Жаңа локдаун қазақстандықтардың өмір деңгейін құлдыратады — сарапшы

Дегенмен, ал егер ДДСҰ ресми ұйым ретінде қоғам мүшелерінің тұжырымдарын растаса, бізді не күтіп тұрғанын ойланып көрейік. Жаңа карантин және басқа да сұмдықтар орала ма? Бұл сұрақты Әлемдік экономика және саясат институтының (ӘЭСИ) сарапшысы Мағбат Спановқа қойды.

Әлемдік көрсеткіштерге кезекті соққы

— Елестетіп көрейік, бұл әдеттегі қорқынышты қауесет болмай шықса және ДДСҰ пандемияны жариялады делік. Жаңа карантиндер мен басқа да шектеулермен жаңа әлемдік локдаун қаншалықты мүмкін жағдай?

— Бүгінде әлемдік саясаткерлерден, сәйкесінше Денсаулық сақтау ұйымдарынан да кез келген нәрсені күтуге болады. Сондықтан көп жағдайда жаңа пандемия біреуге саяси және экономикалық тұрғыдан тиімді болатынына байланысты.

Пандемия жариялай ма, жоқ па — осыған байланысты шешеді

Бұл шешім медициналық көрсеткіштер бойынша қабылданбайды, ол тек себеп болады.

Қалай болғанда да, бұл әлемдік экономикаға жаңа соққы болады. Сондықтан, менің көзқарасым бойынша, дәрігерге емес, экономиске соққы — жаңа қатаң шектеулер енгізілмейді, тіпті бұған мән бермеу керек. “Шешектің” одан әрі таралуын болдырмас үшін жеке гигиена ережелерін сақтау керек.

Бірақ тағы да, батыс әлемінің көшбасшылары мен саясаткерлеріне экономикалық және саяси саладағы сәтсіздіктері үшін ақталу үшін белгілі бір себеп қажет болуы мүмкін. Сонымен қатар, қаржылық және өнеркәсіптік олигархия әрқашан көп ақша табуы керек. Сондықтан

егер кенеттен жаңа пандемия мен жаңа әлемдік локдаун жарияланса, мен мұнда медициналық емес, саяси экономикалық себептерді көремін

Қаржылай табыс үшін күрес

— Әрине, ДДСҰ әлі ештеңе жариялаған жоқ. Бірақ бұл ұйым, біз көргеніміздей, әрқашан объективті бола бермейді — бірде кешігеді, ал бірде тым асыра сілтеп жібереді. Соңғы рет бұл коронавирусқа қарсы белгілі бір вакциналарды тіркеуге байланысты болды. Сол кезде –

әлемдік фармакологиялық компаниялардың күресі және олар қаржылық әл-ауқаты үшін ғана күрескен жоқ

Егер онсыз да оңып тұрмаған қазіргі геосаяси жағдайды ескеретін болсақ, ДДСҰ-да жаңа пандемия жариялауға себеп пайда бола кетуі мүмкін.

— Бұл жағдайда біз не істеуіміз керек — жаңа карантиндер жариялап, бәрін үйіне қамау керек пе?

— Біріншіден, менің ойымша, асыра сілтеудің қажеті жоқ. Қалай болғанда да, бізде аурудың нақты жағдайлары анықталғанға дейін, кем дегенде, мұндай нәрсені жасаудың қажеті жоқ. Осыдан кейін де мұндай әрекеттерге тым асықпау керек, өйткені біздің экономикамыз пандемияның екі жылында қатты зардап шекті.

Сонымен қатар, мұндай мәселелерде Халықаралық ұйымдарға құлақ асып қана қоймай, екіжақты қатынастар аясында да кеңескен жөн. Әсіресе, қандай да бір мемлекеттермен шекарамыз ортақ болса.

Қазір белгілі оқиғалардың нәтижесінде бізде белгілі бір артықшылықтар пайда болды, мысалы, Еуропа аспаны ресейлік авиакомпаниялар үшін жабылды, енді бізде транзиттік хабқа айналу мүмкіндігі бар, яғни ішінара Ресейдің осы салада алатын орны бар. Мұның бәрі жаңа карантиндерді бұзуы мүмкін. Сонымен қатар, мұндай шектеулер

туризм саласында да, авиаұшулар саласында да, экономиканың басқа да бағыттары мен салаларында да орасан шығындарға әкеп соғуы мүмкін

Шыдам әлі біразға жетеді

— Ал біздің экономикамыз кезекті локдаунға төтеп бере ала ма?

— Әрбір экономиканың өз қоры бар, ол белгілі бір уақытқа дейін жетеді. Тағы бір мәселе, экономикалық әл-ауқат тұрғысынан біз тағы да тығырыққа тірелеміз. Бұл тағы да қазіргі билік айтқан – халықтың экономикалық әл-ауқатын арттыру жоспарларына соққы береді. Жаңа локдаун жарияланса, жағдай жақсаруы екіталай, керісінше, өмір сүру деңгейі одан да төмендейді. Бұл қалай болғанын біз үш жыл бұрын көрдік.

Сондықтан, кенеттен мұндай ұсыныстар өте маңызды ұйымдар бере бастаса да,

мен Қазақстан оларды тыңдап, тікелей ұстануы керек екеніне қатты күмәнім бар