Министр Қарашөкеевтің жобасы: Қазақстан үшін бе, әлде Катар үшін бе?

Ербол Қарашөкеевтің айтуынша, ауыл шаруашылығы министрлігі 2021 жылдан 2025 жылға дейін 106,8 мың бас табынға арналған 169 сүт-тауар фермасын және жылына жалпы өндірістік қуаты 597,7 мың тонна сүт енгізуді жоспарлап отыр. Бұл әр фермада 631,9 сиыр болуы керек дегенді білдіреді.

Сонда, ведомствоның хабарлауынша, республиканың ішкі нарығы 2024 жылдың соңына қарай 100% отандық сүт өнімдерімен қамтамасыз етіледі. Тіпті экспорт та жоспарда бар.

Қиын міндет

“Қазақстан Республикасының инвестицияларды тиімді салу үшін зор әлеуеті бар. Біз инвесторлар үшін тиісті жағдай жасау, инвестицияларға кепілдік беру, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және түрлі тәуекелдерді барынша азайту үшін қолдан келгеннің бәрін жасаймыз”, — деп атап өтті катарлық әріптесімен кездесуде Ербол Қарашөкеев.

Алматыда катарлықтар кәсіпкерлермен бірлесіп ірімшік өндіретін зауыт салуға уәде берді.

Жаңалықтар, әрине, жағымды. Оның үстіне, сөрелердегі ассортимент бойынша қазақстандықтар негізінен Беларусь және Ресей сүтін тұтынады. Бірақ аграрлық секторда практикалық тәжірибесі бар Аграрлық кеңесші Кирилл Павлов министрдің мәлімдемесін популистік деп санайды. Жалпы, Қарашөкеев мырза бұл жоспар іске асқанға дейін орнын сақтап қала алмайды деп болжайды.

— Кирилл, неге олай күмәнданасыз? Егер бәрі ойдағыдай болса ше? Айтпақшы, ауыл шаруашылығы министрлігінің хабарламасында жоба 2021 жылы басталғаны туралы айтылады. Ал жыл аяқталуға жақын. Яғни, фермаларды салу жұмыстары басталып кетті ме?

— Білмеймін, Мен министрліктің ол бағдарламаны көрмедім. Сондай-ақ, бір жерде бірдеңе салынып жатқанын да естімедім.

Бір білетінім: 169 сүт фермасын енгізу өте қиын. Тіпті 300 сиырдың өзін бағудың өзі аса қиын, олар айтқан 630 сиырды алмағанда

Министрдің мәлімдемесі Хрущевтің ұрандарына қатты ұқсайды. Саланы терең түсінуден туындады дей алмаймын. Бәрін рет-ретімен айтсақ.

169 фермаға кем дегенде 169 басқарушы қажет. Қазақстанда білікті мамандар жоқ. Немесе жақсы ақы төлеуге тура келетін кеңесшілер қажет.

Жем-шөп базасы. Біз 2021 жылы не болғанын көрдік. Бүкіл ел Маңғыстау облысына шөп пен ақша жинады. Жалпы, елде шөп көп болса да, жем-шөппен мәселе болды. Егер тағы да құрғақшылық болса, олар 169 ферманы қалай асырайды?

Бұған қанша қаражат жұмсалатынын білмесек те көптеген сұрақ туындайды. Несиелік ақша немесе субсидия маңызды емес.

Жағдайды және тәуекелдерді бағалау

— Катарлықтар бұл фермалардың құрылысына инвестиция салғысы келеді. Сондықтан мемлекет оларға инфрақұрылым мен жеңілдіктер береді ғой?

— Солай шығар. Бұл жаңалықтағы тағы бір қызығы, катарлықтармен жасалған жоба Қазақстанға 100% өзін-өзі қамтамасыз етуге және экспортқа шығуға мүмкіндік береді. Менің ойымша, катарлықтардың ішкі нарығымызды қанықтыруға және осыдан көп ақша табуға қызығушылығы жоқ.

Ең алдымен, олар өздерінің азық-түлік қауіпсіздігін ойлайды. Сондықтан бізді басқалардың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін негіз ретінде пайдаланады деп ойлаймын

Сірә, бұл фермалардың барлығы экспортқа арналған.

— Катарлықтар бұл фермаларды салады делік. Сиырларды қайдан алады? Қызметкерлер мен басқаларды ше?

— Малды сырттан әкелуге тура келеді. Бірақ білікті мамандарды алдырта алмайсыз. Азығы да аспаннан пайда болмайды. Сонымен қатар, 2024 жылға дейін Қазақстанда білікті ветеринарлардың қажетті саны пайда болмайды.

Егер саууды робот қамтамасыз етсе, ол үлкен ақша тұрады. Егер “шырша” немесе “карусель” сияқты сауу жабдықтары жоспарда болса, онда олар көптеген операторларды қайдан табады? Яғни, бұл жобаға қатысатын барлық  құрылғы мен адам жоқ десе болады.

Сондықтан үлкен жобаның сәтсіздікке ұшырау қаупі жоғары

Қазақстан үшін дәстүрлі — инвестицияға ғимарат салып, кейін ол жаққа экскурсияға апаруға айналмаса болды.