Валюта нарығы: халық жаппай қор жинауда, доллар, еуро және рубль сатып алып жатыр

Өткен жылдың ұқсас айымен салыстырғанда сұраныс айтарлықтай өсті. Осы уақыт ішінде таза сату көрсеткіштері 95,5 млрд теңгеге (56,1%) өсті. Тұтастай алғанда, шілде айындағы таза сатылым 2020 жылдың желтоқсан айынан бастап ең жоғарғы деңгейге жетті.

Қазақстандықтар арасында соңғы айда ең көп сұранысқа ие валюта – доллар. Ол республиканың он аймағында, рубль – жеті аймақта танымал болды.

2021 жылдың басынан бері қазақстандықтар доллар, еуро және рубль сатып алуға оларды сатудан түскеннен 1 трлн 355,1 млрд теңгеге артық жұмсады.

Осылайша, бір жыл ішінде қазақстандықтар тарапынан валютаға сұраныс 258,4 млрд теңгеге (23,6%) өсті. Алайда, 2019 жылмен салыстырғанда көрсеткіш 310,4 млрд-қа (18,6%) төмендеді.

Қазақстандықтардың қолында $2 млрд жиналды

Өткен айда долларға деген сұраныс соңғы 7 айда ең жоғары болды. Шілде айының соңында американдық валютаның таза сату көлемі 167,4 млрд теңгені құрады. Бұл негізгі валюталарға сұраныстың жалпы көлемінің 63,0%-ы. Орташа айлық бағам бойынша қайта есептеу кезінде халықтың қолында бір айда 392,6 млн доллар жиналды. Жыл басынан бері – 1 млрд 954,7 млн.

Соңғы 24 ай ішінде

біздің азаматтар доллар сатып алуға орташа есеппен айына 144,4 млрд теңге жұмсады – бұл оларды сатудан түскен ақшадан көп

Осылайша, сұраныстың қазіргі деңгейі соңғы екі жылға қарағанда жоғары деңгейде қалыптасты.

2021 жылы айырбастау пункттерінде долларды таза сату көлемі өткен жылдың ұқсас кезеңіндегі 761,5 млрд-қа қарағанда 830,1 млрд-ты құрады. Осылайша, осы уақыт ішінде долларға сұраныс 9%-ға өсті.

Доллар оңтүстікте көбірек сұранысқа ие

2021 жылы американдық валютаға үлкен сұраныс келесі аймақтарда байқалады

• Шымкент – 306,0 млрд
• Алматы — 207,9 млрд теңге

Бұл екі қала Қазақстан бойынша барлық нетто-сатылымдардың 61,9%-ын құрайды. Аутсайдерлер арасында – Ақмола (4,5 млрд) және Солтүстік Қазақстан (5,5 млрд) облыстары бар.

Жалпы республикалық өсуге қарамастан, көптеген аймақтарда долларға сұраныс 2020 жылдың қаңтар-шілде айымен салыстырғанда төмендеді. Бұл Қазақстанда қарама-қарсы екі үрдіс байқалатынын көрсетеді: аумақтардың бір бөлігінде америкалық валюта барынша сұранысқа ие болып келеді, ал басқа өңірлерде оған деген қызығушылық төменде.

Доллардың таза сату көлемі 2020 жылмен салыстырғанда бес аймақта өсті. Өсім бойынша көшбасшы Шымкент (+204,9 млрд), басты аутсайдер – Алматы (-59,7 млрд) болды.

Шілде айына келетін болсақ, алдыңғы айға қатысты долларға сұраныс 12 аймақта өсті. Ең жоғары өсімді Нұр-сұлтанда (5,5 млрд), Шымкент ең төменгі көрсеткішті (-4,5 млрд) көрсетті. Бұл ретте:

• Нұр-сұлтан, Ақтөбе, Қызылорда және Ақмола облыстарында таза сату 2021 жылдың басынан бері.
• Түркістан облысында – 10 айдың ішінде
• Алматыда – 16 ай ішінде барынша жоғары болды

Бір жыл ішінде еуроға сұраныс 80%-ға өсті

Ай қорытындысы бойынша таза сатудың жалпы көлеміндегі еуропалық валютаның үлесі 12,1%- ды құрады. Халықтың еуроны сатып алуға жұмсаған шығындары мен оларды сатудан түскен кірістер арасындағы айырмашылық 32,3 млрд теңгені құрады.

