Мен қаладағы бір мектептің қарапайым мұғалімімін. Айтқым келгені – олардың өмірі бітпейтін проблемалары емес. Басқа.
Жақында ғана Түрікстан газетінен белгілі қоғам қайраткері Амангелді Айталы ағаның ұстаздар жөнінде, мектептегі тәрбие жөнінде айтқанын оқыдым. Ол кісі мынадай бір ащы шындықты мысалға келтіріпті. Амангелді Айталы əкесіз өсіп келе жатқан балаларды күйеуімен сыйыспаған мұғалімдердің тəрбиелеп жатқанына алаңдайтынын айта келе былай дейді:
«Маған бір мектептің директоры: «Менің оқушыларымның 45 пайызының əкесі жоқ, ажырасқан отбасынан. Ол баланың психологиясы əке-шешесі бар баланың отбасындай тұрақты емес. Менің мұғалімдерімнің дені – əйелдер. Оның 40 пайызы байынан айырылған. Анау да жынды əкесі жоқ, мынау да жынды байы жоқ. Сыныпта шарт-шұрт талас» деп айтты. Бұл — шындық».
Өзім сабақ беретін сыныптарда қаншама баланың әке-шешесіз өсіп жатқанын білемін. Көңілі жарымжан балаларға бірдеңе деудің өзі қиын.
Негізі, біздің мектептегі ұстаздар қауымының 90 пайызы әйелдер десем, артық айтпағаным. Шындығында олар оқушыларға қандай тәрбие бере алады?
Жақында мынадай оқиға болды: 10 сыныптың жетекшісі едім. Сол өз сыныбымның бір оқушы қызы жүкті болып қалыпты. Үлкен айқай-шу болды. Ата-анасын шақырып сөйлеспек болып едім.
«Менің қызымда қақың болмасын. Екіқабат болса, өзінің сүйген баласынан болды. Алдымен өзіңді жөндеп ал. Байыңа ие бола алмай жүріп, бізге ақыл айтқың келеді. Байсырап жүрген сен балаға қандай тәрбие бересің, сорлы неме»,
демесі бар ма, әлгі қыздың шешесі өзіме тап беріп.
Оқушылар бар, өзгеде ұстаздар отырған еді. Мұндай қорлық сөзге шыдай алмай, жылаған күйі есіктен шығып кеттім. Мұндай жайттар тек менің ғана емес, өзге де мұғалімдердің басында талай болды. Кейде «Апай, не үшін ажырастыңыз. Айтыңызшы, қызық қой», деп ерігетін оқушылар да бар.
Қатты қысыламын. Мектептен кетіп-ақ қалғым келеді. Бірақ қайда барамын? Күн көру керек, бала-шағамды асырау керек дегендей…
Жалпы, мектепке еркек мұғалімдер, ер адамның қатқыл мінезі жетіспей жатады. Егер еркек мұғалімдердің қатары көп болса, оқушылар да ығып, тәрбиесі жөнделіп қалар ма еді?
Аян Мырзабек