Ұлттық Банк резервтерінің өсуі мемлекеттің халықты қолдауға құлықсыздығын білдіреді

Барлығы доллар үшін

Ұлттық Банктің валюталық активтерінің әлсіз позициясынан бастайық. Олардың көлемі 2006 жылғы деңгейде ұзақ уақыт бойы сақталды. Өткен жылы олардың көлемі 6 айда төмен болды — қаңтар, ақпан, сәуір, тамыз, қыркүйек және қазан айларында. Бұл ретте Ұлттық банк долларды қорғауға 2020 жылы $ 1 млрд 905,6 млн жұмсады.

Интервенция шыңы наурыз айында, мұнайдың әлемдік бағасының күрт төмендеуі коронавирустық пандемияға байланысты Қазақстанда ТЖ режимінің енгізілуіне сәйкес келді. Содан кейін кему тәртібіне сай қыркүйек ($231,9 млн), ақпан ($94,8 млн) және қазан ($91,3 млн) айларында жүрді.

Ұлттық банк басшыларының түсініктемелерінен белгілі болғандай, бұл интервенциялардың шынайы көлемінің айсбергінің ұшы болған, олсыз доллар 500 теңге немесе одан да жоғары болатын еді. Мәселен, бюджетке кепілдендірілген трансферттерді жүзеге асыру үшін Ұлттық қордан валюта айырбастаудың жалпы көлемі өткен жылы шамамен $9 млрд 50 млн теңгені құрады.

Ұлттық банкке мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша трансферттердің жиынтық мөлшері 2,07-ден 4,77 трлн теңгеге дейін, яғни $6 млрд-тан астамға ұлғайтқаны да көмектесті.

Квазимемлекеттік сектор субъектілерінің валюта нарығында валюталық түсімнің бір бөлігін міндетті түрде сатуы бойынша түсімге тағы $2,1 млрд жуық қаржы құйылды.

Нарықты қатаң реттеу

Ішкі валюта нарығындағы белсенділік Ұлттық банкпен және таза әкімшілік әдістермен шектелді. Наурызда қолма — қол ақшасыз валютаны сатып алу кезінде шекті сома туралы норма енгізілді, оның көлемі – 50 мың $. Сондай-ақ, сатып алынған шетел валютасын 10 жұмыс күні ішінде мәлімделген мақсаттарға пайдалану және пайдаланылмаған жағдайда оны кері сату талабы пайда болды.

Қолма-қол валюта нарығында алыпсатарлық белсенділікті төмендету үшін айырбастау пункттері үшін валютаны сатып алу/сату бағамының ауытқу шектері белгіленді. Бірақ бұл ретте банктер айырбастау пункттеріне қарағанда жүргізуі мүмкін қолма-қол ақшасыз операциялар үшін мұндай шектеулер енгізілмеді. Сонымен қатар, банктік емес алмастырғыштар әдетте біраз уақытқа жабылды, содан кейін қысқартылған кесте бойынша жұмыс істеді.

Дегенмен, іс жүзінде 2020 жылдың соңына дейін Ұлттық Банктің валюталық активтері бір орынында қалды. Ішкі нарықтағы интервенциялардан басқа, оған $1,4 млрд көлемінде мемлекеттік қарыз төлеуге тура келді, бірақ желтоқсан айында Ұлттық банктегі Екінші деңгейдегі банктердің валюталық шоттарындағы қаражат $2,6 млрд қа өсті, Қарашығанақта жұмыс істейтін консорциумнан ($1,3 млрд) және Азия даму банкінің қарыз желісі бойынша — 0,9 млрд еуро алынған салықтық өтемақылар түсті.

Нәтижесінде өткен жылдың соңғы айында Ұлттық Банктің валюталық активтері 15,2% ға немесе $1 млрд 593 млн ға өсті, жыл басынан бері өсім 19,9% ды немесе $2 млрд 9 млн-ды құрады, бірақ ерекше қуанатын ештеңе жоқ, өйткені қазір бұл активтер 2006 жылдың жазының деңгейіне дейін ғана көтерілді.

Бұдан басқа, Қарашығанақ консорциумынан және АДБ-дан алынған қаражат бюджетке аударылғаннан кейін, сондай-ақ банктердің Ұлттық банктегі шоттарынан валюта шығарғаннан кейін

валюталық активтердің мөлшері қайтадан айтарлықтай азаяды.

Өсу парадоксы

Ұлттық Банктің халықаралық резервтерін толықтырудың неғұрлым елеулі көзі оның монетарлық алтынмен активтерді ұлғайтуға арналған мөлшерлемесі болды. Алайда, бұл дереккөз тұрақты емес. Өткен жылы алтындағы активтер әлемдік нарықтағы бағаның өзгеруіне байланысты 5 айға (наурыз, мамыр, қыркүйек, қазан және қараша) төмендеді. Дегенмен, желтоқсан айында алтын бойынша 7,1% ға немесе жыл басынан бері $1 млрд 572 млн ға өсті. Жыл басынан бері – 24,9% ға, немесе $4 млрд 707 млн-ға өсім қалыптасты.

Нәтижесінде Ұлттық Банктің алтын-валюта резервтерінің жалпы көлемі өткен жылдың соңына қарай $35 млрд 673 млн ға жетті. Яғни, АВР өсімі 23,2% ды немесе $6 млрд 715 млнды құрады, оның ішінде желтоқсан айында 9,7% ға немесе $3 млрд 165 млн.

Коронавирустық пандемияға байланысты ұлттық экономиканың айтарлықтай шығындары аясында мұндай нәтиже парадоксалды болып көрінеді. Бұл мемлекеттің дамыған елдер ауқымында бизнес пен халықты қолдауды арттыруға құлықсыздығын көрсетуі мүмкін.

Сонымен қатар,

Үкімет пен Ұлттық банк қолайлы макроэкономикалық және монетарлық статистиканы сақтауға барынша тырысып жатқан сияқты

Өйткені, оларды Халықаралық Валюта Қоры мен рейтингтік агенттіктер мұқият қадағалап отыр.