Соңғы айда көрсеткіш 3,1 млрд-қа өсті. Жалпы еуроға сұраныс қазір 10 айда ең жоғары деңгейде (2020 жылдың қыркүйек айынан бастап). Оның үстіне, таза сатудың қазіргі деңгейі соңғы екі жылдағы орташа деңгейден 61,7%-ға жоғары.

2021 жылдың басынан бері айырбастау пункттерінің еуропалық валютаны таза сату көлемі 146,5 млрд теңгені құрады. Өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда халық тарапынан еуроға сұраныс 64,4 млрд-қа (78,5%) өсті.

Еуро барлық жерде қажет

Шілде айында  Қазақстандағы еуроның таза сатылымының 45,4%-ын екі аймақ қамтамасыз етті: Алматы (10,7 млрд) және Нұр-Сұлтан (5,8 млрд).

Маусым айымен салыстырғанда еуропалық валютаға сұраныс республиканың сегіз аймағында өсті. Ең жоғары өсімді Нұр-сұлтан көрсетті (+2,0 млрд), ең төменгі көрсеткіш — Шығыс Қазақстан облысында (-0,4 млрд).

2020 жылмен салыстырғанда еуроның таза сату көлемі 16 өңірде өсті.  Ең жоғары өсімді Шымкент (17,2 млрд) көрсетсе, төмендеу Алматы облысында (-0,6 млрд) орын алды.

2021 жылы еуропалық валютаға ең көп сұранысты Алматы (47,2 млрд) және Шымкент (22,3 млрд) көрсетуде. Тізімнің соңында Түркістан (0,3 млрд) және Алматы (1,1 млрд) облыстары тұр.

Рубльге сұраныс қазан айынан бергі ең жоғары деңгейге жетті

2021 жылдың шілде айында қазақстандықтар рубльді сатудан түскенге қарағанда сатып алуға 66 миллиард теңгені көбірек жұмсады. Соңғы айда оларға сұраныс 12,9 млрд теңгеге (24,4%) артты.

2020 жылдың ұқсас айымен салыстырғанда таза сату 38,7 млрд-қа (141,4%) өсті.

Соңғы айларға қатысты ресейлік валютаға деген қажеттілік өте жоғары

– соңғы рет көрсеткіштер 9 ай бұрын, 2020 жылдың қазан айында жоғары болды.

Орташа айлық бағам бойынша қайта есептегенде 2021 жылдың шілде айында қазақстандықтар сатқанға қарағанда 9,5 млрд рубль артық сатып алды. Жыл басынан бері айырмашылық 54,8 млрд.

Жыл басынан бері рубльдің таза сатылымының жалпы көлемі 378,5 млрд теңгені құрады. Салыстыру үшін: 2020 жылдың ұқсас кезеңінде таза сұраныс 253,2 млрд деңгейінде қалыптасты, осылайша, көрсеткіш 125,4 млрд-қа (49,5%) өсті. Екі жыл ішінде сұраныстың өсуі 21,8 млрд-ты (6,1%) құрады.

Рубль 13 аймақта сұранысқа ие болды

Ресей валютасына сұраныс бойынша Батыс Қазақстан (9,5 млрд) және Шығыс Қазақстан (9,2 млрд) облыстары көшбасшы болды. Екі аймақта олар жалпы республикалық сұраныстың 27,2%-ын қамтамасыз етті. Рубльге ең аз сұраныс Түркістан (мұнда сатып алғаннан гөрі жиі сатылған) және Қызылорда (0,2 млрд) облыстарына болды.

Бір ай ішінде ресейлік валютаның таза сатылымы республиканың 13 өңірінде  өсті, ал төрт өңірде төмендеді. Ең жоғары көрсеткіш Батыс Қазақстан облысында (3,3 м), ең төменгісі Шымкентте (1,1 млрд).

2021 жылдың басынан бастап рубльге деген үлкен сұраныс Шығыс Қазақстан (54,5 млрд) және Батыс Қазақстан (48,5 млрд) облыстары сияқты өңірлерде байқалды.

Өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда бұл өңірлерде таза сату 40,6 млрд теңгеге өсті. Жалпы алғанда, рубльге деген сұраныстың өсуі өткен жылмен салыстырғанда Қазақстанның 15 өңірінде байқалады.