде.

Алайда, беделді халықаралық ұйымдардың бір тобы басқа пікіріде.

– Standard and Poor ‘s (S&P), Moody’ s және халықаралық қаржы ұйымдарының рейтинг агенттіктерінің болжамымен салыстырғанда ҰЭМ-нің болжамы бір қарағанда айтарлықтай пессимистік болып көрінеді. Осылайша, егер S&P және Moody ‘ s жаңартылған бағалаулары бойынша Қазақстан экономикасы 2020 жылы тиісінше 2,9% және 3% деңгейінде оң өсімді сақтай алатын болса, онда АДБ мен ДБ болжамына сәйкес бойынша бұл көрсеткіш 1,8 және 1%-дан кем болмайды, — деп атап өтті баяндамада.

Бұл ретте ХВҚ-ның сәуір айындағы есебі бізді неғұрлым терең рецессия күтіп тұрғанын және нақты ЖІӨ-нің құлдырауы 2,5% – ды құрайды.

— Осылайша, қазіргі уақытта

2020 жылы қазақстандық экономиканың даму перспективасына қатысты белгілі бір консенсус жоқ

Бұл ретте, біздің ойымызша, жоғарыда келтірілген болжамдар 2020 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстандағы экономикалық белсенділіктің құлдырау дәрежесін толық көлемде ескермеуі мүмкін. Себебі

бұл болжамдар жақында белгілі болған екі маңызды факторлардың жиынтығын назарға алмайды:

Қазақстанның ОПЕК+ – тің жаңа кеңейтілген келісіміне қатысуы және әлемдік экономиканың құлдырауы бойынша Ұлы тоқыраудан бері қарай жасалған ең нашар болжам, — деп атап өтті авторлар.

Мұнай бағасы тұрақтауы мүмкін

Brent мұнайының бағасы сәуір айының үшінші онкүндігінде барреліне 20 доллардан төмен түсті. Бұл 2019 орташа бағасынан 3 есе аз,

сондай-ақ 20 жыл ішіндегі ең төменгі деңгей

Себебі:

осы уақытқа дейін алғаш рет мұнай тұтыну көлемінің осыншама қысқаруы және оның әлемдік қорының жинақталуы;
«баға соғысы» шеңберінде Сауд Арабиясы мен РФ энергия ресурстарын өндіру көлемін бақылаусыз өсіру қаупі.

ОПЕК+ жаңа келісімі айтарлықтай нәтиже берген жоқ.

— 2020 жылдың сәуір және мамыр айларында сұраныс өте қатты төмендеуі, түрлі бағалаулар бойынша тәулігіне 16-дан 30 млн баррельге дейін сатылуы және ОПЕК+ шеңберінде шикізат өндірудің нақты қысқаруы,

Brent мұнайының барреліне 32 доллар белгісінде одан әрі тұрақтануына серпін береді,

соның салдарынан бір жылда орташа есеппен бір баррелдің бағасы 37 долларды құрайды, — деп болжайды авторлар.

Ресей рублі долларға қатысты біраз арзандайды. ЦИПЭ талдаушылары орташа бағамы шамамен 72 ( 2019 жылы 64) болады деп болжап отыр.

Бұл Ресейдегі инфляцияға әсер етеді.

— AERC бағалауы бойынша, Ресейдегі орташа жылдық инфляция деңгейі 2,9-дан 4,1%-ға дейін көтеріледі,— деп есептейді.

Ұлттық банк теңгені «еркіндікке» жібереді

Ұлттық валютаға қатысты рубль өткен жылғы позицияда — орта есеппен 5,9 теңге болып қалады. АҚШ долларының теңгеге шаққандағы бағамы орташа есеппен 2020 жылы шамамен 424 болады деп күтілуде. Бұл 2019 жылғы мәннен 11%-ға жоғары.

Авторлар Ұлттық Банктің «теңгенің құбылмалығына айтарлықтай кедергі жасамайды» деп санайды.

Бұдан әрі номиналды ақшалай табыстың өсуі 3,9%-ға дейін баяулайды.

— Ал орташа жылдық тұтыну инфляциясының деңгейі 8,1%-ға дейін артады, бұл