СЭС вакцина алмаған қызметкерлері үшін жұмыс берушілерге айыппұл салуға құқы жоқ – Бас прокуратура

Бас санитарлық дәрігердің 2021 жылғы 14 шілдедегі №32 қаулысы, адамдарға ковидке қарсы вакцина алмайынша жұмыс істеуге тыйым салды, қоғамда көп шу тудырды. Әсіресе, 10 тамыздан бастап вакцинацияланбаған жұмысшылар үшін жұмыс берушілерге айыппұл салынатыны белгілі болғанда. Осы күннен бірнеше күн бұрын, елдің барлық жұмыс істейтін тұрғындарының Ерлан Қиясовтың бұйрығын орындауға физикалық тұрғыдан үлгермейтіні белгілі болған кезде, санкция 1 қыркүйекке кейінге қалдырылды.

Заңнамалық күші жоқ

Алматылық қорғаушы Музаффар Бабаевтың айтуынша, бір ай ішінде оған адамдар бірнеше рет шағым айтып келген. Қолданыстағы заңнамадағы санкцияларға тыйым салатын бап тексерушілерге көмектеспеді. Содан кейін адвокат Бас прокуратурадан жағдайды құқықтық бағалауды сұрады.

“Қолда бар ақпарат бойынша, ағымдағы жылдың 1 қыркүйегінен бастап жұмыс орындарында азаматтардың коронавирусқа қарсы вакцина алғандығын тексеру жүргізілген жоқ”, — делінген Бас прокуратураның қоғамдық мүдделерді қорғау қызметі бастығының орынбасары Болат Мизанбаевтың адвокаттық сауалнамаға жауабында. – “Заңнамада мұндай тексерулердің себептері қарастырылмаған.

Бас санитарлық дәрігердің қаулылары Қазақстан Республикасы заңнамасының жүйесіне кірмейді

Осыған байланысты, жұмыс орнына вакцинацияланбаған жұмыскерді кіргізген жұмыс берушіге де айыппұл салуға негіз жоқ. Азаматтардың вакцина алмағаны үшін салынатын жауапкершілігі де заңнамада қарастырылмаған”.

“Атамекен” Ұлттық Кәсіпкерлер Палатасының ақпараты бойынша, қазіргі уақытта нормативтік құжаттарға толықтырулар әзірленуде. Олар Кодекстің әкімшілік құқық бұзушылық туралы 462-бабының 3-тармағы бойынша вакцинацияланбаған қызметкерлерді жұмысқа кіргізгені үшін тексеру жүргізу және айыппұл салуды заңдастыруды көздейді. Ал бұл, айтпақшы:

• Жеке тұлғалар мен ЖК үшін 5 АЕК (14 585 теңге)
• Лауазымды тұлғаларға 15 АЕК (43 755 теңге)
• Шағын кәсіпкерлік субъектілеріне және коммерциялық емес ұйымдарға 100 АЕК (291 700 теңге)
• Орта кәсіпкерлік субъектілеріне 200 АЕК (583 400 теңге)
• Ірі кәсіпкерлік субъектілеріне 500 АЕК (1 458 500 теңге)

Қорғаушы Музаффар Бабаев санитарлық дәрігерлердің бұйрықтары шын мәнінде қандай күшке ие екендігі туралы толығырақ айтып берді.

Музаффар Бабаев

Орынсыз айыппұл салған

– Осыған байланысты Бас прокуратурадан ақпарат сұрадыңыз ба? Сізге тексеру жасау мен айыппұл салу бойынша көмекке жүгінгендер бар ма?

– Болды, және өте көп. Нақты мемлекеттік органның дәлелді жауабы қажет болды. Өйткені қолданыстағы заңнама баптарына сілтеме жасау жеткіліксіз болды.

Тексеруші органдар ҚР Бас санитарлық дәрігерінің қаулысына сілтеме жасап, мониторингтік топ пен карантин жағдайын басты ұстаным ете отырып,

іс жүзінде бизнесті бақылаусыз және еш жазасыз тексеруге мүмкіндік алды

Тәжірибе көрсеткендей, санитарлық дәрігерлер қаулыларының талаптарын сақтамағаны үшін кәсіпкерлерді әкімшілік жауапкершілікке тарту заңнамаға қайшы келеді. Сонымен қатар, бұл Конституцияда бекітілген кәсіпкерлік қызмет бостандығының кепілдіктерін өрескел бұзу болып табылады.

Санитарлық дәрігердің қаулысы заң емес

— Бас прокуратура тарапынан құқықтық бағалау жасалмаса да, бұл туралы санитарлық дәрігерлерге белгілі шығар?

– Әрине. Біріншіден, “Құқықтық актілер туралы” заңда әділет органдарында мемлекеттік тіркелуі тиіс нормативтік құқықтық актілердің толық тізбесі келтірілген. Республиканың Бас мемлекеттік санитарлық дәрігері мен оның орынбасарының қаулылары осы Заңның талаптарына сәйкес келмейді. Демек, әділет органдарында мемлекеттік тіркеуден өтпеген.

Екіншіден, Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы Кодексте азаматтардың ақпараттандырылған келісім беруі немесе емделуге және басқа да медициналық шаралар жүргізуден бас тарту құқығы қарастырылған. Оның ішінде профилактикалық екпелер де бар.

Үшіншіден, ҚР Бас санитарлық дәрігері сілтеме жасап отырған Республика Конституциясының 39-бабында

адамдардың және азаматтардың құқықтары мен бостандықтары тек заңмен ғана шектелуі мүмкін делінген

Және де Конституциялық құрылымды қорғау, қоғамдық тәртіпті, адамның құқықтары мен бостандықтарын, халықтың денсаулығы мен имандылығын сақтау мақсатына қажетті шамада ғана.

Бас санитарлық дәрігердің қаулысы “заң” болып табылмайды

Ол да, денсаулық сақтау министрі де өздігінен заң шығара алмайды. Бұл Парламенттің жұмысы. Сонымен қатар заңдар Президент қол қойғаннан кейін ғана күшіне енеді.

Осылайша, тіпті міндетті профилактикалық екпелер де ерікті болып табылады. Және екпе алатын адамның вакцина алуға ақпараттандырылған келісімін алғаннан кейін ғана жүргізілуі мүмкін.

Вакцинациялауға мәжбүрлейтін немесе одан да бүркемеленген түрде мәжбүрлейтін ешқандай заңды нормативтік құқықтық акт жоқ

Оның ішінде екпе алмағандарды жұмыс орнына немесе тамақтану орындарына, дүкендерге және басқа да қоғамдық орындарға кіргізбеу туралы қаулылардың да мұндай күші жоқ.

Заңсыздықты заңдастыру ма?

Сондықтан мен Бас прокуратурадан тексерушілердің әрекеттеріне құқықтық баға беруді сұрадым.

Мәселе мынада, Денсаулық сақтау министрлігі әрқашан өзінің ведомстволық құжаттарында жіберілген кемшіліктерді тез арада жоюға тырыса бастайды

Бас санитарлық дәрігердің Қаулысында айтылғандай, олар 2021 жылдың 1 қыркүйегінен бастап тексерулер жүргізе алмады. Өйткені СЭС-тің тексеру парақтарында әлі күнге дейін екпенің болуы керектігі туралы қандай да бір талап жоқ.

Яғни, екпе алмағандарды Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 425-бабы және 462-бабының 3-тармағы бойынша жауапкершілікке тартуға заңды негіз жоқ.